Çocukların okula başlayana kadarki periyotta yaptıkları en kıymetli şey oyun oynamak ve bu halde yeni keşifler yaparak dünyayı tanımaya çalışmaktır. Okulun başlamasıyla birlikte hayatlarına,daha evvelki periyoda nazaran çok daha besbelli bir halde , sorumluluk kavramı girer. Artık hayatlarının merkezinde öğrenilmesi gereken mevzular, yapılması gereken ödevler, tekrar edilmesi gereken dersler ve hoş bir karne getirebilmek ya da uygun eğitim veren okullara girebilmek için geçilmesi gereken imtihanlar vardır.
Sınav süreci, yalnızca çocuğun değil tüm ailenin ömrünü etkilemektedir. Çocuğumuzun girdiği imtihanlarda başarılı olması, imtihanlara gereğince hazırlanması kadar bu süreçteki psikoloji ile de yakından ilgilidir. İmtihan tasası, motivasyon azlığı, ergenlik periyodu problemleri, imtihanla ilgili daha evvelki negatif tecrübeler , eksik bilgi ve tecrübe , imtihan sonucuna ait çok yüksek beklentiler, aile içi alakalarda problemler, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu, özgül öğrenme bozukluğu, depresyon, toplumsal fobi, takıntılar, öğrenme ve tesirli çalışma stratejilerini bilmemeden kaynaklanan sıkıntılar çocuğun imtihan muvaffakiyetini tesirler.
Sınav tasası neyle bağlantılıdır?
Bireyin imtihana yüklediği manalar, imtihanla ilgili zihinde oluşturulan imaj, imtihan sonrası duruma ait atıflar ve imtihan sonrası elde edilecek kazanımlara verilen ehemmiyet, imtihan tasası oluşumu üzerinde tesirlidir.Sınav telaşı; öncesinde öğrenilen bilginin imtihan sırasında tesirli bir biçimde kullanılmasına mahzur olan ve muvaffakiyetin düşmesine yol açan ağır telaş olarak tanımlanır.
Sınav derdinin belirtileri nelerdir?
Huzursuzluk, tasa, tedirginlik, külfet, başarısızlık korkusu, çalışmaya isteksizlik, mide bulantısı, taşikardi, titreme, ağız kuruluğu, iç sorunu, terleme, uyku sisteminde bozukluklar, karın ağrıları vs. bedensel yakınmalar, dikkat ve konsantrasyonda bozulma, kendine inançta azalma, yetersiz ve kıymetsiz görme sık görülen belirtilerdir.
Çocuğunuz imtihan telaşı yaşıyor olabilir mi?
Çocuğunuz imtihandan bir evvelki gece uyuyamıyorsa, imtihanda heyecanlanıp çok uygun çalışmış olduğu ve bildiği halde başarılı olamıyorsa, imtihan sırasında midesinde, karın bölgesinde gerilme ya da rahatsızlık oluyorsa, soğuk terleme ve baş ağrıları çekiyorsa, bildiklerini de unutuyorsa, dikkatsizlik yüzünden çok sayıda kusur yapıyorsa imtihan tasası yaşıyor olabilir.
Bir öğrencinin yüksek seviyede imtihan telaşı yaşadığı nasıl anlaşılır?
• Niyetlerini toparlayamama ve tabir edememe,
• Unutkanlık yahut öğrendiklerini aktaramama,
• Dikkat ve konsantrasyon zahmeti,
• Bilgileri anlamada zahmet çekme,
• Çarpıntı ve sistemsiz kalp atışı,
• Sistemsiz teneffüs ve teneffüste zahmet,
• Ellerde titreme ve ateş basması hissi,
• Baş dönmesi,
• Kas yorgunlukları ve uyuşma,
• Terleme ya da üşüme
• Mide krampları ve baş ağrısı
• Gerginlik ve sonluluk,
• Heyecan ve panik,
• Karamsarlık ve güvensizlik,
• Korku
Sınav Telaşının tesirleri nelerdir?
Öğrenilenleri aktaramama, okuduğunu anlamama, kanıları organize etmede zorluk, dikkatte azalma, imtihanın içeriğine değil kendisine odaklanma, zihinsel marifetlerde zayıflama , güç azlığı, fizikî rahatsızlıklar imtihan derdinin esas etkileridir. İmtihan tasası gerçek dışı beklenti ve yorumlar içerdiğinden aldatıcıdır. Öğrenciyi farkında olmadan kendi davranışını denetleyemez hale getirir.
Sınav Korkusu neden oluşur?
Gerçekçi olmayan fikir biçimlerine (olumsuz otomatik düşünce) sahip olmak kaygını oluşmasında en değerli süreçlerdir. Bunaltıya eğilimli kişilik yapısı (mükemmeliyetçi, rekabetçi) olanlarda daha sık görülür. Toplumsal etrafın beklentileri ve baskısı da değerli bir etkendir.
Öğrencilerin akademik muvaffakiyetlerini ölçmek maksadıyla uygulanmakta olan imtihan sistemine çocuklar birbirlerinden farklı formda reaksiyon verirler. Birtakım öğrenciler için imtihana hazırlık ve imtihan süreci eğitimin ‘olağan’ kesimleridir. Münasebetiyle imtihan performanslarını olumsuz tarafta etkileyen bir sorun yaşamazlar. Birtakım öğrenciler için ise imtihana hazırlık ve imtihan süreci hayli dert vericidir. Bu çocuklarda başarısız olma korkusu o kadar ağır yaşanır ki, imtihan anında sahip oldukları bilgileri kullanmakta zorlanırlar. Buna bağlı olarak da imtihan öncesindeki berbat senaryo gerçek olur: çalışmalarının karşılığında beklediklerinden daha düşük bir sonuç alırlar. Başarısız olma kaygısının başarısız olma ile sonlandığı bir kısır döngü oluşur. Bu kısır döngüye girmemek ya da performansı olumsuz etkileyen korkudan kurtulmak için yalnızca çocuklara değil ailelere ve öğretmenlere de vazife düşmektedir.
Ailelere neler önerilmelidir?
İmtihan devrinde anne babalar da en az çocuklar kadar telaşlıdır. Korku bulaşıcı bir histir. Sıklıkla aileler kendi tasalarını çocuklarına yansıtmaktadırlar. Aile için imtihanın ne mana söz ettiği, imtihana yönelik tavır ve yaklaşımları kıymetlidir. Çocuktan yüksek beklentilerinin olması, detaylarla çok uğraş sergilemeleri ve imtihanı bir araç değil maksat olarak görmeleri imtihan tasasının oluşumunda epey kıymetlidir.
Ailenin bakış açısında değişim yaratmak ve beklenti seviyesini gerçekçi hudutlara indirmek temel teşebbüsleri oluşturur.
• Korkuyu yok etmeye çalışmayın,
• Onu ne kadar sevdiğinizi ona her vakit hissettirin,
• Gereğinden fazla fedakarlıktan kaçının ve bunları hatırlatmayın,
• Negatif motivasyondan uzak durun,
• Çocuğunuzu hiçbir vakit öteki çocuklarla kıyaslamayın, örnek göstermeyin,
• Çocuğunuzdan beklentilerinizde gerçekçi olmaya çalışın,
• Çocuğa, imtihanların onun kişiliğini pahalandıran bir ölçü olmadığı, kazanmak kadar kaybetmenin de hayatın bir kesimi olduğu, hayatın sonu olmadığını anlatın,
• Vakit idaresi konusunda çocuklara yardımcı olun,
• Sonuçtan bağımsız olarak gösterilen çabayı takdir edin,
• Geçmişte gösterilen muvaffakiyetleri hatırlatın,
• Toplumsal marifetlerini destekleyin.
