- SINAV GERİLİMİ ÇOCUKLARIN GELİŞİMİNİ BOZUYOR
TEOG 2. Dönem imtihanlarına az bir vakit kala hem öğrencileri hem de aileleri heyecan ve gerilim sardı. Bir ölçü gerilim kişinin gayret gücünü artırsa da gerilimin kronik olması ve baş edilemeyecek durumda olması; imtihan başarısızlığı ve depresyon üzere birçok hastalığa davetiye çıkarıyor.Çocuk ve Ergen Psikiyatristi Prof. Dr. Emine Zinnur Kılıç, imtihan geriliminin tesirleri, baş etme yolları ve ailelerin korkularının çocuklarına nasıl yansıdığı ile ilgili bilgi verdi.
- Kronik Gerilimle Baş Etmek Ergen Yaşlarda Zordur
Günümüzün ömür şartları o kadar zorlaştı ki artık ergenler bahar gelince aşık olmak yerine imtihana odaklanmak ve gelecek korkusu ile uğraşmak zorunda kalıyorlar. İlköğretim ikinci kademede her yıl imtihan konması ile birlikte bu dert üç hatta dört yıllık uzun bir vakte yayıldı. Bir yandan ergenliğin getirdiği fizikî ve toplumsal değişikliklerle başa çıkmaya çalışırken bir yandan da erken yaşta tüm hayatını etkileyeceğini düşündüğü imtihanlara hazırlanmaya başlamak ve tüm okul dışı vakitleri dershanede tüketmek, ergenleri erken yaşta uzun süren gerilimli bir periyotla karşı karşıya bırakmaktadır. Her ne kadar muvaffakiyet için bir ölçü gerilim gerekli olsa bile gerilim seviyesinin insanın başa çıkabileceğinin ötesinde olması sakıncalı bir durumdur. Gerilimle başa çıkma hüneri de yaşla artan bir özellik ve ergenliğin daha başında başlayan üç yıl üzere uzun bir süreyi kapsayan kronik gerilimin bazen gelişimi bozucu tesirleri olmaktadır.
- Stres Denetim Edilebilir Seviyede Olursa Muvaffakiyet Getirir
Stres her vakit olumsuz bir durum değildir. Ömür daima müdahale gerektirdiği için insanın bir ölçü gerilimi tolere edebilmesi de gereklidir. Gerilim yaratan bir durumla karşılaştığında kişinin hissettiği tansiyon onun sempatik hudut sistemini uyararak gerilim yansıları dediğimiz bir dizi his ve davranışın ortaya çıkmasına neden olur. Bu reaksiyonlar kısa müddetli gerilimlerde; kalbin süratli çarpması, sık soluk alıp verme ve midenin kasılması üzere fizikî belirtilerin yanı sıra; gayret edilmesi gereken durumla ilgili fikirler, değerlendirmeler, endişe ve korkulardır. Kimi durumlarda korkup geri çekiliriz, birtakım durumlarda nasıl uğraş edeceğimizi planlar ve harekete geçeriz. Her ikisini de yapamayıp gerilim yaratan durumla uzun mühlet karşı karşıya kalırsak bedenimiz gerilime ahenk sağlar.
Uzun periyodik gerginlik, uyku bozuklukları, kaygı hali ortaya çıkar. Gerilimin daha da uzun devam etmesi ile tükenme kademesi ortaya çıkar ve fizikî hastalıklar, kronik yorgunluk, beden direncinin düşmesi üzere durumlar görülebilir. Bu çerçevede ele alacak olursak, imtihan geriliminin iki boyutu olduğu söylenebilir. İmtihanın çabucak öncesinde ve imtihan sırasında yaşanan kısa vadeli heyecan, başarısızlık korkusu ve eşlik eden fizikî belirtiler de imtihana hazırlanma sürecini kapsayan; uzun müddetli tasa, gerginlik ve dert da genel olarak “sınav stresi” olarak isimlendirilir.Eğer denetim edilebilir seviyede olursa gerilim muvaffakiyet için gereklidir, kişinin çaba etme gücünü artırır.
- Sınavda Heyecanınıza Yenik Düşmeyin
Sınavın çabucak öncesinde hissedilen heyecan ve telaşlar kısa müddetli ise çoklukla zararsızdır. Hatta bedendeki alarm sistemi diyebileceğimiz sempatik hudut sisteminin devreye girmesi, dikkatin sertliğini artırdığı için imtihan muvaffakiyetini olumlu tarafta bile etkileyebilir. Bu durumda kişinin yapması gereken tek şey; bedende ortaya çıkan heyecan belirtilerine odaklanmayıp imtihan sorularına odaklanmasıdır. Bunu yapabildiğinde heyecan zaten geçer. Şayet kişi bunu yapamaz, başarısızlık korkusuna kapılır yahut bedeninde ortaya çıkan belirtilerden çok derecede rahatsızlık duyup, dikkatini kendi vücuduna yöneltirse; gerilim artar ve dikkati dağılır.
- Aileler İmtihan Kazanılmazsa Hayatlarının Sonu Olmayacağını Çocuklarına Aşılamalı
Kronik gerilim, daha çok lise ya da üniversite imtihanını bir mevt kalım sorunu üzere algılayan çocuklarda ve ailelerde ortaya çıkar. İmtihanda başarısız olursa gelecek umudu kalmayacağı fikri, bilhassa ilköğretim kümesi çocukları için kaygı vericidir.Bu çocuklar, yıllarca düzgün bir lise kazanamazlarsa üniversite bahtları olmayacakları niyeti ile bunalırlar. Küçük çocuklar, alternatif düşünme maharetine de sahip olmayıp kendilerini yanlışsız değerlendiremezler. Etraftan gelen tesirlere daha açıktırlar. Anne babalarını şad etmek onlar için her şeyden değerlidir. İmtihanı kazanamazlarsa onların sevgisini kaybedeceklerini düşünebilirler. Bu yüzden bilhassa ilköğretim çağında gerilimli sürecin uzun sürmesi çocuklarda uyku ve yeme bozukluklarının yanında; kalp, mide problemleri üzere fizikî hastalıklar ve depresyon üzere ruhsal hastalıkların daha sık görülmesine neden olmaktadır. Gençler imtihanlara hazırlanırken imtihan ile ilgili amaçları, baş etme güçlerinin ötesinde olmamalıdır. Aileler çocuklarına imtihanı kazanamazlarsa gelecek umudu kalmayacağı fikrini aşılamamalıdır. Çocuklarımız imtihan notlarıyla ölçülemeyecek kadar pahalıdır.