Bu sabah yataktan kalkmakta zorlandım. Kemiklerimin ağrıdığını, halsiz olduğumu ve işe gitmek istemediğimi fark ettim. Bir müddettir belirtiler başlamıştı lakin geçeceğini düşündüm ve önemsemedim.
İşlerime yetişemediğimi düşünüyorum. Çökkün hissediyorum. Sanırım artık tükendim, gücüm yok. Mutsuzum hülasa. Doktora gitmek bir yana dursun, kimseden yardım istemeyi, kederimi söylemeyi bile denemedim. Ne de olsa yapılacak çok iş, hayatla ilgili dertlerim ve beklentilerim vardı. Bana vakit yoktu…
Eğer size de bunlar oluyorsa tükenmişlik sendromu yanı başınızda duruyor olabilir. En sade haliyle ‘ruhsal ve fizikî açıdan gücün tükenişi’ olarak tanımlayabileceğimiz bu rahatsızlık günlük hayatımızı değerli ölçüde etkiliyor.
Tükenmişlik sendromu açısından pek çok meslek günümüzde risk faktörü oluşturuyor. Bilişimin süratle ilerlemesi, hayat ve iş şartları insanları etkilemekle bir arada tüketmekte, bilhassa beşerlerle yüz yüze çalışan, ağır ve süreğen münasebetlerin hakim olduğu mesleklerde görülen bu durumun hem ferdî hem de kurumsal açıdan problemler oluşturabileceğini görüyoruz.
Tükenmişliğin birebir vakitte gereğinden fazla iş yükünü yüklenen, yaptığı işle ilgili yüksek standartları olan ya da tam bilakis yaptığı işle doyum almayan bireylerde de ortaya çıktığı görülmektedir.
Tükenmişlik sendromu fizikî, zihinsel ve duygusal belirtiler içerir.
Fiziksel belirtiler; kronik yorgunluk, güçsüzlük, güç kaybı, sık baş ve bel ağrıları, bulantı, kas krampları, uyku bozuklukları üzere farklı bedensel yakınmaları içerir. Kalp ve damar sistemi rahatsızlıklarının oluşumuna yer hazırlar.
Duygusal tükenmişlik bulguları ise depresif duygulanım, takviyesiz ve inançsız hissetme, kızgınlık, huzursuzluk ve tahammülsüzlük üzere olumsuz hislerde artış, benlik saygısında düşme, alınganlık, tenkide karşı çok hassaslık üzere problemlerle kendini gösterir.
Kendine, işine ve yaşama karşı negatif tavırlar ve doyumsuzluk ise zihinsel tükenmişlik belirtileridir.
Tükenmişlik sendromu fark edilip müdahale edilmediği taktirde kişinin ve toplumun ömrünü etkileyecek sonuçlara yol açar.
Aile içi problemler, fonksiyonellik seviyesinde, yapılan işin nicelik ve niteliğinde düşüş, sık kusur yapma ve kazaların oluşması ve sonuçta iş kaybına kadar gidebilen bir süreci beraberinde getirebilir.
Yapılan işin özellikleri yanı sıra, kişinin ferdî özellikleri, meselelerle baş etme yollarının ne kadar sağlıklı olduğu, toplumsal takviyesinin kâfi seviyede olup olmadığı tükenmişlik seviyesini ve sonuçlarını etkileyen değerli etkenler ortasındadır.
Sosyal dayanağın, tükenmişliğe karşı tampon vazifesi oluşturduğu düşünülmektedir. Yakın devamlı ve ulaşılabilir aile ve arkadaş etrafına sahip olmanın bireye itimat veren ve bireyi destekleyen nitelik taşıdığı için tükenmişlik riskini azalttığı bilinmektedir.
Tüm bu belirtiler ve sonuçlar gözetildiğinde tükenmişlik sendromunun erken teşhis ve tedavisinin ferdi ve kurumsal olarak kıymetli olduğunu söyleyebiliriz.
Tedavisinde, bireyin gerilimle baş etme yollarının güçlendirilmesi, gerek ilaç tedavileri gerekse psikoterapi usulleri ile ferdi dayanıklılığın artırılması hedeflenerek olumlu sonuçlar alınmaktadır
