Serebral Palsi (SP) gelişimini sürdüren beyinde oluşan bir hasara bağlı kalıcı hareket ve postür bozukluğudur. Beyindeki lezyon kas tonusu ve uyumunda sıkıntılar yaratır, vakitle kas iskelet sisteminde ikincil bozukluklar da gelişir. SP tablosu doğum öncesinde, doğum sırasında yahut doğum sonrası erken periyotta oluşan beyin lezyonlarında görülür. Beynin erken gelişim devri birinci 18 ay olmakla birlikte 6 yaşa kadar oluşan ve ilerleyici olmayan beyin lezyonları’nın tümü SP olarak tanımlanabilir. Nöromotor denetim bozukluğu dışında SP’de ayrıyeten görme, konuşma, yutma ve bilişsel fonksiyon bozuklukları da olabilir. Epidemiyoloji Dünyada ülkelere nazaran farklılıklar göstermekle birlikte görülme sıklığı ortalama 2-3 /1000 formundadır. Türkiye’de yapılan dar kapsamlı çalışmalarda bu sayı 8/1000 olarak bildirilmektedir. SP insidansı ülkelerin gelişmişlik seviyesi ve tıp teknolojisindeki ilerlemelere karşın son otuz yıida pek azalmamıştır. Bu durum daha evvelce sağ kalım oranı az olan prematür ve düşük doğum yüklü bebeklerin günümüzde yaşatılıyor olmasına bağlanmaktadır.
Sorunlar hafifçe ağıra değişiklikler gösterebilir.
Hastalığı büsbütün tedavi eden bir yol yoktur. Fakat etkilenen hastaların etkilenme derecelerine nazaran kendi gereksinimlerini karşılaması, oturması, yürüyebilmesi, okuluna kendi başına gidebilmesi ve iş sahibi olması amaçlanır.
Serebral Palside Görülebilecek Sıkıntılar:
Hareket güçlüğü
Spastisite (kaslarda çok gerginlik)
Kaslarda güçsüzlük
Denge kusuru
İsten dışı hareketler
Zeka sorunları
Dikkat ve algı bozuklukları
Havale (nöbet)
Görme bozukluğu ve şaşılık
İşitme sorunları
Konuşma güçlüğü
Beslenme bozukluğu ve büyüme geriliği
Bedensel mani (denge ve hareket güçlüğü) Toplumsal ve Ruhsal bozukluklar ( Arkadaş edinme, moral bozukluğu, davranış bozuklukları)
ERKEN BELİRTİLER
0-1AY ORTASINDA
– Emme bozukluğu, çok kusma
– Havaleler.
2. ay
-Adelelerde anormal kasılmalar.
3.ay
-Sırtüstü konulduğunda baş ve topuklar üzerinde yay üzere durma.
4. ay
-Başını tutamama
-Başparmağın avuç içinden çıkarılması ve elin çok sert bir yumruk tutulması
-devamlı şaşılık.
8.ay
-Dönme ve oturma olmayışı
-Baş tutamama
-Otururken bacakların birbirini çaprazlaması
-Tekme atarken iki bacağı birden itme.
10 ay.
– Tutunarak ayağa kalkma hüneri olmayışı
– İsmiyle çağırınca cevap vermeme
– Ayağa kalkarken bacakları çaprazlama
– Ağızdan fazla salya akıtma.
1 Yaş
– Teşhisin en kolay olduğu devredir.
Kaslarda Güçsüzlük
Hareket zahmeti ile birlikte çabucak her vakit kaslarda güçsüzlük de vardır. Bilhassa gövde kasları zayıf olan çocuklar başlarını tutamaz, otururken öne yanlışsız yıkılırrlar. Kol ve bacak kaslarında çok gerginliğin yanısıra güçsüzlük ve zayıflık da vardır.
Spastisite
Kaslardaki çok gerginlik ve kasılmaya spastisite ismi verilir. Spastik çocuk halk ortasında bilindiği üzere zeka geriliği olan çocuk değil, kaslarındaki gerginlikten ötürü hareketini denetim edemeyen çocuktur. Spastisite çocuğun bakımını zorlaştır yahut hareketi güçleştirir.
Tedavi Planı:
Tanı konulduğu andan itibaren fizik tedavi başlanmalıdır. Maksat; kas, eklem istikrar ve uyum gelişimini artırmak, oluşabilecek kontraktürleri engellemektir.
Tedavi de beraberinde olan patolojiler (konvülzyon, görme sorunları, işitme sorunları, beslenme bozukluğu, diş sorunları açısından denetim ve tedavileri sistemli olarak yapılmalıdır.
Beyin cerrahisi tarafından birtakım seçilmiş hastalarda rizotomi yapılarak kaslardaki kasılmaların azaltılmasının sağlanması.
Fizik tedavi teşhis konulduğu andan itibaren devamlı aile, fizyoterapist ve çocuk ahengi ile birlikte devam etmelidir.
Ortopedik müdehaleler;
5 yaş dolana kadar
-
Gerekli durumlarda botox uygulaması
-
Eğer kemik ve eklem bozukluğu varsa muayene ve röntgen sonuçlarına nazaran ameliyat yapılabilir.
5 yaşından sonra
-
Yumuşak doku gevşetme ameliyatları ( Kas ve tendon uzatmaları)
-
Tendon transferleri (eklemi hareket ettiren tendonların öteki bir yere transfer edilmesi ile kas istikrarının ayarlanması
-
Osteotomiler (kemiklerin istenilen duruma getirilebilmesi için kemiğin kesilerek istenilen durumda yine tespit edilir)
-
Çıkık ameliyatları (kalça ve dirsekte radyus başı çıkığına yönelik ameliyatlar)
-
Artrodezler ( eklemlerde ki bozulma ve düzgün kullanamaması nedeni ile yalnızca etkilenen eklemin sabitlenmesi için yapılan ameliyatlar)
Tedavide Gaye:
Serebral palsili çocuğun etkilenme durumuna nazaran, postürünü düzeltmek, bakımını kolaylaştırmak daha âlâ hareket kabiliyetini artırmak ve bağımsız hareketini sağlamak ve toplum içinde toplumsal bağlantılarını geliştirebilmektir. Bu lakin takım çalışması ile bir çok branşın ( fizik tedavi, ortopedi, psikoloji, çocuk nörolojisi vs), çocuğun ailesi ve çocuğun kendisininde iştirakiyle birlikte olmalıdır.
