OBSESYON; istemdışı ve rahatsız edici formda kişinin hayaline gelen kanılar, kaygılar, makus ihtimaller ve makus imajlardır. Hastaların birden fazla bunların zihinlerine gelmesini istemez, ancak pürüz de olamadıklarından kendilerinde oluşan huzursuzluğu azatlma hareketleri yaparlar. Kendisine bazen anlamsız üzere de gelse, kısa müddetliğine rahatlamak için kalıplaşmış halde tekrar tekrar emsal haraketleri yaparlar, bu hareketlere de KOMPULSİYON denir. Münasebetiyle kompulsiyonlar takıntılı niyetleri önlemek yahut en azından akıldan uzaklaştırmak gayesiyle yapılır. OKB’si olan bireylerin çoğunluğu tekrarlayan niyet ve imajların gerçek dışı olduğunun ve takıntılı hareketlerin manasız olduğunun farkındadır.
OKB çocuklukta, gençlikkte ya da erken erişkinlik periyodunda başlayabilen, uzun sürme eğiliminde olan ve ağır korkularla devam eden bir hastalıktır. OKB başladığı andan itibaren şahısları tekrarlayan niyet ve davranışlar döngüsüne hapseder, hayatında önemli kısıtlılıklar oluşturur.
OKB’ta oluşan tekrarlayıcı niyet ve hareketler kişinin günlük hayatından o denli saatler çalar ki; şahıslar olağan günlük işlerini hiç yapamaz ya da yetiştiremez hale gelebilirler.
Sık görülen obsesyon çeşitleri; eline ya da üzerine pislik yahut mikrop bulaşmasından korkma; yakınlarına ya da diğerine ziyan vermekten korkma; kusur yapmaktan korkma; toplum içinde rezil olmaktan korkma; ahlaki ve dini hususlarda kabul edilemez kanıların zihnine gelmesi ve dinden çıkmış olma ihtimalinden korkma; tertip-düzen, simetri ve kusursuzluk arayışında olma; yaptığından emin olamama ve daima garanti ve onay arayışında olma …
Sık görülen kompülsiyon çeşitleri; tekrar tekrar ellerini yıkama, tekrar tekrar duş alma, duş ve tuvalette uzun mühlet kalma; daima meskeni silip-süpürme, balkondan halı-kilim silkeleme; mikrop bulaşır korkusu ile el sıkışmaktan ve kapıya dokunmaktan kaçınma; eksik ya da yanlış oldu fikriyle tekrar tekrar abdest alma, tekrar tekrar namaz kılma; sonunda makus şeyler olabilir niyetiyle kapı kilidi, pencere, ocak, çeşme üzere şeyleri tekrar tekrar denetim etme; günlük işleri yaparken sayı sayma, işleri belirli bir sayıda yapma; kimi sözlere ya da cümlelere takılıp kalma; lazım olur fikriyle kıymeti olmayan şeyleri bile biriktirme, eskileri atamama; eşyaları daima belirli bir biçimde sisteme koyma; daima plaka ve levhaları okuma; daima resmi evrak, fatura, fiş vb. şeyleri denetim etme …
OKB hastalarında merkezi hudut sisteminde serotonin hususunun salgılanmasında düzensizlik saptanmıştır. Ayrıyeten; öbür biyolojik, toplumsal ve çevresel faktörler OKB’nin gelişimi ile bağlantılı bulunmuştur. Gerilim oluşturan kimi faktörler OKB’yi tetikleyebilir, kimileri da şahısta var olan bu hastalığı kötüleştirebilir.
OKB toplumun %2-3’ünde görülür, bayan ve erkeklerde görülme oranları eşittir. OKB’de erken teşhis ve sistemli tedavi değerlidir. Tedavide antiobsesyonel ilaçlar ve bilişsel-davranışcı terapi faydalı olur.
