Bir anıyı makûs yahut acı yapan durum nedir?
Bir puzzle yaptığınızı düşünün. Artık bu puzzle ın birkaç kesimini çıkarın ve yerine oraya hiç uymayan alakasız modüller yerleştirin. Şayet rahat ve umursamaz biri iseniz puzzle ın bitmiş imgesi sizi rahatsız etmeyecektir ancak simetri ile ilgili takıntılarınız olduğunu varsayarsak bu imaj sizi inanılmaz derecede rahatsız edecek ve bu uyumsuz modülleri bir an evvel değiştirmek isteyeceksiniz. Değiştiremediğiniz her an sizi kıymetli ölçüde rahatsız edecektir.
Yaşadığımız hayatın tümü işte bu puzzle ın bitmiş halidir ve anılar bu puzzle ın modülleridir. Şayet bir anı yanlış yahut kusurlu bir biçimde yerleşmiş ise bizi rahatsız edecektir. Bu modülün bizi rahatsız etme seviyesi ise kişilik özelliklerimiz ve anının depolanma haline bağlı olarak değişecektir. Kimimiz için bir arkadaşımız tarafından ihanete uğramak çok acı verirken, kimimiz için ise sevdiğimiz bir yakınımızı kaybetmek çok acı verir. Acı veren travmaların büyüğü yahut küçüğü yoktur, o anının şahısta oluşturduğu tesirlerin büyüğü ve küçüğü vardır. Bu nedenle her insan tıpkı olayı tıpkı biçimde yaşamaz ve birebir biçimde hatırlamaz.
Acı veren anıları neden unutulmaz yahut hatırlandıkça acı vermeye devam eder?
Beynimiz yaşadığımız olayları hisler ile birlikte protein parçacıkları halinde depolar. Hafıza dediğimiz olay işte bu depolanan protein parçacıklarından oluşur ve yaşandıkça hafıza merkezine gönderilir. Bu anıyı istemli yahut istemsiz hatırlatacak durumlarda ise depodan çıkarılarak hatırlanması sağlanır. Bir anı yalnızca imaj, ses, koku, dokunma üzere duyularımla depolanmaz tıpkı vakitte olay anında yaşanan öfke, sevinç, hüzün üzere ‘DUYGU’ larımızla birlikte depolanır. Bu yüzden tekrar hatırlandığında anı ile birlikte bu hislerimizde tekrar yüzeye çıkar. Ve bazen o anıyı güya tekrar yaşıyormuş üzere hissederiz. Hatta kimi durumlarda o kadar canlı hale gelebilir ki güya tekrar başımıza geliyormuş üzere hissedebiliriz.
Ayrıca bir anı depolanırken duyumlarımıza, hislerimize ek olarak o anda yaşadığımız ‘DÜŞÜNCE’ lerle birlikte depolanır. Örneğin; sevgilimiz bizi terketme kararını açıkladığında bu an zihnimize kazınır. Bu anı ile birlikte o an hissettiğimiz ‘üzüntü’ duygusu da depolanır. Sevgilimiz bize ‘kilolu olduğun için seni arzulamıyorum’ dediğinde ise o an düşündüğümüz ‘çirkinim’ üzere bir fikir de depolanır. Vakit içinde her hoşlandığımız şahısta ‘çirkinim’ fikri hayatımızı ele geçirir ve vakitle bu niyet ‘kimse imajımdan ötürü beni sevmez’ halinde gerçekçi olmayan bir hal alır. Bu nedenle o anı puzzle ın yanlış yerleşen bir kesimi olarak resme her bakışımızda bizi rahatsız eder. Her hatırladığımızda o anının acı veren imgesi, acı veren ‘üzüntü’ duygusu ve acı veren ‘kimse beni sevmiyor’ kanısı zihnimizi ele geçirir.
Peki bu acı veren anılarımızın tesirinden nasıl kurtulabiliriz?
Burada ben EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing) yahut Türkçe ismi ile ‘Göz Hareketleri ile Duyarsızlaştırma ve Tekrar İşleme’ ismi verilen, bilimsel olarak kanıtlanmış bir metot kullanıyorum. Tedavi esnasından bu yolun nasıl işlediğini ve nasıl tesirler yaratacağını anlatıyorum. Şayet bana yaşadığınız anının imgesini, size yaşattığı duyguyu ve ortaya çıkan o aslında gerçekçi olmayan kanıyı verirseniz size bunun fotoğrafını çizer ve gözlerinizin önünde silebilirim. Burada silmekten kastettiğim anıyı yok etmek değil. Anı her vakit orada kalacak ancak şu an size hissettirdiği tüm o olumsuz ve acı veren duyum ve hisler değişecektir. ‘Kimse beni sevmiyor’ üzere fonksiyonsuz ve aslında gerçekçi olmayan bir niyet ‘beni de sevenler var’, ‘beni de sevenler olacaktır’ biçiminde değiştirildiğinde bir daha o anı rahatsızlık vermeyecektir. Yani puzzle daki yanlış modül hakikat kesim ile yer değiştirilmiştir.
Nedir bu EMDR yolu?
EMDR tekniği nörobiyolojik araştırma ve nörogörüntüleme çalışmaları ile tesiri gösterilmiş bir yoldur. EMDR’ nin tesiri anılarda yanlışlı biçimde depolanan ve rahatsız eden kanıların değiştirilmesi temeline dayanmaktadır. Şimdiye kadar çalıştığımız yüzlerce beşerde bir çok yüz güldürücü sonuçlar aldık. Bu sonuçların kimilerini akademik dünya ile paylaştık ve bilimsel makalelerde yayınlattık. Böylelikle bu tekniğin gelişiminde kıymetli katkılarda bulunduk. EMDR usulü ile tedavi edilen bireylerde çok büyük oranda rahatsızlık hislerinin ve olumsuz niyetlerin tekrar ortaya çıkmadığını gördük.
Kimler EMDR yolu uygulamaktadır?
Doğru, etik, dürüst, bilimsel ve profesyonel ellerde bu metot epey tesirli bir tedavi prosedürü olabilmektedir. EMDR üzere kişinin ruhsal ve biyolojik sıhhatine tesir eden tekniklerin klinik olarak tecrübeli şahıslarca uygulanması gerekmektedir. Bizlere mesleğimizi öğreten bireyler danışanlarımızdır, hastalarımızdır. Bir terapist hastalarından, danışanlarından öğrendikleri kadar var olabilir. Bir tıp tabibi tecrübelerinin ve yeterliliğinin neredeyse tümünü hastalarından kazanmaktadır. Tıp literatüründe bir tabir vardır; ‘Hastalık yoktur hasta vardır’. Bu tabir bize klinik tecrübelerimizin ne kadar kıymetli ve bedelli olduğunu hatırlatmaktadır.