ŞEMA TERAPİ
Şema Terapide kullanılan şema kavramı erken devir Jeffrey Young tarafından geliştirilmiş olan Şema Terapi modeli, erken devir yaşantıların, yetişkinlik periyodundaki yansımalarının keşfine ve değişimine odaklıdır. Değişime dirençli sıkıntı hadiseler ya da kişilik bozuklukları alanı amacıyla yola çıkan yaklaşım, vakitle öbür ruhsal sorun alanlarında, ferdi, küme ve çift terapileri üzere farklı meselelerde da uygulanmaya başlamıştır. Son on yıldır sürdürülen araştırmalar, yaklaşımın etkililiğine yönelik dikkate kıymet deliller sunmaya başlamıştır.
Şemalar organizmanın hayatta kalması için gerekli yapılardır. Bu nedenle fonksiyonel olan şemaların varlığını devam ettiren birtakım davranışları vardır. Etraf ile ahenk bozucu sonuçlara sahip olsa bile, tek bir şemanın doğruluğunun sorgulanması tüm sistemi tesirler. Bu nedenle şemanın geçerliliğini tehdit eden durumlarda, şema kendisini korumak için çeşitli hareketlerde bulunur.
uyum bozucu şema kavramı yerine bir kısaltma olarak kullanılır. Şema terapi, kendimizle, öteki beşerlerle ve dünyayla ilgili olarak geliştirdiğimiz olumsuz, ahenk bozucu şemaları husus edinir.
Şema terapi, değiştirilmesi güç, çocukluk ve ergenlik periyodunda besbelli kökenleri bulunan ruhsal rahatsızlıklar (borderline kişilik bozukluğu gibi) için tasarlanmış, bilişsel, davranışçı, kişiler-arası ve yaşantısal teknikleri birleştiren, bütünleştirici bir teori ve terapi yaklaşımıdır .
BİLİŞSEŞ DAVRANIŞÇI TERAPİ
Bilişsel Davranışçı Terapi psikoloji ve psikopatoloji (ruhsal rahatsızlıklar) alanındaki bilimsel bulgulara dayalı olarak geliştirilmiş, bilimsel unsurların psikoterapi alanına uygulanmasıyla ortaya çıkmış çağdaş bir psikoterapidir. Psikoterapi ruhsal rahatsızlık yahut problemleri sözel etkileşim yoluyla (görüşmelerle) çözme tekniğine verilen genel isimdir. Bilişsel Davranışçı terapi ruhsal rahatsızlıkları açıklarken ve nedenlerini araştırırken psikoloji biliminin bilgilerine dayanır. Bu rahatsızlıkların tahlilinde kullandığı sözel ve davranışsal usuller de birebir biçimde bu bilimsel prensiplere ve öğrenme kuramlarına dayalıdır.
Dayandığı temel prestijiyle öbür psikoterapilerden farklı olan bilişsel terapinin tedavi uygulamaları süreç ve içerik olarak yapılandırılmıştır. Öncelikle kişinin aktüel sıkıntılarına odaklanır, müddet olarak daha hudutlu, ve daha çok sorun çözme gayelidir. Bilişsel Davranışçı terapi yalnızca başvuranların yeni problemlerini çözmez birebir vakitte bütün ömürleri mühletince meselelerini çözmekte kullanabilecekleri özel bir kadro marifetler de öğretir. Bu marifetler çarpık niyetleri saptamak, inançlarını değiştirmek, etrafla yeni alakalar kurmak ve davranış değişikliğidir.
Pratik bir grup zarurî durumlar bir yana bırakıldığında (belli bir mühletle terapiye gelebilme imkanı gibi) terapinin ne kadar süreceği terapistle danışan tarafından birlikte verilir. Çoklukla 2-3 seanstan sonra birinci seanslarda ortaya konulan gayelere ne kadar müddette ulaşılabileceği konusunda terapistin kabaca bir fikri olur. Kimi danışanlar için 6-10 görüşme üzere çok kısa bir mühlet kâfi olabilir. Daha uzun vadeli meseleleri olan kimi danışanlar aylarca hatta bir yılı geçen bir mühlet boyunca terapide kalmayı seçebilirler. Danışanla başlangıçta, çok ağır bir kriz durumu kelam konusu değilse haftada bir defa görüşülür. Kişi kendini daha güzel hissetmeye başlar başlamaz seansların aralığı açılmaya başlar evvel 15 günde bir daha sonra üç haftada teğe gerçek görüşmeler kademeli olarak seyrekleştirilir. Bu şimdi terapide iken öğrenilen maharetlerin gündelik hayat içinde uygulanarak denenmesi talihini verir. Terapi sona erdikten 3, 6 ve 12 ay sonra birer güçlendirme seansı yapılır.
Bilişsel davranışçı terapinin çocuk ve ergenlerde kullanımı da hayli âlâ sonuçlar vermiştir. Çoklukla depresyon, anksiyete bozuklukları, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, enürezis noktürna, travma ve travma sonrası gerilim bozukluğuyla bağlı semptomların tedavisinde kullanılır.
Bilişsel davranışçı terapi ile birlikte ilaç tedavisinin birlikte yürümesi mümkündür. İlaç kullanılması gerektiğini düşündüğü durumda terapistiniz bu durumu size söyleyerek durumun avantajlarını ve dezavantajlarını sizinle tartışacaktır. Birçok durum hiç ilaç kullanmadan tedavi edilebileceği üzere yalnızca ilaç kullanımıyla geçen problemler kelam konusu olabilir. Her iki tedavi tipinin de tesirli olduğu durumlarda tercih müracaata gelen bireye bağlıdır. Birtakım durumlar ekseriyetle iki tedavinin birlikte kullanımına daha âlâ karşılık verir.
Bu terapi cinsinin tesirliliğini gösteren bilimsel bilgiler mevcuttur. Bu bilgiler bilişsel davranışçı terapinin aşağıda sayılan sık görülen psikiyatrik bozuklukların tedavisinde tesirli olduğunu göstermiş ve bilişsel davranışçı terapi bu bozuklukların tedavisini bahis alan pek çok kılavuzda tesirli bir tedavi usulü olarak yer almıştır:
-
Anksiyete bozuklukları
-
Obsesif kompulsif bozukluk
-
Panik bozukluk
-
Hipokondriyazis
-
Travma sonrası gerilim bozukluğu
-
Yaygın anksiyete bozukluğu
-
Depresyon
-
Cinsel fonksiyon bozuklukları
-
Çift tedavileri ve aile terapileri
-
Alkol ve husus berbata kullanımı
-
Yeme bozuklukları
-
Somatoform bozukluklar
-
Sosyal fobi
-
Özgül fobiler
-
Tik üzere çeşitli davranış problemleri
-
Yeme bozuklukları
-
Ayrıca KDT’nin aşağıda yer alan öteki durumlarda da tedaviye katkı sağladığı gösterilmiştir:
-
Şizofreni
-
İki uçlu bozukluk (Bipolar bozukluk)
-
Öfke kontrolü
-
Kişilik bozuklukları
-
Ağrı kontrolü
-
Çeşitli sıhhat meselelerine ahenk sağlama
-
Uyku bozuklukları
