Şizofreni nedir?
Şizofreni paranoyalar olarak bilinen sanrılar yahut hayal görme, gaipten ses duyma olarak bilinen halüsinasyonların yaşandığı bir hastalıktır.
Şizofreni neden olur?
Temel nedeni genetiktir. Genetik yatkınlığı olan şahıslarda çeşitli nedenlerle şizofreni gelişebilir. Çok farklı şizofreni çeşitleri bulunmaktadır ve her birinin nedenleri de farklı olabilir. Örneğin kimi hastaların babalarının ileri yaşta olması, anne karnında iken açlığa, mikrobik hastalıklara yahut travmaya maruz kalması, annesinin gebelik sırasında gerilimli olması, güç doğumla dünyaya gelmesi, çocukluk devrinde travma yaşaması, çocukluk devrinde gerilime maruz kalması, ergenlik ya da yetişkinlik devrinde esrar yahut kokain kullanması genetik tabanı olan bireylerde şizofreni gelişmesinin tetiğini çekebilir. Buna karşılık genetik tabanı olmayan şahıslarda bu nedenler şizofreniye yol açmaz.
Şizofreni ne vakit ortaya çıkar?
Ergenlik ve genç erişkinlik devrinde ortaya çıkar. Ergenlik devrinde her insanın beyin yapısında önemli değişiklikler olur. Şizofreniye yatkınlığı olan bireylerde bu değişiklikler olması gerektiği üzere gelişmez ve şizofreni belirtileri görülmeye başlar.
Şizofreninin belirtileri nelerdir?
Değişik şizofreni cinsleri vardır, bu nedenle hastalığın belirtileri ve ilerlemesi de farklılık gösterir. Birtakım hastalarda rahatsızlık birdenbire sesler duyma ve paranoyalara kapılma biçiminde başlar. Kimi hastalarda ise hastalık sinsi halde başlar, içe kapanma devrinin akabinde paranoyalar gelişir.
Temel olarak iki küme belirti vardır. Birinci kümedeki belirtiler alevli belirtilerdir. Alevli belirtilerin başında paranoyalar ve halüsinasyonlar gelir. İkinci kümedeki belirtiler ise sinsi belirtilerdir.
Paranoya nedir?
Paranoya hezeyan yahut sanrı demektir. Çok çeşitli paranoyalar olabilir: ziyan göreceğinden yahut zehirleneceğinden korkma, izlendiğini yahut dinlendiğini zannetme, manevî varlıklarla alaka kurduğunu düşünme, tabiat üstü güçlere sahip olduğunu hissetme, uzaylılarla bağlantıda olduğunu düşünme, üstün bir varlık olduğunu hissetme, etrafındaki bireylerin yahut ünlülerin kendisine aşık olduğunu düşünme, eşinin kendisini aldattığını düşünme, gerçek olmayan bir icat yaptığını düşünme, organlarının çalışmadığı yahut çalındığını düşünme.
Halüsinasyon nedir?
Varolmayan şeyleri duyma yahut görme halidir. Halüsinasyon algılama bozukluğudur ve varsanı manasına gelir.
Sinsi belirtiler nelerdir?
Sinsi belirtiler pek çok şizofreni hastasındaki temel belirtilerdir. Lakin, hastalık ilerleyinceye kadar dikkati çekmez. Sinsi belirtiler, çoğunlukla ergenlik periyodunda başlar. Ergenlik periyodunda kişi giderek içine kapanır, konuşkanlığı azalır, kendine bakımı bozulur ve paklığına dikkat etmemeye başlar. Sonrasında ortaya çıkan alevli belirtiler nedeniyle sinsi belirtiler dikkaten kaçar, alevli belirtiler başladıktan sonra sinsi belirtiler de yavaş yavaş ağırlaşır. Hastanın kanıları yavaşlar, konuşacak bahis bulamaz yahut daima birebir mevzuları konuşur, mutsuz olmasa da içinden bir şey yapmak gelmez, yüz tabiri donuklaşır, hisleri sığlaşır, daha seyrek yıkanmaya başlar, ferdî paklığını aksatır.
Şizofreni nasıl önlenir?
Günümüzde şizofreniyi önlemek mümkün değildir. Anne karnında beyin gelişimi sırasında ortaya çıkan aksaklıklar şizofreniye taban hazırlar. Beyin gelişimindeki bu aksaklıkları geri döndürmek mümkün değildir.
Şizofreni çocuklara geçer mi?
Şizofreni bulaşıcı bir hastalık değildir. Şizofrenisi olan bir bayanın gebeliğinde çocuğuna şizofreni bulaştırması mümkün değildir. Şizofreni genleri taşıyan anne ya da babanın şizofreni genleri çocukta da varsa şizofreni gelişebilir.
Kimin şizofreni hastası olacağı evvelden bilinebilir mi?
Tam olarak bilinemez. Anne ya da babanın şizofreni hastası olması genetik riski artırır, bu riski evvelce bilmek mümkün değildir. Toplumda şizofreni binde beş oranında görülürken akrabalarında şizofreni hastalığı bulunan bireylerde şizofreni gelişmesi ihtimali biraz yükselmiştir.
Şizofreni hastaları saldırgan mıdır?
Saldırgan davranışları olan şahısların çok azında şizofreni hastalığı vardır ve her şizofreni hastasında saldırganlık olmaz. Rahatsızlığın alevli devirlerinde kimi hastalar paranoyalarına kapılarak yahut ziyan vermesini emreden seslere uyarak istemeden de olsa saldırgan davranışlarda bulunabilir.
Şizofreni hastaları intihar eder mi?
İntiharla ölen herkes şizofreni hastası değildir lakin şizofreni hastaları için intiharla mevt riski yüksektir. Türkiye’de intiharla vefatlar çok sık görülmese de Batı ülkelerinde intihar, şizofreni hastaları için önde gelen mevt nedenidir.
Şizofreni tedavisi Avrupa ve Amerika’da daha mı âlâ?
Hayır, tam bilakis Türkiye’de daha düzgündür. Gelişmiş ülkelerde olan ilaçların çabucak hepsi Türkiye’de de bulunmaktadır. Şizofreni hastaları için aile ve akraba dayanağı çok kıymetlidir. Avrupa ülkelerinde şizofreni hastaları dayanaktan yoksundur, yalnız yaşamak zorunda kalırlar ve bu nedenle birden fazla düzgün bir tedaviye ulaşamazlar yahut intiharla ölürler.
Amerika’da ise durum daha da berbattır, devlet tedavileri karşılamaz. Şizofreni hastaları çalışamadıkları için ve kendilerine dayanak olacak kimse olmadığından tedaviye başvuramaz yahut ilaçlarını alamaz. Amerika’daki evsizlerin değerli bir kısmı ne yazık ki şizofreni hastasıdır.