Rotator Cuff (rotator kılıf, omuz manşeti), omzu sabitlemek için birlikte çalışan kas ve tendon kümesine verilen isimdir.
Kürek kemiğini üst kola bağlayan kaslardan oluşur (infraspinatus, teres minor, subscapularis, ve supraspinatus). Buradaki tendonlar omuz bölgenizi sabitler, kaslar ise omzunuzu kolay kolay hareket etmenizi sağlar.
Omuz ağrılarının birçok sebebi olabilir lakin bu kas ve tendon kümesindeki (rotator cuff) hasarlar birinci akla gelen sebeplerdendir.
Rotator manşet yırtığı gençlerde ve atletlerde ani bir harekette oluşan yaralanma ile oluşabileceği üzere, vakit içinde tekrarlayıcı kolun baş düzeyinin üzerindeki hareketlerde vakitle gelişebilir.
Belirti ve bulgular
- Baş üstü hareketlerde daha fazla olmak üzere tekrarlayıcı, devamlı omuz ağrısı.
- Gece ağrısı. Bu ağrı ağrıyan taraf üzerine yatmayı maniler.
- Adele güçsüzlüğü. Bilhassa kolu kaldırmaya çalışırken hissedilir.
- Omuz hareketleri sırasında tıkırtılar, klik sesleri gelmesi.
- Omuz hareketlerinde kısıtlılık. Ekseriyetle hastanın yüklü kullandığı kolunda olur.
- Hastalar rahatsızlığın başlamasına neden olduğunu düşündükleri bir olay tanımlarlar.
Risk faktörleri
- Tekrarlayıcı başüzeri hareketler. Fırlatma sporları, tavan boyama gibi
- Aşırı güç, düşme gibi
- Yaşlanmaya bağlı dejenerasyon.
- Rotator maşetin bulunduğu aralıkta daralma.
Rotator manşetin akromion denilen çıkıntının altındaki yüzey tarafından zedelenmesi
Yırtığın tesbiti
Bulgulardan rastgele biri mevcutsa vakit geçirmeden doktora başvurun.
Şikayetleriniz, hastalığın gelişme hikayesi ve dikkatli bir muayene ile değerli ölçüde fikir sahibi olunabilir.
Röntgen incelemesi kemik kaynaklı bulguların tesbitinde faydalıdır.
Rotator manşetin direkt izlenebildiği MR ve ultrasonografi üzere tetkikler ekseriyetle kesin teşhis ve tedavinin planlanması için gereklidir.
Rotator manşet yırtıkları parsiyel (tam olmayan) yahut tam yırtık biçiminde olabilir. Tendonun bütün kalınlığınca olmayan parsiyel yırtıklar cerrahi olmayan tedaviye yeterli karşılık verirler. Cerrahi olamayan tedaviye karşılık vermeyen parsiyel yırtıklar ve tam yırtıklarda cerrahi tedavi gerekir.
Tedavi seçenekleri
Doktorunuz yırtık tam değilse (parsiyel yırtık) aşağıdaki cerrahi olmayan tedavi seçeneklerini önerebilir;
Dinlenme; yırtık tam değil ve çok kullanma nedeniyle gelişmişse yardımcı olabilir.
İlaç; (ağrı ve ödem giderici ilaçlar) ağrının denetiminde yardımcıdır.
Kuvvetlendirme ve germe ekzersizleri; fizyoterapinin ana modüllerinden biridir ve yapılması önerilir.
Kortikosteroid enjeksiyonu; ağrının giderilmesinde yardımcıdır. Ancak çok sık tekarlanması tendonu zayıflatıp tam yırtığa neden olabilir.
Ultrason; lokal ilaç uygulaması ve derin ısı verme özellikleri nedeniyle düzgünleşme sürecine faydalıdır.
Tedavi usullerinden yanıt alınamayan parsiyel yırtıklar yahut tam yırtıklar için çeşitli cerrahi tedavi seçenekleri vardır. Aşağıda tanımlanan formüller çağdaş omuz cerrahisi teknikleridir. Burada hangi tekniğin seçileceğine rotator manşetteki yaralanmanın büyüklüğü, yeri, nedenine bağlı olarak karar verilir. Artroskobik müdahale sırasında omuzdaki tesbit edilen başka patolojilerinde düzeltilmesi bahtı vardır.
Artroskopi; yaklaşık 1 cm’lik kesilerden omuz eklemi ve etraf dokulara ilişkin imgelerin bir kamera aracılığıyla monitöre aktarılması ve tekrar küçük aletlerle imaj kullanılarak hastalığın ameliyatının yapılması prensibine dayanır.
Omuzda kemik çıkıntılarının kaldırılması adele ve tendondaki küçük yırtıkların tedavisinde tek başına kâfi olabilir.
Mini-açık tedavi; artroskobi ile birlikte kullanılarak bir kaç santimetrelik küçük kesilerden tam yırtıkların tedavisine imkan verir.
Açık tedavi; yaralanmanın çok önemli olduğu olaylarda uygulanır. Burada doku transferi, tendon grefti uygulamaları yapılabilir.
Rehabilitasyon (fizyoterapi)
Tüm omuz hastalıklarında olduğu üzere rotator manşet yaralanmaları akabinde olağan işlevlere dönüş vakit alır.
Cerrahi tedaviler sonrası bu vakit 6 ay yahut daha uzun olabilir. Temel prensip eklem hareketlerini arttırıcı ve adele gücünü geliştirici hareketlerin yapılmasıdır.
Doktorunuzun vereceği programı uygulamak en son sonuçta operasyon kalitesikadar belirleyicidir. Güzel ellerde yapılan cerrahi ve yeterli bir fizyoterapi programı sonrası % 90 civarında tatmin edici sonuçlar alınabilmektedir.