Diyabet, çok eski vakitlerden beri bilinen, insan sıhhatini çeşitli taraflardan etkileyen kronik bir hastalık. Fiziksek bir hastalık olmanın yanında psikiyatrik ve psikososyal boyutları olan diyabet; hastada ruhsal, toplumsal, duygusal ve psikoseksüel bir dizi sorun ve çatışmayı gündeme getiriyor.
Diyabetin Ortaya Çıkışında Fizikî ve Emosyonel Gerilim Tetiği Çekiyor
Diyabetin ortaya çıkışında fizikî ya da emosyonel gerilimin sıklıkla tetiği çeken faktör olduğu bilinmekte. Tıbbi tedaviye karşın kan şekeri düzenlenemeyen olgularda ise gerilim ve dert değerli faktörler.
Diyabet tanısı alan hastalarda farklı emosyonel yansılar ve ahenk zahmetleri sıklıkla karşılaşılan problemler. Kronik gidişli, çeşitli sınırlamalara yol açan ve bireyin komplikasyonlarla baş etmesini gerektiren bir hastalık olması nedeniyle, hastalar yeni ömürlerine ahenk konusunda zahmet çekiyorlar. Bağımsızlıklarını kaybetme korkusu, vücut fonksiyonlarında daha fazla bozulma olacağına ait dehşetler, cinsel yetersizlikte artma olacağına ait korkular sık sık gözlenmekte.
Diyabet tanısı konulan hastalarda davranışsal, duygusal, bilişsel ve beşerler ortası ilgilere yönelik şu yansılar gelişiyor:
-
Psiko-sosyal zorlamalar ve ruhsal çatışmalar kan şekerinde oynamalar yapabilir.
-
Diyabet ruhsal bozuklukların ortaya çıkmasına neden olabilir.
-
Ruhsal durum diyabetin seyrini, gidişini ve tedaviye yanıtını etkileyebilir.
Tedavi Sürecindeki Olumsuz Etkenler: Hastada Gelişen Anksiyete ve Depresyon
Kronik ve yıkımla seyreden bu türlü bir hastalık karşısında bireyler matem, isyan, yadsıma (inkar), kızgınlık üzere reaksiyonlar gösterebiliyorlar. Diyabet tanısı almış çocuklarda ise çocuk- ebeveyn bağlantısında bozulmalar gözlenebiliyor. Ebeveynlerin korkusu çocuğa yansıyabilir ya da çocuk hastalığını evdekileri manipüle edebilmek emeliyle kullanabiliyor.
Diyabetle bağlı olarak görülen psikiyatrik sorunlar ortasında anksiyete ve depresyona sık rastlanıyor. Hastalarda gelişen depresyon ve anksiyete hastanın ahengini, hayat kalitesini ve tedaviye karşılığını olumsuz etkileyebilmekle birlikte; depresyonda görülen sakinlik, kilo kaybı, ümitsizlik, uykusuzluk ve psikomotor yavaşlama diyabet hastalarında sık görülen bulgulardan.
Ailenin Tavrı da Diyabetin Seyrini Etkiliyor
Hastalık hali, şahısta olduğu kadar ailede de krize neden olmakta ve hasta ile aile ortasındaki bağlarda zahmetler ortaya çıkmaktadır. Hastanın ahengini zorlaştıran 4 farklı aile tipi tanımlıyoruz. Çok hami ve çok dertli aile, Çok hoşgörülü ve teslimiyetçi aile, Mükemmeliyetçi ve denetleyici aile, İlgisiz ve reddedici aile. Münasebetlerde istikrarlı, hislerin serbestçe sözüne fırsat veren, çatışmaların az, işbirliğinin fazla olduğu ailelerde hastanın ahengi en düzgün olmakta. Ailenin tavrı ilgili, lakin çok dertli olmamalı. Aile içi rollerin net olmaması, çok koruyuculuğun hükümran olduğu rijit ve çatışmaları göz arkası eden aile ortamları hastanın ahengini güçleştiriyor.
