Ayakta eklem bozulmalarını ( artritlerinin) temeli; büyük çoğunlukla baş parmaktan kaynaklanır. Bu ekleme metatarsofalengeal (MTFE) eklem ismi verilir. Her adım attığımızda bükülen bu eklem; bu nedenle kıymet arz eder.eklem sertleşmeye başladığında yürümek ağrılı ve sıkıntı bir hale gelebilir. MTF Eklemin de öbür eklemlerde olduğu üzere kemik yüzeyi düz artikuler kartilaj (eklem kıkırdağı) ile kaplanmıştır. Artikuler yüzeyde meydana gelen hasar; sağlıklı kemiğin yüzeye sürtmesine neden olabilir. Kemik spuru (çıkıntı-diken) ya da çok büyümesi kemiğin üst kısmında meydana gelebilir. Kemik spur un çok büyümesi parmağın yürürken gereğince bükülmesine mahzur olur, bunun sonucunda Halluks Rigidus meydana gelir.
Halluks Rigidus çoklukla 30-60 yaşları ortasında ortaya çıkar, kesin nedeni bilinememektedir ,ayaktaki gerilime ve travmalara bağlı kartilaj (kıkırdak) hasarının bunun nedeni olabileceği düşünülmektedir.
Belirtiler-Bulgular
Aktifken eklemde ağrı olması bilhassa ayak yerden kalkarken Eklem etrafında şişlik olması Eklem üzerinde hörgüce emsal bunyon kallus gelişmesi Parmakta sertlik ve hareket kısıtlılığı
Problemin Ortaya Konması
Parmağınızı aşağı ve üst oynatmakta zorluk çekiyor ve yürürken ağrı nedeniyle ayağınızın dış tarafına basıyorsanız hekiminizle görüşmeniz gerekir. Erken yakalandığında Halluks Rigidusun tedavisi daha kolaydır. Parmağınızın üzerinde bir şişlik görene kadar beklemişseniz tedavi de o kadar sıkıntı olacaktır.
Doktorunuz muayene esnasında parmağınızı aşağı ve üst oynatacak kemik büyümesi açısından grafinizi (röntgen filminizi) çekecektir, grafide eklem dejenerasyonuve kemik spurunu gösterecektir.
Cerrahi Dışı Tedavi Seçenekleri
Ağrı kesici ilaçlar, antiinflamatuvarlar şişlik ve ağrıyı dindirebilir, buz uygulaması ve kontrast banyolar inflamasyonu azaltıp belirtilerin kısa müddetli denetiminde yararlı olabilir, ama bütün bunlar sürecin durdurulmasında kâfi değildir, geniş ve topuksuz ayakkabı giymek yararlı olacaktır, hekiminiz size sert tabanlı ayakkabı ,sandal taban dizaynlı ve tahminen de çelikten bir yapı barındıran metal aksamlı tabanlıklı ayakkabılar önerebilir. Bu ayakkabılar yürürken baş parmağının bükülmesini azaltacak biçimde dizayn edilmiştir. Kontrast banyoları soğuk ve sıcak suyla yapılır ve inflamasyonun azalmasına yardımcı olur, bir kovaya sıcak ,bir kovaya soğuk su koyun .önce ayağınızı soğuk suya sokup 30 sn bekletin çabucak akabinde sıcak suya sokun.5 dk boyunca buna devam edin ve soğuk suya sokarak bitirin.bunun günde 3 kere yapın.
Cerrahi Seçenekler
Çelyektomi: bu seçenek ekseriyetle hasar orta derecede olduğunda tavsiye edilir, kemik spurun alınarak parmağa daha fazla hareket alanı bırakılmış olur. Ameliyat kesisi parmağın üst kısmından yapılır, ameliyat yerindeki şişlik operasyondan sonra aylarca devam edebilir, ameliyattan sonra 2 hafta boyunca özel tabanlı ayakkabılar giyilmesi gerekir.,bir çok hasta uzun devirde bu operasyondan büyük yarar görürler.
Artrodez: kemikleri birbirine kaynaştırma eklem kartilaj (kıkırdak) hasarı şiddetli olduğunda önerilir, hasarlı kartilaj çıkarılır vidalar vb ile kalıcı olarak fikse (tesbit) edilir, kemikler birlikte büyümeye devam eder, böylelikle parmak bir daha bükülemez ancak şikayetlerin geçmesinde en tesirli metottur. Ameliyattan sonra 6 hafta boyunca ayak alçıda kalır ve sonrasında 6 hafta da koltuk değneği kullanmanız gerekir.topuklu ayakkabı giyemezsiniz.
Osteotomiler: Gerek başparmak ekleminin gerisindeki tarak kemiğinden, gerekse eklemin ilerisindeki parmak kemiğinden özel tekniklerle kesilerek yapılacak ameliyatlar, uygun hadiselerde hareket özgürlüğü vererek ve eklemi koruyarak tesirli olurlar.
Artroplasti:(Protez); İşlevsel beklentisi olan yaşlı hastalar replasman (yerine koyma) operasyonundan yarar görürler, eklem yüzleri tam çıkarılır ve yapay eklem implante edilir, bu prosedür ağrıyı dindirir ve eklem hareketini korur.
