Sınav korkusu rastgele bir imtihan, kıymetlendirme ya da başarısızlığın mümkün olduğu durumlarda ortaya çıkan, güzel olmayan hislerin ve gerginliğin yaşandığı, bilişsel, duygusal, davranışsal özellikleriyle bireyin gerçek performansını ortaya koymasını engelleyen bir durumdur.
Sınav ne vakit kaygılandırır?
Aslında rastgele bir imtihana yahut değerlendirilmeye gireceğimizde, gerilimli ve gergin hissedebiliriz. Bu gerilimli ve gergin hissetme durumu çoğunlukla daha çok çalışmamızı, çalışma programımızı düzenlememizi, programımıza daha çok uymamızı, sıhhatimize dikkat etmemizi, sınavla ilgili motivasyonumuzun artmasını sağlar.
Sınava yüklenen mana değişmeye başladığında, gerçekçi olmayan fikirler (sınavı kazanamazsam her şey biter, imtihana hazır değilim), gelecek telaşı (iyi bir puan alamayacağım, yetiştiremeyeceğim, başarılı olamayacağım), beklentiler ( beşerler, ailem, öğretmenlerim benim hakkımda ne düşünür?) eklendiğinde imtihan tasası başlar.
Sınav korkusu nedenleri ortasında, yetersiz ve istikrarsız uyku, beslenme, vakti uygun kullanamamak, toplumsal hayatı dengeleyememek, verimli ders çalışamamak, imtihan stratejilerini uygulayamamak, gaye ve beklentilerle ilgili sıkıntılar, gereğince desteklenmemek sayılabilir.
Mükemmeliyetçi kişilik özellikleri, çok hırs, ailenin ve etrafın yüksek beklentisi, olumsuz aile tavırları imtihan derdini arttıran öbür faktörlerdir.
Sınav derdi belirtileri nelerdir?
Mide bulantısı, karın ağrısı, çarpıntı, titreme, ağız kuruluğu, iç sorunu, terleme, uyku sisteminde bozukluklar üzere bedensel, motivasyonun azalması, çalışmakta zorlanma, çalışmayı erteleme, dikkat ve konsantrasyonda bozulma üzere davranışsal, başarısızlık korkusu, kendine inançta azalma, yetersiz ve değersizlik fikirleri üzere duygusal belirtiler çoğunlukla imtihan derdine eşlik eder.
Sınav derdiyle başa çıkma yolları nelerdir?
Sınava planlı bir biçimde hazırlanmak, neyi ne kadar öğrenmek gerektiğini takip etmeyi kolaylaştıracak, imtihan tasasını arttıran “yeterince hazır değilim ” düşüncesindense “yeterince çalıştım, başarılı olabilirim, elimden gelenin en uygununu yapabilirim” niyetlerine odaklanılması, imtihana daha az dertli hazırlanılmasını sağlayacaktır. Sistemli uyku, beslenme, vakti yeterli kullanmak, toplumsal aktivitelere katılmak, kaygı arttığında bedensel belirtileri azaltmak için nefes ve gevşeme antrenmanları yapmak telaşın azalmasına yardımcı olacaktır.
Sınav esnasında, “bunu yapabilirsin, başarılı olacağım” üzere olumlu fikirlere odaklanma, yanıtlayabileceği sorulardan başlama, her soruya aşikâr vakit ayırma, nefes, gevşeme idmanları ve dikkat odaklama metotları kullanma telaş ile baş etmede yardımcı olacaktır.
Ailelere düşen vazifeler nelerdir?
Aileler imtihan sürecinde çocuğunun geleceği konusunda vakit zaman kaygılanabilirler. Dengeli ve anlayışlı davranarak, olumlu ve yapan cümlelerle çocuklarını desteklemeli, çocuğun kendi geleceği için çalıştığını, kaybetmenin de kazanmak kadar olağan olduğunu hatırlayarak, yeri geldiğinde çocuklarının dikkatini de bu tarafa çekebilmelidirler. Aileler ömürlerinin devam ettiğini unutmamalı ve imtihan devrini normalleştirip imtihanın hayatın bir kesimi olduğunu hissederek yaşamalı ve çocuğuna da yaşatmalıdır. İmtihan periyodunun geçirmeleri gereken şiddetli bir periyot olduğu, her durumda çocuklarının yanında olacakları hissettirilmelidir.
Aileler çocuklarını tanımalı, muvaffakiyet seviyesi, çalışma planı, öğrenme suratı ile ilgili bilgi sahibi olmalı ve o doğrultuda bir beklenti oluşturmalıdır.
Çocuk eski muvaffakiyet tecrübeleri, akranları ve öbürleri ile kıyaslanmamalıdır. Vakit zaman telaşı ile ilgili empatik, destekleyici ve yüreklendirici konuşmalar çocuğu rahatlatacaktır.
Ne vakit profesyonel takviye alınmalıdır?
Depresyon, anksiyete bozukluğu, uyku bozukluğu, davranış bozukluğu üzere günlük hayatı etkileyen ek yakınmalar yahut fonksiyonelliğin bozulup çalışma sisteminin etkilendiği durumlar başladığında, tasayla başa çıkmak için uygun olmayan yollar kullanarak aile içinde sorun çözülemediğinde profesyonel takviye arayışına girilmelidir.