Bireyin,başkalarınca değerlendirilebilecek olduğu bir ya da birden çok toplumsal durumda bariz bir
endişe ya da telaş duymasıdır. Toplumsal etkileşimler (örneğin, karşılıklı konuşma, tanımadık insanlarla
karşılaşma), gözlenme (örneğin, yemek yerken ya da içerken) ve oburlarının önünde bir eylemi
gerçekleştirme (örneğin, bir konuşma yapma, müzik aleti çalma, öğretmenin sorusuna yanıt verme)
durumları buna örnektir.
Kişi, bu üzere durumlarda olumsuz olarak pahalandırılacak bir biçimde davranmaktan ya da kaygı
duyduğuna ait belirtiler göstermekten (titreme, yüz kızarması, terleme, kekeleme, gibi) şiddetli
derecede korkar. Bu belirtileri göstereceği ve bu nedenle küçük düşeceği, alay edileceği ya da utanç
duyacağını düşünür.
Sosyal fobisi olan bireyler korkuları belirli olmasın diye bir sürü önlem alırlar (sosyal olaydan evvel alkol
almak, ter göstermeyen kıyafetler, otobüste en geriye oturmak gibi). Toplumsal olay sırasındaki nötral
reaksiyonları kendilerini aşağılıyor üzere algılarlar. Olay sonunda gereğince düzgün performans sergilemediklerini
düşünürler
Sosyal fobiklerde besbelli değersizlik hissivardır. Depresyondan farklı olarak bu yalnızken olmaz, sadece
toplumsal ortamlarda olur.Sosyal fobiye sahip bireylerin birçoklarında özgüven eksikliği olduğu görülmektedir.
Çocukluk çağında yerleşmeye başlayan bu çekirdek sorun ilerleyen yıllarda hem toplumsal fobiye hem de
diğer ruhsal problemlere, hastalıklara temel oluşturur. Tedavide toplumsal fobi belirtilerinin yanı sıra bu temel
sorunun azaltılmasına efor gösterilir.
Sosyal fobinin neden olduğu meseleler yaşa nazaran farklılaşırken temel korku birebirdir; bir şeyi yaparken,
söylerken kusur yapmak, rezil olmak, insanların gözünde küçük düşmek. Hastalar bu tasayı yaşamamak
için buna yol açma potansiyeli olan her durumdan mümkün olduğunca kaçınırlar. Yeni beşerlerle tanışma
ihtimali olan ortamlara girmemeye çalışırlar, restoranlarda daha çok tabanlarda olan masalarda insanlara
sırtı dönük olarak oturup yemek yemeyi tercih ederler, öğretmenin sorduğu sorunun yanıtını bildikleri
halde parmaklarını kaldırmazlar.Sosyal fobi belirtilerinin en sık rastlandığı durum ve hareketler aşağıda
sıralanmıştır:
– Öteki insanların önünde konuşmaktan korkma (en yaygın belirti, tüm toplumsal fobiklerin %90’nında
bulunur)
– Birilerinin yanında telefonla konuşma
– Toplum içinde yemek yeme
– Genel tuvaletleri kullanma
– Diğerlerinin içinde yazma, çalışma
– Kız/erkek tavlama
– Dolu bir odaya girme
– İlgi odağı olma
– Yetkili birisiyle konuşma
– Kapıya gelen satıcıya “hayır” deme
– Alınan bir malı geri iade etme
– Rol yapma
– Birebir niyet de olmadığını söyleme
Tüm toplumsal fobi hastaları bu belirtilerin ve kaçınmaların hepsine sahip olmayabilir, yalnızca biri (örneğin,
sunum fobisi) ya da birkaçı bulunabilir.
Sosyal fobi ekseriyetle 15-17 yaşlarında başlar. Epey yaygındır (ortalama; %12). Bayanlarda biraz daha
sıktır (K/E oranı: 3/2), fakat tedavi için başvuranlar ortasında her iki cinsiyete eşit oranda rastlanır.
Hastaların yalnızca %20’si yardım için başvurmaktadır. Öteki ruhsal hastalıklarla bir ortada bulunma oranı
yüksektir. Depresyon, alkol bağımlılığı, özgül fobiler bu hastalarda sık olarak görülür.
Bu hastalığın tedavisinde de başka korku bozukluklarında olduğu üzere antidepresan ilaçlar ve bilişsel
davranışçı psikoterapi, bilhassa bunların birlikte uygulanması en faal tekniklerdir. Bunun dışında diğer
psikoterapi tiplerinin (psikodinamik ve destekleyici psikoterapi) tekniklerinden yararlanılabilir.
