Sınırlar İyidir

Dört yıllık evliyiz fakat onu seviyor olmama karşın bağlantımızda zorlandığımı hissediyorum. Birden fazla vakit bencilce davranıyor. Benim ne hissettiğimin ya da ne düşündüğümün onun için manası yok üzere. Bu mevzuyu ona açtığımda ise; “şu kısacık ömrümde istediklerimi yapamayacak mıyım?” sorusu ile karşılaşıyorum. Bir terapiste gitmeyi ve yardım almayı önerdiğimde ise bunu katiyetle reddediyor. Ona nazaran tek başıma gitmem daha yararlı olabilirmiş. Birkaç gün evvel yaz tatili için plan yapmayı denedik. Bütçemize uygun bir yere gitmeyi önerdim lakin o daha kıymetli bir yere gitmek istediğini söyledi. Bunun ailemizi güç duruma sokacağını ve maddi manada zorlanacağımızı biliyor fakat fikrinden vazgeçmiyor. Bu türlü bir tatili hak ettiğini, onun bu isteğini benim çok büyüttüğümü söylüyor. Artık ne yapacağımı bilemez oldum. Ayrılmayı bile düşündüm birkaç defa fakat ayrılık kelam konusu olduğunda, birkaç gün toparlanıyor sonra yeniden eski halimize dönüyoruz. Bir psikiyatri doktorunun kapısında tüm bu yaşadıklarımı düşünürken artık tek bildiğim daha fazla bir şeyleri feda etmek istemediğim…
Şayet siz de hayatınızda bencil olduğunu ve sizin his ve niyetlerinizi umursamadığını düşündüğünüz, sizden daima fedakâr olmanızı bekleyen küçümseyici tavırlar sergileyen eş, arkadaş ve yakınlara sahipseniz bu yaşantının onlar açısından sebeplerinden biri “haklılık” şemasına sahip olmalarıdır. Bu şema sahibine istediği her şeyi yapabileceğini, buna hakkı olduğunu söyler. Bir müddet sonra şema tabiatı gereği öteki insanların hakkı hiçe sayılır ve kişi kendi bildiği üzere yaşama hakkı doğrultusunda hareket eder. Yaşama güzel ahenk sağlayan yetişkinler olabilmemiz için çocukluğumuzda gereksinimimiz olan aşikâr noktaların karşılanması halinde olumlu tesirlerin ortaya çıktığını görüyoruz. Yani harika olması gerekmiyor. Bir çocuğun gelişimi için neye gereksinimi vardır sorusunun karşılığında, aslında her insanın karşılanmasına muhtaç olduğu bir kadro üniversal gereksinimler yatıyor. Bir çocuğun öncelikle inançta hissetmeye, özerkliğe, özsaygıya, kendini tabir etmeye, gerçekçi sonlara ve diğerleri ile bağlılık hissetmeye muhtaçlığı vardır. Bunlar karşılanırsa çocuğun psikolojisi sağlıklı ilerler.
Şayet eksik kalırsa; karşılanmamış bu gereksinimlerin zedeleyici tesiri ile oluşan erken periyot uyumsuz şemalar hayat uzunluğu gelişirler. Kendimizle ilgili değiştirilmesi sıkıntı çekirdek inançlarımızdır. Çocuklukta başlayan ve ömür uzunluğu tekrar eden özyıkıcı kalıplardır. İşte bunlardan biri de “haklılık” şeması… Bu şemaya sahip bireyler şemanın yarattığı tesir ile yardım için başvurmazlar. Daha çok şemaya sahip bireylerin hayatını zorlaştırdığı eş, partner ve yakınları psikiyatriste gelirler. “Haklılık” şemasına sahipseniz etrafınızdakilerden ne kadar bencilce davrandığınızı duyarsınız. Kendi gereksinimlerinizi başka insanların muhtaçlıklarının önüne koyar, özel olduğunuzu düşünürsünüz. Bu tavırlarla yakınlarınızla sorun yaşamaya başlarsınız. Onların hakları yerine kendi haklarınız değerlidir. Yakınlarınızın durumu çok büyüttüklerini, yalnızca gereksiniminiz olanı istediğinizi öne sürersiniz. Şayet sıklıkla yetersiz ve maharetsiz hissedip yanınızda birilerini arıyor, tek başınıza hareket etmekten korkuyorsanız, bağımlı olduğunu düşündüğünüz bireyden daima yardım talep edersiniz. Bu yardımı almaya hakkınız olduğunu düşünür, alamadığınızda öfkelenirsiniz. Bireyler ortası ilgileri böylesi zorlaştıran ve şema sahibini terk edilmeye yanlışsız sürükleyen “haklılık” şemasının temeli neye dayanıyor olabilir?
Ebeveyniniz sizi gerçekçi sonlar çizerek büyütmediyse, istediğiniz her şeyi yapmanıza müsaade verdiyse ya da sizin isminize çok şeyi yapıp sorumluluk almanızı engellediyse “haklılık” şemasının oluşumu için taban hazırlanmıştır. Keyifli ve kaliteli bir ömür sürüp yanınızda sevdiğiniz insanların olmasını istiyorsanız şemanızla çaba etmeye başlamanız gerekiyor. Zira bu şemaya sahip bireyler vakitle sevdikleri tarafından terk edilmeye mahkûm olabilirler. Şemanızla uğraş ederken kendinize hudut ve kural koymaya çalışarak, yakınlarınıza karşı empati kurmayı denenmekten başlayabilirsiniz. Sonların ömrü zorlaştırmayıp kolaylaştıracağını unutmayın…