Halk ortasında beyin felci olarak bilinen serebral palsi; beyin gelişimi tamamlanana kadar yani doğumdan birinci beş yaşa kadar olan müddette beyinde oluşan geri dönüşümsüz lakin ilerleyici olmayan hasara denir.
Gebelik sırasında anne adayının kullandığı bir ilaç, geçirdiği hastalık, enfeksiyon, travma ya da genetik hastalık, serebral palsi nedeni olabilir. Ülkemizde çoklukla erken ya da güç doğum, doğum sırasında oksijensiz kalma, kordon dolanması üzere problemler hastalığa sebep olarak gösterilir. Bebeğin doğum sonrası geçirdiği ateşli bir hastalık ya da beyin kanaması üzere sorunlar de serebral palsiye neden olabilir.
Önemli Belirtiler
Aileler belirtiler konusunda dikkatli olmalıdır. Çocuğun gelişim etaplarında sorun varsa kesinlikle araştırılmalıdır. Çocuk oturması gerektiği periyotta oturamıyor, başını tutması gereken devirde tutamıyorsa, yaşıtlarına nazaran etrafa karşı ilgisi azsa, ilkel refleksleri uzun müddet devam ediyorsa kesinlikle değerlendirilmelidir. Çocukların bu periyotlarını çocuk tabipleri takip ettiğinden, onların ikazları aile tarafından ciddiye alınmalıdır.
Serebral palsi, kimi çocuklarda yürüme yaşına geldiğinde fark edilir. Lakin ne yazık ki aile çocuğunun yürüyemediği şikayeti ile uzman doktora gittiğinde ve teşhis konduğunda birçok şey için geç kalınmış olabilir. Bu yüzden risk kümesindeki çocukların erken devirden başlayarak takibi çok kıymetlidir.
Serebral palsi, bütün işlevlerde gerilikle karşımıza çıkabilir. Zeka geriliği de bunun bir modülüdür. Çocuğun zekası olağana çok yakın seviyede olabildiği üzere daha geri düzeyde de olabilir. Beraberinde görme, işitme ve öteki işlevlerinde da bozukluk görülebilir. Erken müdahale edilirse görme ve işitme için düzeltmeler yapılabilir.
Serebral Palsinin Tanısı
Serebral palsinin tanısı gelişim geriliği gösteren çocukların klinik olarak değerlendirilmesiyle konabileceği üzere MR ve EMG üzere tetkikler de teşhis da yardımcı olmaktadır. Çocukta klinik olarak gelişim geriliği görüldüğünde ve bulgulara rastlanıldığında, aileler bu durumu ihmal etmemeli ve tabiplerine başvurmalıdırlar. Muayene ve MR üzere tetkiklerin sonuçları ile teşhis, hastanın hekimi tarafından konmaktadır.
Aileler bazen MR çektirdiklerini ve meselesiz çıktığını söyleyerek çocuklarında serebral palsi olmadığını düşünebilir. Fakat bu hususta son derece dikkatli olmak gerekir; MR’ı olağana çok yakın olup hastalık görülebilen çocuklar olduğu üzere MR’ı sıkıntıya işaret eden lakin olağana çok yakın gelişim gösteren çocuklar da vardır.
Tedaviye Yönlendirme
Öncelikle bilinmesi gerekir ki serebral palsi tüm hastalarda birebir bulguları veren standart bir hastalık değildir; bu yüzden tedavisi de hastaya nazaran değişiklik gösterir. Tedavi çocuğun tüm hayatı boyunca sürer.
Tedavinin birçok basamağı vardır ve farklı branşlardaki hekimlerin işbirliği ile yürütülür. Bu hastalıkta fizyoterapistin ehemmiyeti büyüktür zira fizyoterapist tedavi mühletince çocukla en uzun müddet geçiren kişidir. Çalışmaları yaparken müşahedede bulunması, gelişim tablosunda bir külfet görürse çocuğu nöroloğuna yönlendirmesi gerekir. Çocuğun eklemleri ile ilgili bir sorun olduğunu düşündüğünde ise çocuk ortopedistine yönlendirmelidir.