Panik bozukluğu nedir? Panik bozukluğun tedavisi nasıl ve kim tarafından yapılır?

Panik bozukluğu nedir? Panik bozukluğun tedavisi nasıl ve kim

tarafından yapılır?

Panik bozukluğu nedir? Panik bozukluğun tedavisi nasıl ve kim tarafından yapılır?

Panik bozukluğu, yineleyen, en az iki beklenmedik panik atağının olması ve bu ataklardan

sonra, en az bir ay mühletle, öbür bir panik atağı olacağına ait sürek­li bir dert duyma

(beklenti anksiyetesi) ya da panik ataklarının muhtemel sonuçlarıyla ilgili ola­rak kaygılanma ya

da bu ataklarla alakalı, değerli birtakım davra­nışsal değişikliklerin ya da tutum

değişiklik­lerinin ortaya çıkması formunda tanımlanabilir.

Panik ataklarının sıklığı ve şiddeti büyük ölçü­de değişir. Bazılarının, aylarca, sistemli olarak,

or­ta sıklıkla panik atakları (haftada bir gibi) olurken; bazılarının bir müddet, çok büyük sıklıkta

panik atak­ları olduktan (bir hafta mühletle her gün gibi) sonra, haftalarca ya da aylarca hiç

panik atağı olmayabi­lir ya da daha az sıklıkta (ayda iki kere gibi) panik atakları olabilir.

Panik bozukluğu olan bireyler, panik ataklarının sonuçlarıyla ilgili olarak birtakım kaygılar

taşırlar ya da bu ataklara birtakım manalar yüklerler. Kimisi, bu atakların, tanısı konmamış,

önemli bir hastalığın göstergesi olduğunu düşünür. Gerekli incelemeler yapıldıktan sonra,

yeterli garanti verilmesine rağmen, bu kanılarını genelde sürdü­rürler. Öbürleri, panik

ataklarının çıldıracakları­nın bir göstergesi olduğunu düşünür. Yineleyen panik atakları olan

kimileri ise, geçirdikleri panik ataklarına reaksiyon olarak birtakım tavırlarını değiştirirler (örn.

işlerini bırakabilirler, spor yapmaktan çekinebilirler).

Yeni bir panik atağı geçirmekten ya da doğabi­lecek sonuçlarından dolayı kaygılanmak,

sıklıkla ka­çınma davranışına yol açar. Kaçınma davranışı, agorafobi için teşhis ölçütlerini

karşılamaya kâfi bir seviyede ise bu durumda,”agorafobi ile birlikte olan panik bozuklu­ğu”

denir.

Panik Atağı Nedir?

Panik atağı gerçek bir tehlikenin olmadığı bir vakit, ağır bir endişe ya da düşünce duyulduğu

apayrı bir periyot sırasında, bedensel ya da bilişsel aşağıdaki 13 belirtiden en az dördünün

bulunmasıdır.

Bedensel:

Çarpıntı,

Göğüs ağrısı ya da göğüste sıkışma,

Soluk darlığı ya da boğuluyormuş üzere olma duyumu,

Tıkanma duyumu,

Bulantı ya da karında bir zahmet duyma,

Titreme ya da sarsılma,

Baş dönmesi ya da sersemlik duyumu,

Uyuşmalar,

Ürperme ve ateş basmaları,

Terleme

Bilişsel:

Gerçekdışlılık duyumu (derealizasyon) ya da kendine yabancılaştığı duyumu

(depersonalizasyon)

Denetimini yitireceği ya da çıldıracağı korkusu,

Ölüm korkusu.

Panik atağı birden başlar ve süratle doruğa ulaşır (genellikle 10 dakika ya da daha kısa bir

süre içinden). Birden fazla kere, yakında bir tehlike olduğu ya da makûs sonun yaklaştığı düşünülür ve

kaçma isteği doğar.

Panik ataklarının muhakkak üç çeşidi vardır:

Beklenmedik,

Durumsal,

Durumsal yatkınlık gösterilen ataklar.

Beklenmedik panik atakları, “hiçbir neden yokken” resen ortaya çıkan ataklardır;

durumsal panik atakları, daima bir durum­la karşılaşınca ya da karşılaşacak olma beklentisi

içindeyken ortaya çıkan ataklardır; durumsal yat­kınlık gösterilen ataklar ise, durumsal panik

atakla­rına misal, fakat kelam konusu durumda kimi za­man panik atakları ortaya

çıkmayabilir.

Agorofobi Nedir?

Kaçmanın sıkıntı olabileceği (ya da utanç doğu­racağı) yerlerde ya da durumlarda olmaktan

kaygı duyma ya da panik atağı ya da panik gibisi belirtiler (bir­den teğe baş dönmesinin ya

da kalp krizinin or­taya çıkması korkusu gibi) çıkması durumun­da, yardım alınamayacağı

yerlerde ya da du­rumlarda olmaktan dert ve telaş duymadır.

>Yaşanan tasa ve kaygı, birtakım durumlardan daima kaçınmaya yol açar. Bunlar

arasında:

Evin dışında ya da konutta tek başına kalmama,

Çok insan bulunan bir ortamda bulunmama,

Arabayla, otobüsle, uçakla yola çıkmama,

Köprüden geçmeme ve asansörü binmeme vardır.

Kimi beşerler, korktukları bu durumlarla karşıla­şır ve büyük bir ıstırap ya da endişeyle bunlara

kat­lanırlar. Birden fazla vakit, yanlarında biri olduğu za­man bu çeşit durumlara daha iyi

katlanabilirler.

Panik Bozukluğu kimlerde ve ne sıklıkla görülür?

Panik bozukluğunun hayat uzunluğu görülme sıklığı % 1-2 ortasında de­ğişir. Daha çok ileri

ergenlik yıllarında ve 30’lu yaşla-­rın ortalarında başlar. Görülme sıklığı, hayat süre­cinde iki

kez doruğa ulaşır, birincisi ileri ergenlik yıllarıdır, ikinci daha düşük seviyede doruğa 30’lu

yaşların ortasında ulaşır. 45 yaşından sonra başladığı genelde olmaz.

Panik bozukluğu olan bireylerde tıpkı vakitte depresyon, toplumsal fobi, yaygın anksiyete

bozukluğu, özgül fobi, obsesif-kompulsif bozukluk ve travma sonrası gerilim bozukluğu gibi

başka ruhsal bozukluklar da bulunabilir.

Panik Bozukluğun Tanısı Nasıl Konur?

Tanıyı bir psikiyatri uzmanının koyması gerekir. Panik bozukluğu tanısı koyduracak herhangi

bir laboratuar bulgusu yoktur. Detaylı bir psikiyatrik muayene ve gerekirse ek psikiyatrik

testler yapılarak Panik Bozukluğu tanısı konur. Panik ataklar depresyon, travma sonrası

stres bozukluğu üzere bir çok hastalıkta görülebilir. Bundan ötürü varsa ek öteki bir hastalık

bunların ayırıcı tanısı da yapılmalı ve bu hastalıklara nazaran de tedavi düzenlenmelidir.

Panik bozukluğun tedavisi nasıl ve kim tarafından yapılır?

Panik bozukluğu tedavisi olan ve günümüzde çok başarılı bir biçimde tedavi edilebilen bir

rahatsızlıktır. Panik bozukluğu tedavisinde antidepresan ve kaygıgiderici üzere çeşitli ilaçlar

kullanılabilir. İlaçlar Panik Ataklarının şiddetini ve sıklığını azaltmak, beklenti anksiyetesini

azaltmak ve eşlik eden depresyonu tedavi etmek için kullanılır. Şayet telaş seviyesi kişinin

sosyal hayatını, bağlarını, iş hayatını olumsuz etkilemeye başlamışsa kesinlikle ilaç

kullanılmalıdır. İlaçlar birebir vakitte psikoterapi’nin de aktifliğini arttırabilir.

Ancak Panik Bozukluğun tedavisi yalnızca ilaçla yapılırsa tedavi eksik kalır. Bundan dolayı

mutlaka psikoterapi de uygulanmalıdır. Bu rahatsızlıkta en tesirli psikoterapi formülü Bilişsel

ve Davranışçı Psikoterapi dir (BDT). Panik bozukluğu hastaları ile yapılan çalışmalarda yeterli bir

Bilişsel ve Davranışçı Psikoterapi’nin Panik Bozukluğu tedavisinde % 90’nın üzerinde etkili

olduğu gösterilmiştir. Bu psikoterapi ile panik atakların ve telaşın sebepleri araştırılır ve

ortaya çıkarılır, kişinin telaş yaratan etkenlerle gayret yeteneği arttırılır, panik ataklar

sırasında neler yapması gerektiğini ve ataklarla nasıl baş edebileceğini öğrenir. İlaç tedavisi

bırakıldıktan sonra tekrar panik atakların ortaya çıkma mümkünlüğünü en aza indirmek için

mutlaka psikoterapi tedavisi yapılması gerekir. Bundan ötürü Panik bozukluğu tedavisi hem

psikiyatrik ilaç tedavisini güzel bilen, hem de psikoterapi eğitimi almış bir uzman tarafından

yapılmasının uygun olacağını ve tedavide muvaffakiyet bahtını arttıracağını söylemek mümkündür.

Eğer külliyen düzelmeyen bir durum varsa ya ilaç tedavisi kâfi değildir ya da gerektiği

gibi kullanılmıyordur ya da psikoterapi yetersiz yapılmıştır.

Uzm. Dr. Mustafa CANBAZOĞLU tarafından yazılmıştır.