Depresyon kendinizi umutsuz hissetmenize ve çaresiz görmenize sebep olur, fakat ne hissettiğinizi değiştirebilmek için yapabileceğiniz birçok şey var. Yardım ve destek alarak depresyonu yenebilir ve hayatınızı geri alabilirsiniz.
İyileşmenin anahtarı küçük adımlarla başlamak ve bir günde yapmanız gerekenleri birer birer yapmaktır. Depresyon hakkında bilgi edinmek- belirtilerini, sebeplerini ve tedavi yöntemlerini anlamak- başlangıç için iyi bir noktadır.
Depreyonu Anlamak
İşaretler, belirtiler, sebepler ve tedaviler
Zaman zaman moralinizin bozulması yaşamın normal bir parçasıdır. Fakat ne zaman ki umutsuzluk sizi avucu içine alır ve gitmekte inat ederse, işte o zaman depresyonda olabilirsiniz. Geçici “hüzün”den biraz fazlası, depresyonun şiddetinin az olduğu zamanlarda bile görevlerinizi yapmayı zorlaştırır ve hayattan zevk almanızı engeller. Hobiler ve arkadaşlar eskiden olduğu gibi sizi çok fazla ilgilendirmez, her zaman yorgunsunuzdur ve sadece bir günü geçirmek sizin için çok yorucu olabilir. Depresyonda olduğunuzda herşey size umutsuz gelir, fakat yardım ve destek alarak kendinizi daha iyi hissedebilirsiniz. Ancak öncelikle, depresyonu anlamanız gerekmektedir. Depresyonu öğrenmek- işaretleri, belirtileri, sebepleri ve tedavileriyle beraber depresyonu yenmenin ilk adımıdır.
Depresyon Nedir?
Hepimiz duygudurumumuzda yükselme ve düşmeler yaşarız. Üzüntü hayatın zorluklarına ve hayal kırıklıklarına verilen normal bir tepkidir. Bir çok insan bu tür duyguları açıklamak için “Depresyon” terimini kullanır fakat depresyon üzüntüden daha fazlasıdır.
Bazı insanlar depresyonu “bir kara deliğin içinde yaşamak” olarak ya da bir felaketin olmasını bekleme hissi olarak tanımlarlar. Yine de, depresyondaki bazı insanlar kendilerini üzgün bile hissetmezler. Daha çok donuk, boş ve hissiz olurlar. Erkekler ise sinirli, agresif ve huzursuz hissedebilirler.
Belirtiler ne olursa olsun, Depresyon normal bir üzüntüden farklıdır çünkü tüm günlük hayatınızı meşgul eder, iş yapabilme, ders çalışma, yemek yeme, uyuma ve eğlenme gibi faaliyetlerinizi etkiler. Umutsuzluk, çaresizlik ve değersizlik çok yoğundur ve pek azalma göstermez.
Depresyonda mısınız?
Eğer aşağıdaki belirtileri kendinizde görüyorsanız ve bunlar geçmeyecek gibi görünüyorsa depresyonda olabilirsiniz.
Uyuyamıyor ya da aşırı derecede uyuyorsanız.
Dikkatinizi toplamada güçlük yaşıyorsanız ve daha önceden kolay görülen görevler şimdi zor geliyorsa
Kendinizi çaresiz ve umutsuz görüyorsanız
Ne kadar deneseniz de olumsuz düşüncelerinizi kontrol edemiyorsanız.
İştahınızı kaybettiyseniz ya da kendinizi yemeden alı koyamıyorsanız.
Her zamankinden daha kolay sinirlenebiliyorsanız, kendinizi daha agresif görüyorsanız.
Normalden daha çok alkol tüketiyor ve diğer zararlı alışkanlıklara yöneliyorsanız.
“Hayat yaşanmaya değmez” gibi düşünceleriniz varsa (Bu durumda acilen yardım isteyin)
Depresyonun Semptom ve İşaretleri
Depresyonun görülme şekli kişiden kişiye değişir, ancak ortak bazı semptom ve işaretler de bulunmaktadır. Önemli olan nokta bu semptomların normal hayatın sıkıntıları arasında olabileceğini hatırlamaktır. Fakat semptomların sayısı ve şiddeti arttıkça ve süresi uzadıkça depresyonda olma ihtimaliniz artmaktadır. Bu semptomlar altından kalkılamaz ve işlev bozucu olduğunda yardım arama zamanı gelmiş demektir.
Depresyonun Genel Semptom ve İşsretleri
Çaresiz ve umutsuz hissetmek: Karamsar bir bakış açısı- Hiçbirşey düzelmeyecek ve durumu düzeltmek için yapabileceğim hiçbir şey yok.
Günlük yaşam aktivitelerine olan isteğin azalması:Daha önce yapılan hobiler, boş zaman aktiviteleri, sosyal aktiviteler ya da cinselliğe olan ilgide azalma. Eğlenme ve zevk alma yetinizi yitirmişsinizdir.
İştah ya da Kiloda Değişimler: Belirgin kilo kaybı ya da kilo alımı- bir ay içinde vücut ağırlığının %5ten fazla değişmesidir.
Uyku Değişiklikleri: Uykusuzluk (insomnia), sabahın erken saatlerinde kalkma ya da normalden fazla uyuma (hipersomnia olarak da bilinir.)
Öfke ya da tahammülsüzlük: Kendini ajite, huzursuz ve hatta saldırgan hissetmek. Tahammül düzeyinde azalma, çabuk sinirlenme ve herkese kızma.
Enerjide azalma: Yorgun, halsiz hissetmek ve hiçbirşey yapmak istememek. Tüm vücudunuzda bir ağırlık hissedebilir ve küçük işleri dahi çok yorucu bulabilir ve normal zamandan daha uzun sürede tamamlayabilirsiniz.
Kendinden nefret etme: Güçlü değersizlik ve suçluluk hisleri. Kendinizde algıladığınız hata ve yanlışlar karşısında kendinizi sertçe eleştirirsiniz.
Sorumsuz Davranışlar: Madde kullanımı, kumar, dikkatsizce araba kullanma ya da tehlikeli sporlar yapma gibi kaçınma davranışlarına yönelirsiniz.
Konsantrasyon Problemi: Dikkati toplamada, karar vermede ya da birşeyleri hatırlamada problem yaşama.
Açıklanamayan acı ve ağrılar: baş ağrısı, bel ağrısı, ağrıyan kaslar ve karın ağrısı gibi fiziksel şikayetlerde artış.
Depresyon ve İntihar
Depresyon, intiharda en büyük risk faktörüdür.Depresyonla birlikte giden yoğun umutsuzluk ve mutsuzluk, intiharı acıdan tek kaçış yolu olarak gösterebilir. Ölüm ve intihar düşünceleri depresyonun ciddi semptomlarındandır. Bu yüzden kişi tarafından intihardan söz edilmesi ya da intihara yönelik davranışlar ciddiye alınmalıdır. Bu sadece kişinin intiharı düşündüğüne dair bir işaret değil aynı zamanda bir yardım çağrısıdır.
İntiharın işaretleri:
· Kişinin kendini öldürme ya da zarar verme ile ilgili konuşması
Umutsuzluk hisleri ve kapana kısılmış olma ile ilgili düşüncelerini açıklamak
Ölümle normalden daha fazla bir uğraş
Ölmek istercesine umursamaz davranmak (kırmızı ışıkta durmadan geçmek)
İnsanları veda etmek için aramak ya da ziyaret etmek
İşleri düzene koyma çabası (değerli eşyalarını hediye etmek, görüşmediği kişilerle bağlantıya geçmek)
“Herkes ben olmasam daha rahat olurdu” ya da “Ölmek istiyorum” gibi şeyler söylemek
Kendini çok depresif hissetmekle çok mutlu ve sakin hissetme arasında ani bir geçiş
Eğer bir arkadaş ya da ailenizden birinin intiharı düşündüğünü düşünüyorsanız, bu konuyla ilgili kaygılarınızı ona bildirin ve acilen profesyonel yardım arayışına girin. İntihar düşünceleri ilgili açıkça konuşmak hayat kurtarabilir.
Eğer İntihar Düşünceleriniz Varsa…
Kendinizi aşırı derecede depresif ve intihara yatkın görüyorsanız ve bu problemler geçici gibi görünmüyorsa- daha çok kalıcı ve bunaltıcı görünür. Fakat zamanla, daha iyi hissedeceksiniz, Özellikle de yardım ararsanız. Eğer intihar düşünceleriniz varsa dışarıda sizi bu zor zamanlarınız boyunca desteklemek için bekleyen bir çok insan olduğunu unutmayın ve yardım aramaya başlayın.
Depresyonun Farklı Yüzleri
Depresyon çoğu zaman kadın ver erkeklerde, gençlerde ve daha yaşlı yetişkinlerde farklı şekillerde görülür. Bu farklılıkların farkında olmak sorunun belirlenmesine ve tedavi edilmesine yardımcı olur.
Erkeklerde Depresyon
Depresyon bizim kültürümüzde bir çok anlam yüklenmiş bir kelimedir. Ne kadar yanlış olsa da çoğu kişi depresyonu zayıflıkla ve aşırı duygusal olma ile bağdaştırır. Bu özellikle de erkekler için böyledir. Depresyondaki erkekler,umutsuzluklarının ve kendilkerine karşı olan nefretlerinin farkına kadınlardan daha az varırlar. Bunun yerine daha çok yorgunluktan, tahammülsüzlükten, uyku problemlerinden ve işe ve hobilere olan ilgilerini kaybetmelerinden şikayet ederler. Erkeklerde depresyonun diğer belirtileri ise öfke, sinirlilik, şiddet, umursamaz davranışlar ve madde kötüye kullanımıdır. Kadınlardaki depresyon oranı erkeklerinkinin iki katı daha fazla olsa da , erkeklerde özellikle de daha yaşlı erkeklerde intihar riski daha yüksektir.
Kadınlarda Depresyon
Kadınlardaki depresyon oranı, erkeklerinkinden iki kat daha fazladır. Bunun bir sebebi hormonal faktörler, özellikle de Adet Öncesi Sendromu durumunda, Adet Öncesi Disforik Bozuklukta, Post- partum Depresyonda ve Menopoz Öncesi Depresyonda görülür. İşaret ve semptomlar açısından kadınlar erkeklerden daha yoğun bir şekilde suçluluk, uykuda artış, iştah ve kilo artışı yaşarlar. Ayrıca kadınlar mevsimsel affektif bozukluğu erkeklere oranla daha sık yaşarlar.
Gençlerde Depresyon
Depresyondaki bazı gençler üzgün görünürken bazıları görünmez. Aslında, depresyondan çok sinirlilik depresyondaki gençler ve ergenlerde en sık görülen belirtidir. Depresyondaki bir genç düşmanca, hırçın ve kolayca sinirlenebilir bir şekilde davranabilir. Açıklanamayan ağrılar ve acılar gençlerdeki depresyonda görülebilecek belirtilerdendir.
Tedavi edilmeden bırakıldığında evde ve okulda problemler yaşanmasına, madde kötüye kullanımına, kendinden nefrete ve geri döndürülemeyecek bir trajediye, birine zarar vermek ya da intihar etmek gibi, yol açabilir. Fakat yardım alarak gençlerdeki depresyon büyük oranda tedavi edilebilir.
Yaşlı Yetişkinlerde Depresyon
Yaşlı yetişkinlerin karşılaştığı yoksulluk, bağımsızlığını yitirme ve sağlık problemleri özellikle güçlü bir destek sistemi olmayan kişilerde depresyona sebep olabilir. Yine de, depresyon yaşlanmanın normal bir parçası değildir. Yaşlı yetişkinler depresyonun duygusal belirtilerindense daha çok fiziksel belirti ve işaretlerinden şikayet ederler. Bu yüzden de çoğu zaman sorun farkedilmez. Yaşlı yetişkinlerdeki depresyon sağlık sorunlarıyla, yüksek ölüm oranıyla ve artmış intihar riskiyle bağlantılıdır. Bu yüzden de teşhis ve tedavi son derece önemlidir.
Depresyonun Türleri
Depresyon bir çok şekilde ve türde görülebilir. Depresyonun farklı türlerinin belirli belirti, sebep ve etkileri olabilir. Hangi tür depresyona sahip olduğunuzu bilmek belirtileri kontrol altına almanızı ve etkili tedavi almanızı kolaylaştırır.
Major Depresyon
Major Depresyonun en belirgin özelliği hayatın tadında azalma ve hayattan zevk alamamadır. Belirtiler süreklidir ve orta şiddetliden, ciddiye doğru farklılaşır. Tedavi edilmeden bırakıldığında, major depresyon yaklaşık 6 ay sürer. Bazı insanlar tüm hayatları boyunca sadece bir kez depresif dönem yaşarlar, fakat daha genel olarak major depresyon tekrarlayan bir hastalıktır. Yine de, duygu durumunuzu destekleyecek ve tekrarlamayı engelleyecek bir çok şey vardır.
Atipik Depresyon
Atipik Depresyon, major depresyonun bir alt dalıdır. Belirli bazı semptomlar gösterir. Bunlardan biri olumlu olaylar karşısında duygu durumun geçici olarak neşeli olmasıdır. İyi bir haber aldıktan ya da dışarıda arkadaşlarla vakit geçirirken kendinizi iyi hissedebilirsiniz. Yine de, duygu durumdaki bu artış dalgalıdır. Atipik depresyonun diğer belirtileri arasında kilo artışı, artmış iştah, aşırı uyuma, kol ve bacaklarda ağırlık hissi, reddedilmeye karşı hassaslaşma vardır. Atipik depresyon bazı tür terapi ve ilaçlara diğerlerinden daha iyi cevap verir. Bu yüzden bu alt türü ortaya çıkarmak özellikle önemlidir.
Distimik Bozukluk (Tekrarlayan Orta Dereceli Depresyon)
Distimi düşük dereceli bir kronik depresyon türüdür. Çoğu günler kısa süreli normal bir ruh haliniz olsa da kendinizi orta derecede depresif hissedebilirsiniz. Distimik Bozukluğun belirtileri major depresyondan daha az ciddidir fakat uzun sürerler (en az iki yıl). Bu kronik semptomlar hayatı tam anlamıyla iyi yaşamayı ya da daha iyi olunan zamanları hatırlamayı zorlaştırır. Bazı kişiler distiminin en yoğun zamanlarında major depresyon dönemlerini de geçirmektedirler. Bu duruma “ikili depresyon” adı verilmektedir. Eğer distimik bozukluğunuz varsa kendinizi sanki hep depresyondaymış gibi hissedebilirsiniz. Ya da süregelen bu depresif ruh halinizin “sizin kişiliğinizin bir parçası” diye düşünebilirsiniz. Yine de, belirtiler yıllar boyunca farkedilmemiş ve tedavi edilmemiş olsalar bile distimik bozukluk tedavi edilebilir.
Mevsimsel Affektif Bozukluk
Bir çok filmin ve kitabın yağmurlu günleri ve fırtınalı havaları kasvetli olarak resmetmelerinin bir sebebi vardır. Bazı insanlar bulutlu havaların yoğun olduğu ve güneş ışığının kısıtlı olduğu sonbahar ve kış aylarında depresif olurlar. Bu tip depresyon “Mevsimsel Affektif Bozukluk” olarak bilinir. Mevsimsel Affektif Bozukluk kuzey iklimlerinde ve daha genç insanlarda daha sık görülür. Depresyon gibi, mevsimsel affektif bozukluk da tedavi edilebilir. Parlak suni ışığa maruz bırakılmayı içeren ışık terapisi belirtilerin hafiflemesine yardımcı olmaktadır.
Bipolar Bozukluk: Depresyon madalyonun sadece diğer yüzü olduğunda
Manik depresyon olarak da bilinen Bipolar Bozukluk, döngüsel ruh durumu değişiklikleri ile tanımlanır. Depresyon dönemleri kontrol edilemeyen davranışları, aşırı hareketliliği, hızlı konuşmayı ve az uyumayı ya da hiç uyumamayı içeren manik epizodlarla yer değiştirir. Tipik olarak, bir aşırı moddan diğerine geçiş derecelidir. Her bir manik veya depresif dönem en azından bir kaç hafta sürebilir. Bipolar bozukluğu olan birisi depresyonda olduğunda major depresyonun genel belirtilerini gösterir. Yine de, bipolar depresyonun tedavisi daha başkadır. Antidepresanlar bipolar depresyonu daha kötü yapabilir.
Depresyonun Sebepleri ve Risk Faktörleri
Bazı hastalıkların tedaviyi kolaylaştıran tıbbi sebepleri vardır. Eğer diyabetiniz varsa insulin alırsınız. Eğer apandisitiniz ağırıyorsa ameliyat olursunuz. Fakat depresyon daha karmaşık bir hastalıktır. Depresyon sadece beyindeki kimyasalların dengesiz olmasından kaynaklanmaz ve sadece ilaçla tedavi edilmez. Uzmanlar depresyonun, biyolojik, psikolojik ve sosyal faktörlerin kombinasyonundan kaynaklandığını ileri sürerler. Başka bir deyişle, yaşam tarzı seçiminiz, ilişkileriniz ve baş etme becerileriniz genetik kadar önemli bir rol oynamaktadır. Yine de, belirli risk faktörleri size depresyona daha açık bir hale getirebilir.
Depresyonun Sebepleri ve Risk Faktörleri
Yalnızlık
Sosyal destek eksikliği
Stresli yaşam olayları
Ailede depresyon öyküsü
Evlilik ve ilişki problemleri
Finansal sorunlar
Erken çocukluk yaşantıları: travma ya da istismar
Alkol ya da madde kötüye kullanımı
İşsizlik ya da yeterli bir işte çalışmama
Sağlık sorunları ve kronik ağrılar
Depresyonun sebepleri Tedaviyi Belirlemede Önemlidir
Depresyonun altında yatan sebepleri anlamak problemi çözmenize yardımcı olabilir. Örneğin, eğer geleceği olmayan bir işiniz varsa ve bu yüzden depresyona girdiyseniz, en iyi tedavi sizi daha çok tatmin edecek başka bir iş bulmaktır, antidepresan almak değil. Eğer bir alanda yeniyseniz ve kendinizi yalnız ve mutsuz hissediyorsanız, yeni iş arkadaşları bulmak ve hobi edinmek size terapiye gitmeden daha iyi bir ruh hali sağlayacaktır. Bu tür durumlarda, depresyon durum değişikliğiyle tedavi edilir.
Depresyon Tedavisine Doğru
Depresyonun sebepleri ve belirtileri farklı insanlarda farklı görüldüğünen tedavi yöntemleri de farklıdır. Bir kişide işe yarayan bir yöntem başka birinde işe yaramayabilir ve hiç bir tedavi türü her vaka için uygun değildir. Eğer depresyonun işaretlerini kendinizde ve sevdiklerinizde görüyorsanız, bir çok tedavi türünü değerlendirme şansınız olacaktır. Çoğu durumda en iyi yaklaşım sosyal destek, yaşam tarzı değişiklikleri, duygusal beceri geliştirme ve profesyonel yardımın bir kombinasyonudur.
Yardım ve Destek Arama
Depresyonunuzla uğraşma fikri bile size yorucu geliyorsa panik yapmayın. Çaresiz ve umutsuz hissetmek sizin hayatınızın bir gerçeği değil sadece depresyonun belirtisidir. Bu sizin güçsüz olduğunuz ya da değişemeyeceğiniz anlamına gelmez. Depresyon tedavisinin anahtarı küçük küçük başlayıp yardım aramaktır. Hali hazırda güçlü bir destek sisteminizin olması iyileşmenizi hızlandıracaktır. Sosyal geri çekilme depresyonu artırır. Bu yüzden yalnız kalmak isteseniz bile diğerlerine ulaşın. Aile ve arkadaşlarınızın durumunuzu bilmesine izin verin ve onların size nasıl destekleyebileceklerini bilmelerine yardım edin.
Sağlıklı Yaşam Tarzı Değişiklikleri Yapın
Yaşam tarzında değişiklik yapmak her zaman kolay değildir. Ancak depresyon üzerindeki etkileri büyüktür. Etkili olan yaşam tarzı değişiklikleri şunlardır:
Destekleyici ilişkiler geliştirmek
Düzenli egzersiz ve spor yapmak
Doğal yiyecekleri seçmek
Stres yönetimini öğrenmek
Rahatlama- gevşeme tekniklerini öğrenmek
Olumsuz düşünce kalıplarına meydan okumak
Duygusal Beceriler Geliştirmek
Birçok kişi stres ve duygu yönetimi becerilerinden yoksundur. Duygusal beceriler edinmek size sıkıntılarla, travmayla ve kayıpla baş etme gücünü verir. Başka bir deyişle duygularınızı tanımayı ve ifade etmeyi öğrenmek sizi daha esnek hale getirir.
Profesyonel Yardım Arama
Eğer aile ve arkadaş desteği, pozitif yaşam tarzı değişimi ve duygusal beceri geliştirme yeterli değilse, bir akıl sağlığı danışmanından yardım alabilirsiniz. Depresyon için terapi, ilaç ve alternatif tedaviler de dahil bir çok etkili tedavi yöntemi bulunmaktadır. Seçeneklerinizi öğrenmek hangilerinin sizin durumunuza ve ihtiyacınıza daha uygun olduğunu belirlemede yardımcı olacaktır.
Depresyon için etkili tedavi bazı terapi türlerini içerir. Terapi size depresyonu birçok açıdan tedavi edebilme olanağı sağlar. Ayrıca, terapide öğrendikleriniz depresyonun geri gelmesini önleyecek beceri ve iç görü kazanmanızı sağlar.
Bazı terapi türleri depresyonla mücadelede olumsuz düşünce tarzını yeni bir çerçeveye oturtabilmenize ve yeni davranışsal beceriler edinmenize olanak sağlamak için pratik teknikler öğretir.
Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.
