Spinal darlık (fıtık), omurgaların ortasındaki kanalın daralmasına bağlı, içinden geçen omurilik ve hudut köklerinin sıkışması durumudur. Çok sık görülen bir durumdur. Omurilik ve / yahut hudut köklerinin sıkışmasıyla ağrı, kramp, güçsüzlük yahut uyuşmaya neden olur. Daralmanın yerine nazaran, bu belirtileri belde, bacaklarda, boyun, omuz yahut kollarda hissedebilirsiniz.
Genellikle, daralma osteoartrit yani “aşınma ve yıpranmaya” bağlıdır. Tıpkı vakitte, omurgalar ortasında yer alan disklerde şişkinlik yahut bir kesimin koparak hududa bası yapması da mümkündür. Spinal darlık belirtileri ekseriyetle yavaş başlar ve vakitle kötüleşir. Bacaklarda ağrı kısa aralarda yürüyüşlerde bile dayanılamayacak kadar şiddetli olabilir. Hastaları sıklıkla oturmak ister yahut ağrıyı hafifletmek için bir bakkal sepetini öne eğilerek taşır yahut yürüteç kullanarak tartısı azaltmaya çalışır.
SPİNAL DARLIK NEDİR?
Spinal darlık omurganın bir ya da daha fazla alanlarında daralmasıdır. En sık bel yahut uzunluğunda oluşur. Bu daralmaya bağlı, omurilik yahut kısımlarında sıkışma gelişir. Ekseriyetle bu hastalığa sahip bir kişinin, kalçadan bacağa hakikat yayılan ağrısı vardır ve bu ağrı, ayakta durma yahut yürümeyle bele yanlışsız vuran şiddetli hal alır. Yokuş üst yahut merdiven çıkarken ağrı daha çabuk gelebilir.
Genellikle, oturarak yahut üzerine eğilerek rahatladıklarını söylerler.
Ağrı kıymetli bir bulgudur. Fakat, spinal daralması olduğu halde, ağrısı olmayan hastalar da olabilir. Bu nedenle rastgele bir bulgu vermeyen darlıklar, tedavi de gerektirmez.
SPİNAL DARLIK NASIL OLUŞUR?
Bazı beşerler küçük bir spinal kanal ile doğarlar. Bu “doğuştan darlık” olarak isimlendirilir. Ama ekseriyetle vakit içinde yaşa bağlı oluşur ki buna da “kazanılmış spinal darlık denir.
SPİNAL DARLIK KİMLERDE DAHA FAZLA GÖRÜLÜR?
Doğuştan dar spinal kanalı olanlarda
Kadınlarda
50 yaşında yahut daha büyük olanlarda
Daha evvel omurga yaralanması yahut ameliyatı geçirenlerde
Bazı tıbbi durumlar spinal darlığa neden olabilir. Bunlar aşağıdakileri içerir:
Osteoartrit ve yaşlandıkça gelişen kemik dikeni
İnflamatuar spondiloartrit (örneğin, ankilozan spondilit)
Spinal tümörler
Paget Hastalığı
SPİNAL DARLIK NASIL TEŞHİS EDİLİR?
Bir romatoloji uzmanına başvurduğunuzda size bu hastalığın belirtileri ve tıbbi geçmişiniz hakkında sorular soracaktır. Akabinde muayeneniz yapılır. Bu sorular:
Bacaklar, uyluk yahut ayaklarda, uyuşma, güçsüzlük, kramp, ağrı yahut yürürken zorlanma var mı?
Ağrı bacak boyunca iniyor mu?
Bağırsak ve / yahut mesane işlevinde bozukluk var mı? (İdrar yahut büyük abdestini tutamama, kaçırma)
Cinsel işlev kaybı var mı?
Kısmi yahut tam bacak felci bulunanlar ağır olaylardır. Acil servise başvurarak yahut ivedilikle (omurga cerrahisiyle uğraşan) bir beyin cerrahı yahut ortopedi uzmanına başvurması gerekir.
Bir romatoloji uzmanına başvurmanız, emsal belirtilere neden olabilecek kalp ve kan damarları bozuklukları (anevrizma, damar tıkanıklığı gibi), hudut sistemi bozuklukları yahut kalça – diz artriti üzere öbür nedenleri ayırt etmek için hakikat adrestir.
Tanıyı doğrulamak ve durumun ciddiyetini belirlemek için öbür testler de yapılabilir. Bunlar:
Omurganın direkt grafileri (röntgeni); osteoartriti, kemik çıkıntısı ve spinal kanalın darlığını göstermek için
Omurganın içindeki kanalı daha detaylı görüntülemek için; bilgisayarlı tomografi (BT) yahut manyetik rezonans görüntüleme (MRG),
ENMG (elektronöromiyogram) bacaklarınıza giden hudutları denetim etmek için.
Kan dolaşımınızı denetim etmek için; karin yahut bacak dopler ultrasonografi ile benzeri yakınmalara neden olan öteki hastalıkları ekarte etmek için yapılabilir.
SPİNAL DARLIK NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Spinal darlık için rastgele bir tedavi olmamasına karşın; nizamlı antrenman, ilaç ve kimi durumlarda cerrahi rahatlama sağlayabilir. Bel fıtığıyla ilgili çok fazla yanlışlar yapılıyor. Öncelikle her bel, boyun ağrısı fıtık değildir. Bu nedenle karışabilecek öbür hastalıkları ayırt etmek değerlidir. Hakikat teşhisle birlikte; hastanın bulgularına nazaran tedavi planlanır. Yani her bel fıtığı bir değildir. İlaç tedavisi, istirahat, ağrı blokajı, fizikî tedavi ve rehabilitasyon en fazla yapılan tedavilerdir. Cerrahi lakin on hastadan birinde uygulanıyor. Cerrahi planlanan hastalarda bile öncelikle 7-10 gün, ilaç (kas gevşeticiler, steroid olmayan inflamasyon gideren ilaçlar-NSAII) ve istirahat verilir.
İlaçlar: Asetaminofen (parasetamol) yahut non-steroid anti-enflamatuar ilaçlar (genellikle NSAİİ- ibuprofen yahut naproksen gibi) ağrıyı azaltabilir. Buna ilaveten, öbür ağrı kesici / yahut kas spazmını gideren ilaçlar da reçete edilebilir.
Kortizon enjeksiyonları: Direkt omurilik etrafındaki alana kortizon enjeksiyonları süreksiz, bazen kalıcı büyük bir rahatlama sağlayabilir. Bu enjeksiyonlar ekseriyetle bir hastane yahut klinik ortamında, ayaktan tedavi olarak verilmektedir.
Cerrahi: Üstte önerilen tedavilere karşın şikayetleri geçmeyip giderek berbatlaşan yahut çok önemli hudut baskısı bulunan hastalara, cerrahi müdahaleyle “dekompresyon laminektomi” yapılabilir. Bu ameliyatta, hudutlar ve omurilik için, kanal alanını boşaltılması, spinal kanal içindeki kemik dikeni ve kemik oluşumu ortadan kaldırılır. Daha sonra, hekimler çoklukla iki yahut daha fazla omurga için, daha güzel takviye sağlanmak için spinal füzyon (birleştirme) gerçekleştirir.
Yeni birçok çalışmanın sonuçlarına nazaran, kısa devirde cerrahinin sonuçları, cerrahi olmayan tedavilere nazaran daha yeterlidir. Lakin, tüm ameliyatlarda olduğu üzere, az olmakla birlikte, bu ameliyat da birtakım riskler taşır ve sonuçları değişebilir. Bu riskler; beyin ve / yahut bacaklarda pıhtı oluşumu, omurilik etrafındaki dokuda yırtılma, enfeksiyon ve hudut kökü yaralanmasıdır. Ameliyat rahatlama getirebilse de, spinal darlık yahut osteoartrit tedavi olmaz ve belirtiler tekrarlayabilir.
Egzersiz: Tertipli idman, size kol ve üst bacak (kalça adduktor ve abduktorları, kuadriseps gibi) kaslarını güçlendirecektir. Bu istikrar, yokuş ve düz yolda yürüme yeteneği yanı sıra ağrının denetimini de sağlar. Bir fizyoterapist size uygun olan antrenmanları gösterebilir.
SPİNAL DARLIĞIN KOMPLİKASYONLARI
Spinal darlık, bacaklarda yavaş lakin ilerleyici güç kaybına neden olabilir. Kas güçsüzlüğü olmasa da ağrı, hareketlerde kısıtlanmaya neden olarak ömür kalitesini azaltır, ilerlemesiyle de sakatlayıcı olabilir.
SPİNAL DARLIKLA YAŞAMAK:
Bel fıtığının kesin bir tedavisi yoktur ancak hastanın daha düzgün hissetmek için yapabileceği çok şey vardır. Örneğin:
Hareketli olun. Nizamlı idman çok değerlidir, bu yüzden haftada- en az üç defa 30 dakika boyun-bel ve sırt kaslarınızı güçlendirecek fazla zorlamadan germe antrenmanları yapın. Evvelce hafif öne eğilmelerle başlayın. Güçlendikçe buna yürüyüş ya da sistemli yüzmeyi ekleyin.
Alışkanlıklarınızı değiştirin. Ağrınızı artıran yahut tetikleyen ağır kaldırma yahut uzun aralarda yürüyüş üzere hareketlerden kaçının.
Ağrı kesici ilaçlar kadar, ağrıyı hafifletmek için masaj yahut akupunktur üzere alternatif tedavileri de hekiminize danışın.
Fazla kilolarınızdan kurtulun.
Hatırlanması gereken noktalar;
Hastalık hikayesi, teşhiste büyük değer taşır.
50 yaşın üzerindeki herkes risk altındadır.
Hastalığın şiddeti, hastadan hastaya değişir.
Kasları güçlü tutmak ve esnekliğini artırmak için, sistemli antrenman çok kıymetlidir.
Tedavinin seçimi, bel fıtığının şiddetine ve ömür kalitesini ne kadar etkilediğine nazaran değişir.
SPİNAL DARLIK (FITIK) TEDAVİSİNDE ROMATOLOĞUN ROLÜ:
Spinal darlık, kişinin ömrünü önemli biçimde tesirler. Romatolog, bel yahut boyun ağrısıyla başvuran bireyde, bu hastalıkla karışabilecek öbür hastalıkların ayırt edici teşhisini yapar. Gerçek teşhisin akabinde tedavi planını oluşturur. Bu sadece ilaç değil, fizik tedavi, algoloji (ağrı tedavisi-sinir blokları) yahut cerrahiye sevk üzere tedavi stratejisinin oluşturulmasına yardımcı olur.
Spinal darlık (fıtık), omurgaların ortasındaki kanalın daralmasına bağlı, içinden geçen omurilik ve hudut köklerinin sıkışması durumudur. Çok sık görülen bir durumdur. Omurilik ve / yahut hudut köklerinin sıkışmasıyla ağrı, kramp, güçsüzlük yahut uyuşmaya neden olur. Daralmanın yerine nazaran, bu belirtileri belde, bacaklarda, boyun, omuz yahut kollarda hissedebilirsiniz.
Genellikle, daralma osteoartrit yani “aşınma ve yıpranmaya” bağlıdır. Birebir vakitte, omurgalar ortasında yer alan disklerde şişkinlik yahut bir kesimin koparak sona bası yapması da mümkündür. Spinal darlık belirtileri ekseriyetle yavaş başlar ve vakitle kötüleşir. Bacaklarda ağrı kısa aralıklarda yürüyüşlerde bile dayanılamayacak kadar şiddetli olabilir. Hastaları sıklıkla oturmak ister yahut ağrıyı hafifletmek için bir bakkal sepetini öne eğilerek taşır yahut yürüteç kullanarak tartısı azaltmaya çalışır.
SPİNAL DARLIK NEDİR?
Spinal darlık omurganın bir ya da daha fazla alanlarında daralmasıdır. En sık bel yahut uzunluğunda oluşur. Bu daralmaya bağlı, omurilik yahut kollarında sıkışma gelişir. Çoklukla bu hastalığa sahip bir kişinin, kalçadan bacağa gerçek yayılan ağrısı vardır ve bu ağrı, ayakta durma yahut yürümeyle bele hakikat vuran şiddetli hal alır. Yokuş üst yahut merdiven çıkarken ağrı daha çabuk gelebilir.
Genellikle, oturarak yahut üzerine eğilerek rahatladıklarını söylerler.
Ağrı kıymetli bir bulgudur. Fakat, spinal daralması olduğu halde, ağrısı olmayan hastalar da olabilir. Bu nedenle rastgele bir bulgu vermeyen darlıklar, tedavi de gerektirmez.
SPİNAL DARLIK NASIL OLUŞUR?
Bazı beşerler küçük bir spinal kanal ile doğarlar. Bu “doğuştan darlık” olarak isimlendirilir. Ancak çoklukla vakit içinde yaşa bağlı oluşur ki buna da “kazanılmış spinal darlık denir.
SPİNAL DARLIK KİMLERDE DAHA FAZLA GÖRÜLÜR?
Doğuştan dar spinal kanalı olanlarda
Kadınlarda
50 yaşında yahut daha büyük olanlarda
Daha evvel omurga yaralanması yahut ameliyatı geçirenlerde
Bazı tıbbi durumlar spinal darlığa neden olabilir. Bunlar aşağıdakileri içerir:
Osteoartrit ve yaşlandıkça gelişen kemik dikeni
İnflamatuar spondiloartrit (örneğin, ankilozan spondilit)
Spinal tümörler
Paget Hastalığı
SPİNAL DARLIK NASIL TEŞHİS EDİLİR?
Bir romatoloji uzmanına başvurduğunuzda size bu hastalığın belirtileri ve tıbbi geçmişiniz hakkında sorular soracaktır. Akabinde muayeneniz yapılır. Bu sorular:
Bacaklar, uyluk yahut ayaklarda, uyuşma, güçsüzlük, kramp, ağrı yahut yürürken zorlanma var mı?
Ağrı bacak boyunca iniyor mu?
Bağırsak ve / yahut mesane işlevinde bozukluk var mı? (İdrar yahut büyük abdestini tutamama, kaçırma)
Cinsel işlev kaybı var mı?
Kısmi yahut tam bacak felci bulunanlar ağır olaylardır. Acil servise başvurarak yahut hemen (omurga cerrahisiyle uğraşan) bir beyin cerrahı yahut ortopedi uzmanına başvurması gerekir.
Bir romatoloji uzmanına başvurmanız, emsal belirtilere neden olabilecek kalp ve kan damarları bozuklukları (anevrizma, damar tıkanıklığı gibi), hudut sistemi bozuklukları yahut kalça – diz artriti üzere başka nedenleri ayırt etmek için hakikat adrestir.
Tanıyı doğrulamak ve durumun ciddiyetini belirlemek için diğer testler de yapılabilir. Bunlar:
Omurganın direkt grafileri (röntgeni); osteoartriti, kemik çıkıntısı ve spinal kanalın darlığını göstermek için
Omurganın içindeki kanalı daha detaylı görüntülemek için; bilgisayarlı tomografi (BT) yahut manyetik rezonans görüntüleme (MRG),
ENMG (elektronöromiyogram) bacaklarınıza giden sonları denetim etmek için.
Kan dolaşımınızı denetim etmek için; karin yahut bacak dopler ultrasonografi ile benzeri yakınmalara neden olan öteki hastalıkları ekarte etmek için yapılabilir.
SPİNAL DARLIK NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Spinal darlık için rastgele bir tedavi olmamasına karşın; sistemli antrenman, ilaç ve birtakım durumlarda cerrahi rahatlama sağlayabilir. Bel fıtığıyla ilgili çok fazla yanlışlar yapılıyor. Öncelikle her bel, boyun ağrısı fıtık değildir. Bu nedenle karışabilecek öteki hastalıkları ayırt etmek değerlidir. Gerçek teşhisle birlikte; hastanın bulgularına nazaran tedavi planlanır. Yani her bel fıtığı bir değildir. İlaç tedavisi, istirahat, ağrı blokajı, fizikî tedavi ve rehabilitasyon en fazla yapılan tedavilerdir. Cerrahi fakat on hastadan birinde uygulanıyor. Cerrahi planlanan hastalarda bile öncelikle 7-10 gün, ilaç (kas gevşeticiler, steroid olmayan inflamasyon gideren ilaçlar-NSAII) ve istirahat verilir.
İlaçlar: Asetaminofen (parasetamol) yahut non-steroid anti-enflamatuar ilaçlar (genellikle NSAİİ- ibuprofen yahut naproksen gibi) ağrıyı azaltabilir. Buna ilaveten, diğer ağrı kesici / yahut kas spazmını gideren ilaçlar da reçete edilebilir.
Kortizon enjeksiyonları: Direkt omurilik etrafındaki alana kortizon enjeksiyonları süreksiz, bazen kalıcı büyük bir rahatlama sağlayabilir. Bu enjeksiyonlar ekseriyetle bir hastane yahut klinik ortamında, ayaktan tedavi olarak verilmektedir.
Cerrahi: Üstte önerilen tedavilere karşın şikayetleri geçmeyip giderek berbatlaşan yahut çok önemli hudut baskısı bulunan hastalara, cerrahi müdahaleyle “dekompresyon laminektomi” yapılabilir. Bu ameliyatta, hudutlar ve omurilik için, kanal alanını boşaltılması, spinal kanal içindeki kemik dikeni ve kemik oluşumu ortadan kaldırılır. Daha sonra, hekimler ekseriyetle iki yahut daha fazla omurga için, daha yeterli takviye sağlanmak için spinal füzyon (birleştirme) gerçekleştirir.
Yeni birçok çalışmanın sonuçlarına nazaran, kısa devirde cerrahinin sonuçları, cerrahi olmayan tedavilere nazaran daha yeterlidir. Lakin, tüm ameliyatlarda olduğu üzere, ender olmakla birlikte, bu ameliyat da birtakım riskler taşır ve sonuçları değişebilir. Bu riskler; beyin ve / yahut bacaklarda pıhtı oluşumu, omurilik etrafındaki dokuda yırtılma, enfeksiyon ve hudut kökü yaralanmasıdır. Ameliyat rahatlama getirebilse de, spinal darlık yahut osteoartrit tedavi olmaz ve belirtiler tekrarlayabilir.
Egzersiz: Tertipli antrenman, size kol ve üst bacak (kalça adduktor ve abduktorları, kuadriseps gibi) kaslarını güçlendirecektir. Bu istikrar, yokuş ve düz yolda yürüme yeteneği yanı sıra ağrının denetimini de sağlar. Bir fizyoterapist size uygun olan idmanları gösterebilir.
SPİNAL DARLIĞIN KOMPLİKASYONLARI
Spinal darlık, bacaklarda yavaş lakin ilerleyici güç kaybına neden olabilir. Kas güçsüzlüğü olmasa da ağrı, hareketlerde kısıtlanmaya neden olarak ömür kalitesini azaltır, ilerlemesiyle de sakatlayıcı olabilir.
SPİNAL DARLIKLA YAŞAMAK:
Bel fıtığının kesin bir tedavisi yoktur ancak hastanın daha güzel hissetmek için yapabileceği çok şey vardır. Örneğin:
Hareketli olun. Tertipli antrenman çok kıymetlidir, bu yüzden haftada- en az üç sefer 30 dakika boyun-bel ve sırt kaslarınızı güçlendirecek fazla zorlamadan germe antrenmanları yapın. Evvelce hafif öne eğilmelerle başlayın. Güçlendikçe buna yürüyüş ya da sistemli yüzmeyi ekleyin.
Alışkanlıklarınızı değiştirin. Ağrınızı artıran yahut tetikleyen ağır kaldırma yahut uzun aralarda yürüyüş üzere hareketlerden kaçının.
Ağrı kesici ilaçlar kadar, ağrıyı hafifletmek için masaj yahut akupunktur üzere alternatif tedavileri de hekiminize danışın.
Fazla kilolarınızdan kurtulun.
Hatırlanması gereken noktalar;
Hastalık hikayesi, teşhiste büyük kıymet taşır.
50 yaşın üzerindeki herkes risk altındadır.
Hastalığın şiddeti, hastadan hastaya değişir.
Kasları güçlü tutmak ve esnekliğini artırmak için, nizamlı idman çok kıymetlidir.
Tedavinin seçimi, bel fıtığının şiddetine ve hayat kalitesini ne kadar etkilediğine nazaran değişir.
SPİNAL DARLIK (FITIK) TEDAVİSİNDE ROMATOLOĞUN ROLÜ:
Spinal darlık, kişinin hayatını önemli biçimde tesirler. Romatolog, bel yahut boyun ağrısıyla başvuran bireyde, bu hastalıkla karışabilecek başka hastalıkların ayırt edici teşhisini yapar. Hakikat teşhisin akabinde tedavi planını oluşturur. Bu sırf ilaç değil, fizik tedavi, algoloji (ağrı tedavisi-sinir blokları) yahut cerrahiye sevk üzere tedavi stratejisinin oluşturulmasına yardımcı olur.
