Transaksiyonel Analiz – Bakım Veren / Eleştirel Ebeveyn

Bu haftaki yazımızda geçen hafta tanımını yaptığımız Ebeveyn Ego Durumunun türlerinden bahsedeceğiz. İyi okumalar..

Ebeveyn Ego Durumu kendi içinde iki kısma ayrılır. İlk kısmın adı “ Eleştirel Ebeveyn” dir. Eleştirel Ebeveyn; eleştirel, yargılayıcı ve kural koyucudur. Bizi kontrol eder, öğüt verir ve cezalandırır. Bazı durumlarda cesaret kırıcı olabilmektedir. Bireyler Eleştirel Ebeveyn ile hareket ettiğinde toplumsal normları, gelenekleri ve değerleri korumaya odaklanıp bunlara uymayanları katı şekilde eleştirmeye hatta cezalandırmaya yönelebilmektedir. Eleştirel Ebeveyn, birisi yanlış olduğunu düşündüğümüz bir davranışta bulunduğunda ya da biz aslında yanlış olduğunu bildiğimiz bir eylemi gerçekleştirmek istediğimizde devreye girer ve bizi uyarır. Bizi her zaman doğru ve toplumsal kurallara uygun olduğunu düşündüğü davranışlara yönlendirir. Bu durumu küçükken ebeveynlerimizin yanlış yaptığımız bir davranış için bizi cezalandırması veya bize öğüt vermesi gibi düşünebiliriz. “ O tabak bitecek”, “ Ben ne diyorsam o”, “ Bana karşılık verme” gibi cümleler Eleştirel Ebeveyn cümlelerine örnek olarak verilebilir. Bu cümleleri kullandığınızda Eleştirel Ebeveyn tarafınızla bir ileti gerçekleştiriyorsunuz demektir.

Ebeveyn Ego Durumunun ikinci kısmı “ Bakım Veren Ebeveyn” dir. Bir diğer ismi “Koruyucu Ebeveyn” olan bu ego durumu bize biz olduğumuz için değer veren, duygusal destek sağlayan, bizi onaylayan ve olumlayan tarafımızdır. Ebeveynlerimizden aldığımız koşulsuz sevgi ve destekle sağlıklı bir şekilde oluşabilen bakım veren tarafımız sadece var olmamızın sevilmemiz için yeterli bir sebep olduğunu bize hatırlatır. Bu tarafımız ilgili, affedici ve şefkatlidir. Sadece kendimizi değil diğer insanları sevmemizi ve onlara yardım ederek bakım vermemizi sağlar. Aynı zamanda fedakar ve endişeli olan Bakım Veren Ebeveyn, aşırı fedakarlık yapabilir ve olumlu sonuçlanacak olsa da cesaret gösterip risk almamıza engel olabilir. Toplumsal kurallardan ve “ doğru” olarak nitelendirdiği davranış kalıplarından çıkılmasının bireye zarar vereceğini düşünerek hareket eder. “ Zarar görmenden korkuyorum”, “ Yemeği ben hazırlarım, sen dinlen”, “ Ne kadar akıllı bir çocuksun”, “ Çok güzel bir gülümsemen var” cümleleri Bakım Veren Ebeveyn cümlelerine örnektir.

İster Eleştirel olsun ister Bakım Veren, Ebeveyn Ego durumu benliğimizin önemli bir parçasıdır. Her şeyden önce bakım veren ve öğütte bulunan tarafımız sayesinde insanlık yeni nesiller yetiştirebilir, gerçek bir Ebeveyn olmamızı sağlayan içimizdeki Ebeveyn Ego Durumudur. İkincisi ise pek çok karmaşık karar almada ve davranış sergilemede kısa yolları, otomatik tepkileri sağlamasıdır ki böylece pek çok zaman ve güç tasarrufu sağlanır (Berne, 2001). Ebeveyn yanımızın bize faydalı olmasını sağlayan en büyük etken Yetişkin tarafımızın Ebeveyn davranışlarımız üzerindeki hakimiyetidir. Yetişkin yanımızın sağlıklı müdahalesiyle Ebeveyn ve Çocuk yanımız sağlıklı ve mutlu bir şekilde ortaya çıkabilir. Gelecek haftalarda Yetişkin ve Çocuk Ego Durumlarını ve aralarındaki etkileşimi ayrıntılı olarak inceleyeceğiz. Sağlıklı ve mutlu günler dilerim.