Hiper ürisemide denilen ve kandaki ürik asit yükselmesi olarak tanımlanabilecek rahatsızlık ya vücutta çok fazla ürik asit üretilmesi yada böbrekler yolu ile ürik asit atımının az olması nedeniyle olabilmektedir.
Vücutta ürik asit yapımı bazı nükleik asit bileşenlerinin özelliklede pürinlerin metabolizmasına bağlıdır.(canlı hücrede genetik kodlamayı nesillere aktaran DNA,hücre çekirdeğinde kromozomlarda bulunur.DNA sarmalını pürin ve pürimidin ,adenin guanin stosin urasil bazları oluşturur.)Ürik asit bu bazların parçalanmasıyla oluşan son üründür.En çok böbreklerle %70, birazda barsaklarla %30 atılır.Ürik asidin miktarı ,karaciğer ve bağırsaklarda yapılması ile böbreklerle atılması arasındaki dengeyi gösterir.Besinlerle ve bunların ürik asit içeriklerine bağlı olarak kandaki ürik asit miktarı sürekli değişir.
Kandaki ürik asit değerleri erkeklerde 4-7mgr/100ml ,kadında 3-6.5 mgr/100ml arasında değişir.Değişimler bir çok hastalığın göstergesi olabilir.Ürik asit artışı bir çok organda bozukluklara neden olabilir.Ürik asit testi için kan vermeden önce,10-12 saatlik açlık olması gerekir.Kan alımından önceki 24 saat içinde antienflamatuar(iltihap giderici)ilaçlar,kortizon,glikoz(şeker),askorbik asit(Cvit)alımını kesmek gerekir. C vitamini böbreklerden ürik asit atımını arttırır.Bu maddeler ürik asit düzeyini azaltabilir veya arttırabilir.
Ürik asit düzeyinin belirlenmesi GUT hastalığının tanı ve tedavisinde temel önem taşıyan bir incelemedir.Ama bir çok hastalıklarla ilgilide bilgi verir.Lösemi(kan kanseri),bazı kansızlıklar(akdeniz anemisi),lenf sistemi kanserleri,hipertiroidizm(tiroid bezinin fazla çalışması),hipotiroidizm(tiroid bezinin az çalışması)ve bazı hormonel hastalıklar,kronik böbrek hastalıkları,kalp damar hastalıkları ,hipertansiyon hastalıkları hakkında bilgi verir.
Kandaki ürik ürik asit yüksekliğine neden olan etmenler:
1-Tuz kısıtlaması.
Klinik hastalıklar:
1-obezite(şişmanlık)
2-Hipotiroidi(tiroid bezinin yavaş çalışması)
3-Kronik böbrek yetmezliği
4-Kurşun nefropatisi(kurşunun böbreklere zarar vermesi)
5-Kan hacmi eksikliği(kan kayıpları olmuşsa)
6-Kronik beslenme bozukluğu(malnutrisyon)
7-diabetik ketoasidoz(şeker hastaları kanda besin olmasına rağmen dokulara gidip enerji elde edilemediğinden,enerji vücut yağlarından elde edilir. Yağlar parçalanınca ortama keton adı verilen moleküller çıkar.Bu moleküller asit köklüdür. Kanda çok birikince kan ph sı aside kayar. Bu duruma ketoasidoz denir.)
8-Laktik asidoz(laktik asidin kanda arttığı durumlar)
9-Preeklamsi(hamilelik toksisitesi)
10-Ailevi juvenil hiperürisemik nefropati(çocukluk çağı böbrek hastalığı)
11-Medüller kistik böbrek
12-Glomerüler kistik hastalıklar
13-Ürat taşıyıcı proteini kodlayan gen mutasyonları
14-Ani ekzersiz yapmak
15-Sarkoidoz
16-Konjestif kalp yetmezliği
17-Psikolojik ve fiziksel stres.
Kısaca özetlemek gerekirse şişmanlık ,böbrek fonksiyonlarını azaltan ilaçlar,böbrek hastalıkları ,genetik etmenler,beslenme bozuklukları tiroid bezi hastalıkları , bazı kanserler,hiperlipemia(kan yağları yüksekliği, ),insülin direnci ve metabolik sendrom kan ürik asit seviyesinin yükselmesine neden olur.İnsülin direnci ve karaciğer yağlanması ürik asit yüksekliğine neden olduğu gibi ,ürik asit yüksekliğide insülin direncine ve karaciğer yağlanmasına neden olabilir.
İnsanda ürik asit yüksekliğinin yararlarıda vardır:
-Oksidatif stresi azaltır (oksidan,antioksidan dengesi açısından)ve kanser gelişimini önler.
-Kanda dolaşan demirin katalize ettiği oksidasyonu inhibe eder.
-Düşük sodyumlu(tuzlu) diyet altında yaşamayı sağlar.
-Zekayı arttırdığı iddia edilmektedir.
Riskleri:
-Gut hastalığı
-Böbrek taşı oluşumu(Ürat taşları)
-Ürik asit yüksekliğine bağlı diğer hasarlar.(Hiper tansiyon ve kalp ve damar hastalıkları)
GUT HASTALIĞI:
Kandaki ürik asit kristalleşip bir ekleminizde toplanıp gut hastalığı denilen eklem iltihaplanmasına neden olabilir.Ancak normal ürik asit seviyesinde de gut hastalığına yakalanabilinir. Gut hastalığı vücudun verdiği immünolojik(bağışıklık sistemi sorunları) bir tepkiden kaynaklanır.
Kandaki ürik asit seviyesi artınca küçük sivri kristaller eklemlerde ve eklemlerin etrafındaki dokularda ağrılara sebep olabilir.Ayaklar,eller,dizler,bilekler gut ağrısının sıklıkla görüldüğü bölgelerdir.
Gut hastalığı,eklemlerde oluşan ve hafif baskıda bile artan aşırı ve yoğun bir ağrı ile karakterize edilir.Eklem iltihabı olarak ortaya çıkan bu hastalıkta eklemler şişebilir,eklemlerde ısı artışı olabilir ve eklemler hassaslaşabilir.Hastada ateş görülebilir ve eklemlerin etrafındaki deri soyulabilir.10mgr/dl yi aşan kan ürik asit seviyeleri gut hastalığının oluşma riskini arttırmaktadır.
ÜRİK ASİT YÜKSEKLİĞİNDE BESLENME:
FAZLA FRUKTOZ ALIMI:Fruktoz meyve ve balda bulunan bir şeker türüdür.Sofra şekeri ise sukroz olarak bilinir.Sofra şekerinin %50si früktoz, %50 si ise glikozdur. Sofra şekerini tükettiğimizde bağırsaklarda früktoz ve glikoza parçalanır. Fruktozun diğer kaynağıda mısır şurubudur. Hazır içecek ve gıdalarda sıkça kullanılır. Mısır şurubunun %55 früktoz, %45 i ise glikozdur. Günde 50 gr.dan fazla früktoz alan kişilerde şişmanlık ve diabet(şeker hastalığı)riski artmaktadır. Sofra şekerinde bulunan früktoz şişmanlık olmasa bile şeker hastalığına neden olmaktadır. Fruktoz trigliserid denen kan yağlarının karaciğerde üretimini arttırır.Glikozdan daha fazla vücutta yağ birikimi yapar. Fruktozun en önemli etkilerinden biride vücutta ürik asit üretimini arttırmasıdır. Fruktoz yendikten 1 saat içinde kan ürik asit düzeyi 2 mgr/dl kadar artar.
Fruktozun zararları:
-Kan trigliserid düzeyini arttırır.
-Kan ürik asit düzeyini arttırır.
-Sürekli tüketimi uzun zamanda insülin direnci yaratır.
-Hayvan çalışmalarında kataract yaptığı gösterilmiştir.
-Tansiyonu yükseltir.
DİĞER YENİLMEMESİ GEREKEN BESİNLER:
-Taneli bitkiler,bezelye,bulgur,kuruyemişler,mısır,yulaf
-Ispanak,karnıbahar,mantar,
-Kurubaklagiller,
-Küçük hayvan etleri:Küçük balıklar,tavuk ,hindi,kabuklu deniz hayvanları,
-Yağlı gıdalar; yağda kızartmalar, kaymak krema v.b.- Fazla yağlı beslenmede yağ, ürik asidin böbreklerden atımını azaltır. Günlük alınan yağ miktarı azaltılmalıdır. Alınan yağ miktarı günlük enerjinin %20-25’i olacak şekilde ayarlanmalıdır.Genellikle besinlerin yağsız olanları tercih edilmelidir.
-Bira ve şarap(genel alkol kullanımı kesilmelidir)
-Büyük hayvan etleri tercih edilmelidir.Günde 2 köfte kadar dana eti yenebilir.Dana eti yenmediği zaman 60gr(4-5 çorba kaşığı kuru baklagil,bezelye,ıspanak,mantar, ile değiştirebilinir.
-Büyük balıklar 2 köfte kadar et yerine 100gr yenebilir.
-Sakatatlar.
-Hızlı kilo vermek sakıncalıdır.Hızlı kilo vermek gut ataklarını tetikleyebilir.
HANGİ BESİNLER ÜRİK ASİT DÜZEYİNİ DÜŞÜRÜR?
-Süt ve ürünleri,yoğurt ayran,peynir,
-Cvit alımı(doğal olarak besinlerle)
-Kafein kahve tüketimi
-Kilo vermek
-Bol su içilmelidir.Günde 10-12 bardak.
Bu metinden anlaşılacağı üzere şekerden ve şişmanlikdan uzak durunuz.
Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.