Konversiyon’un söz anlamı “dönüştürme” demektir. Can sıkıcı bir olay sonrasında bireylerde kısa vakit içinde gelişen öfke, hüzün, dehşet ve hayal kırıklığı üzere olumsuz hislerin bedensel bir hastalığı (özellikle de nörolojik bir hastalığı) çağrıştıracak biçimde vücut belirtilerine dönüşerek dışa yansımasına konversiyon bozukluğu denir. Klinik ortamlarda konversiyon bozukluğunun 10-15 kadar farklı çeşidine rastlanabilir, en sık görülen tipi bayılma tipidir.
Konversiyon bayılmalarının nedeni ani gelişen ve bireye ağır gelen ruhsal streslerdir. En sık gördüğümüz tetikleyici olay; sevgililerarası yahut eşlerarası tartışmalar, ebeveyn – çocuk hengameleri, gelin – kaynana hengameleri ve başka yakın etraf meseleleridir. Şahsın kişilik yapısı (daha çok immatür ya da histerik kişilik), zeka düzeyi, sıkıntılara tahlil üretebilme yetisi ve gerilime dayanıklılığı değerli bir etkendir. Kişi ortaya çıkan sorunları aşamıyorsa, his ve isteklerini kelamla tabir edemiyorsa, konuşarak bir tahlil oluşturamıyorsa, kendince ortaya koyduğu tahliller etrafındaki muhataplarınca dikkate alınmıyor ve tıkanma yaşıyorsa konversiyon bayılmalarının ortaya çıkma ve devamlılık kazanma riski artar.
Konversiyon bayılmaları bayanlarda erkeklerden daha sık görülür, Acil Servislere başvuranların birçok genç ya da orta yaş kümesindeki şahıslardır. Bayılma sırasında mırıldanmalar, ağlamalar, dövünmeler, el ve ayaklarda sistemsiz kasılmalar sık gözlenir. Konversiyon bozukluğuna ilişkin belirtiler kasıtlı ve biliçli oluşturulmaz, yani kişi hastalık tiyatrosu oynamamaktadır ve bu nedenle kişiye ̏ sen numara yapıyorsun, hasta rolü oynuyorsun ya da yalancıktan bayılıyorsun˝ üzere bir suçlama yöneltilmemelidir. Birtakım şahıslar belirli bir menfaat elde etmek için ya da belirli bir sorumluluktan kaçmak için kasıtlı hasta rolü oynayabilirler, onlarda ortaya çıkan klinik tabloya konversiyon bozukluğu değil Temaruz denir ve onlar bunu etrafta bulunanları kandırma gayeli ve kasıtlı olarak yaparlar.
Bedensel hastalık kaynaklı bayılmaların en temel nedeni; beyinde şuurun açık olmasını sağlayan hudut hücrelerinin süreksiz olarak vazifesini yapamaz hale gelmesidir. Bedensel hastalık kaynaklı bayılmalardan evvel; halsizlik, sendeleme, göz kararması, konuşma zorluğu, şuur sislenmesi ve uykuya eğilim görülebilir. Sara hastalığı (Epilepsi), kalp-damar hastalıkları, düşük ya da yüksek tansiyon, kan şekeri değişiklikleri, beyin damarlarında tıkanma ya da kanama, yüksek ateş ve enfeksiyon hastalıkları, beslenme bozukluğu, zehirlenme, çok yorgunluk, çok uykusuzluk, alkol ya da uyuşturucu husus alma vb. etkenler bayılmalara sebep olabilir. Bu yüzden evvel bayılmanın nedeni saptanır, daha sonra nedene nazaran tedavi uygulanır.
Konversiyon bayılmaları en sık sara-epilepsi nöbeleri ile karıştırılır. Kimi sara hastalarında her iki bayılma çeşidinin birlikte görülmesi de muhtemeldir. Konversiyon bayılmaları sara bayılmalarından daha uzun sürer, bazen 25-30 dakika bazen de birkaç saat sürebilir. Konversiyon bayılmaları kişinin şuuru açık iken ve etrafında beşerler varken olur, yalnızken olmaz. Epilepsi bayılmaları uyku dahil her vakit, her yerde, her durumda ortaya çıkabilir ve 30-60 saniyeyi pek aşmazlar. Sara nöbetlerinde kişi apansız düşebilir, apansız nöbet geçirebilir, yanma ya da yaralanmalar kelam konusu olabilir. Konversiyon bayılmalarında bu türlü bir yaralanma kelam konusu olmaz, kişi yere yumuşak iniş yapar. Sara bayılmalarında kişi dişini sıkabilir, lisanı ve dudağı yaralanabilir, idrar ve dışkı kaçırabilir.
Konversiyon bayılmalarında bu tıp durumlar enderdir. Konversiyon bayılmaları biçim değiştirebilir. Birebir bireydeki bir atak farklı vakitte oluşan öteki bir ataktan farklı bir görünümde olabilir, ama epilepsi atakları büyük çoğunlukla birinci başlangıcından itibaren emsal görünümdedir.
Konversiyon bayılmalarının tedavisinde şahsın sorun çözme ve sözel bağlantı hünerleri geliştirilmeye çalışılır. Hastanın yakın etrafı de tedavi süreci hakkında bilgilendirilmeli ve tedavi sürecine dahil edilmelidir. Aile içi ve yakın etraftaki ruhsal çatışmlar ele alınıp çözülmeye çalışılmalıdır. Şayet hastada ek olarak depresyon, tasa bozukluğu, somatizasyon bozukluğu da varsa, ilaç dahil başka tedavi seçenekleri etraflıca gözden geçirilmelidir.
