İzleme
Skolyozun tedavisi, eğriliğin derecesine, eğriliğin artma potansiyeline ve eğriliğin rigiditesi (sertliği) ne nazaran farklılık gösterir. Tedavi kararını eğriliğin ölçüsü ve eğriliğin artma potansiyeli belirler.
Büyüme tamamlandığında 25 dereceyi geçmeyecek eğrilikler, büyüme tamamlanıncaya kadar izlenir. İzlemenin sıklığına, hastanın yaşı, genetik büyüme potansiyeli ve iki izleme devri ortasında artış görülüp görülmemesine nazaran tabip karar verir.
Skolyoza bağlı eğrilikte artış görülen, 20-40 derece ortası eğriliği olan hastalar 3-6 ay ortalarla izlenir. Eğriliğin artış suratına, sertliğine bağlı olarak izleme, korse tedavisi yahut erken ameliyat planlanabilir.
Korse
20-40 derece ortası eğriliğe sahip, 2-3 yıl daha büyüme potansiyeli olan hastalarda breys tedavisi (korse) uygulanabilir. Breys tedavisine alınan hastaların yeniden izlenmesi gerekir. Lakin korse tedavisinin başarısı sonludur. Hastanın 3-4 yıl boyunca günde 12-23 saat korse giyeceği düşünülerek, hastanın ahengine nazaran karar verilir.
Breys tedavisi gayesiyle farklı breys uygulamaları vardır. Breysin seçimi, yaptırılması, uygulanması hekim tarafından yapılmalı, omurga cerrahisi yapan, tecrübeli ortopedik cerrahların denetiminde olmalıdır.
Breys (korse) uygulamasında, breysin eğriliği muhakkak oranda azaltması gerekir. Örneğin ayakta çekilen sinemada 30 derece dorsal skolyozu olan bir hastada, breys uygulandığında, breysli sinemada eğriliğin 20 derecenin altına inmesi gerekli. Şayet düzelme olmuyorsa breys tedavisinin faal olmadığına karar verilir. Ya breysin üretimi ile ilgili sorun vardır. Breysin düzeltme efekti oluşturacağı yerler yanlış belirlenmiştir. Yine düzenlenmelidir. Ya da eğrilik sert (rigit) bir eğriliktir. Breys tedavisinden fayda görmeyecektir.
Breys kullanımı ile verilen antrenmanlar ve yüzme, breys ahengini sağlayabilir, eğriliğin artmasını engellemeye fayda sağlar. Yüzme, spor ve günlük paklık muhtaçlığı için breysin günlük kullanım müddeti hekim tarafından belirlenir. 12-22 saat ortasında, korsenin özelliklerine ve eğriliğin durumuna nazaran karar verilir.
Yine breys tedavisinde; breysin eğriliği kalıcı olarak düzeltmediği, breys çıkarıldığında, başarılı bir breys tedavisinde, birinci uygulandığı derece civarında olacağı bilinmeli. Yani eğriliğin ilerlemesini durdurur, lakin düzeltme sağlamaz. Kimi yayınlarda breys tedavisi uygulamakla ameliyat olacak hastaların eğilme ölçüsünün artmasının önlendiği, hasebiyle ameliyat edilecek omur sayısının azaldığı bildirilmiştir. Bu hedefle breys tedavisi kullanımı önerilmiştir. Breys tedavisinde breys giyme mühleti ve breyse ahengin breys tedavisinin sonucunu etkilediği bildirilmiştir.
Ancak korse tedavisinin faydalı olmadığını, skolyozun doğal seyrini manalı ölçüde değiştirmediğini bildiren yayınlar da vardır.
Ameliyat kararı
Büyüme tamamlandığında; 40 dereceyi geçmeyen eğriliklerde ameliyat düşünülmez. Lakin; 30-50 derece ortası, tabibin tedavi hakkındaki görüşlerine, hastanın estetik ve ömür üslubu tercihlerine nazaran ameliyat yapılabilir.
İlk tespit edildiğinde, 9-11 yaşlara yakın periyotta 30-40 derece eğrilikler 3-4 ay orta ile röntgen denetimleri ile izlenir. İki izleme periyodu ortasında 4-5 dereceden fazla artış tespit edilirse, eğrilik çok artacak korkusu ile erken ameliyatlar planlanabilir.
Fizik tedavi – Antrenman tedavisi
Fizik tedavi, idman tedavisi ve yüzmenin; skolyozun doğal seyrini değiştirmediği, yani bu tedaviyi uygulasanız da uygulamasanız da eğriliğin birebir derecelerde olacağı gösterilmiştir. Bu nedenle skolyoz düzeltme tedavisinde bu tedavilerin yeri yoktur. Fakat breys tedavisinde breyse ahengi sağlamak, sırt kaslarını güçlü tutmak maksadıyla antrenmanlar ve yüzme verilmesinin faydası vardır. Tekrar ameliyat edilen hastalarda, ameliyat sonrası fizik tedavi gerekebilir.
10-20 derece ortası eğriliklerde, breys tedavisi ile birlikte verilen idmanların eğriliğin azaltılmasında rolü olduğunu bildiren yayınlar vardır. Bu yayında breys giyme mühleti, breys ahengi ve antrenmanların sonuçlara tesiri araştırılmıştır.
AMELİYAT
Tedavi kararı verirken, ameliyatla ne yapılacağının bilinmesi gereklidir. Eğriliğin birinci başladığı omurun (omur: omurgayı oluşturan kemiklerin bir tanesi) 1 yahut 2 omur üstündeki omurdan, eğriliğin bittiği omurun 1 yahut 2 omur altındaki omura kadar tüm omurların açısı düzeltilerek birbirine kaynatılması, yani tek bir blok haline getirilmesi planlanmakatadır. Yani birbiri üzerinde azda olsa hareketli, esneyen, eğilip doğrulabilen fakat düzgün olmayan bir yapının, esnemeyen, eğilip doğrulamayan ancak düzgün bir blok / sütun haline getirilmesi amaçlanmaktadır.
Ameliyatın bu özelliklerinden ötürü, ameliyatlarda ne kadar az omur ameliyat alanına dahil edebilir, ne kadar esneyen, hareketli omur bırakırsak o kadar olağana yakın bir yapı elde ederiz. Bu fikir ile eğriliğin başladığı ve bittiği omurlar titizlikle belirlenir. Yapısal eğriliğe sahip olan omurla, yapısal olmayan, yani asıl eğrilik düzeltildiğinde tabiatıyla düzelme potansiyeli olan omurlar belirlenmeye çalışılır. Mümkün olan en az sayıda omur ameliyat alanına dahil edilerek, omurganın hareketli segmentinin korunması planlanır.
Ameliyat 3 basamakta incelenir. Birincisi; tutulan omurlar yahut düzeltilmesi planlanan omurlar sırt tarafından açılarak vidalar ve bunları bir sistem haline getiren 2 taraflı uzun metal çubuklara bağlanır. İkinci basamakta Traksiyon (çekme) yahut başka tekniklerle düzeltme sağlanır. Gerek vida uygulama gerekse düzeltme esnasında, omuriliğin (sinirler) zedelenmemesi için sonlar ameliyat içi monitörize edilir. Ameliyat içi rastgele bir ziyan görme ihtimali yok edilmeye çalışılır. Üçüncü basamakta da ameliyat edilen omurların vakit içinde birbirine kaynayarak, düzeltmenin korunması için füzyon, yani omurların birbirine kaynamasını sağlayan süreç uygulanır.
Bazı eğriliklerde, sırt tarafından değil, karın duvarı yan tarafı yahut göğüs duvarı yan tarafından, omurganın ön kısmından düzeltme sağlamak maksadıyla farklı ameliyatlar yapılabilir. Kimi skolyoz tiplerinde de uzayabilen çivilerle erken yaşta eğriliğin önlenmesi yahut artmasının önüne geçilmesi planlanabilir.
Ameliyat sonrası 6-8 hafta kadar breys kullanılabilir. Yapılan ameliyata nazaran değişmekle birlikte, ekseriyetle 2-3 gün içinde ayağa kalkma ve yürümeye müsaade verilir. 6-8 hafta orta ile denetimler yapılır. 3-6 ayda hafif spor yapabilir hale gelir. Eğriliğin derecesine ve sertliğine nazaran değişmekle birlikte çoklukla tama yakın düzelme elde edilir. Düzgün ancak olağana nazaran biraz sert ve hafif ölçüde hareketleri sınırlanmış bir omurga elde edilmiş olur.
Ameliyat sonrası günlük ömürde bir sınırlanma olmaz, omurga elastikiyetinin müsaade verdiği ölçüde spor yapabilir. Hamilelik, doğum yapma ile ilgili bir sorun yaşanması beklenmez.
50-60 derece üstü eğriliklerde ameliyat önerilir. Bu derece eğriliklerde ilerleyen yaşla, ağrılar, teneffüs sorunları beklenebilir.
