Panik Atak, ani başlayan ve orta sıra tekrarlayan, insanı dehşet içinde bırakan ağır kahır ya da kaygı nöbetleridir. Kimileri bunu ‘kriz” diye de adlandırabilmektedir. Panik atağı, birdenbire başlar, giderek şiddetlenir ve şiddeti 10 dakika içinde, en ağır düzeye çıkar. Birçok vakit 10-30 dakika ortası, seyrek olarak da 1 saat kadar devam ettikten sonra tabiatıyla geçer.
Panik atağının belirtileri nelerdir?
-Göğüs ağrısı ya da göğüste sıkışma
-Çarpıntı, kalbin kuvvetli ya da süratli vurması
-Terleme
-Nefes darlığı ya da boğulur üzere olma
-Soluğun kesilmesi
-Baş dönmesi, sersemlik hissi, düşecek ya da bayılacak üzere olma
-Uyuşma ya da karıncalanma
-Üşüme, ürperme ya da ateş basması
-Bulantı ya da karın ağrısı
-Titreme ya da sarsılma
-Kendini ya da etrafındakileri değişmiş, tuhaf ve farklı hissetme
-Kontrolünü kaybetme ya da çıldırma korkusu
-Ölüm korkusu
Panik bozukluğu nedir?
• Tekrarlayan, beklenmedik panik atakları ve
• Ataklar ortasındaki vakitlerde da, yeni panik ataklarının da olacağı ile ilgili daima bir telaş duyma,
• Panik ataklarının ‘kalp krizi geçirip ölme’, ‘kontrolünü yitirip çıldırma’ ya da ‘felç geçirme’ üzere berbat sonuçlara yol açabileceği inancıyla, daima telaş duyma ya da doktor-doktor dolaşma, acil servislere kaldırılmalar,
• Ataklara ve mümkün berbat sonuçlarına karşı tedbir olarak (işe gitmeme, spor, mesken işi yapmama, birtakım yiyecek ya da içecekleri yiyip içmeme, yanında ilaç, su, alkol, çeşitli yiyecekler taşıma gibi) kimi davranış değişikliklerinin görüldüğü ruhsal bir rahatsızlıktır
Panik bozukluğu nasıl oluşur?
Hiçbir neden yokken ve apansızın başlayan çarpıntı, terleme, göğüste sıkışma, nefes darlığı ya da baş dönmesi, dengesizlik, kötüleşme ya da baygınlık üzere belirtiler kişiyi dehşet içinde bırakır. Kişi ‘kalp krizi’ geçirdiğini ya da ‘felç geçirmekte olduğunu’ zannederek ağır bir ‘ölüm korkusu’ ya da ‘felç olma korkusu’ yaşar.
Bazen de başında bir tuhaflık, sersemlik hissi, baş dönmesi, düşüp bayılacakmış üzere olma, kendisini yahut etrafını bir garip ya da değişik hissetme üzere hislerin ortaya çıkmasıyla, ‘kontrolünü kaybetmeye’ ya da ‘çıldırmaya başladığın’ı düşünerek kendisine ya da etrafındakilere bir ziyan vermekten korkmaya başlar. Hasta çabucak, en yakın hekim ya da acil servise götürülür. Orada yapılan birçok muayene, çekilen sinema, EKG, MRI, tomografi ve öbür incelemelerde hiçbir şey bulunmaz. Hastanın hastalığının ne olduğu sorulduğunda ise tabipler ‘hiçbir şeyi yok’ ya da “stresten olmuş’ derler, birden fazla vakit sakinleştirici Diazem ampul bir iğne yapılarak konutuna gönderilir. Bir müddet sonra Panik Ataklar tekrarlar. Hasta, her yeni atak ile birebir dehşet ve endişeyi tekrar yaşamaya ve acil servislere taşınmaya başlar. Her seferinde tekrar muayene, tekrar incelemeler yapılır lakin hiç bir şey bulunamaz. Hasta, kalbinde ya da beyninde makûs bir şey olduğuna, lakin tabiplerin bunu bir türlü bulamadığına inanmaya başlar. Bu durum uzadığında hastalık hastalığı da panik bozukluğa eklenebilir. Tekrar bu durum hastayı hayatından bezdirir, hiçbir şeyden zevk alamaz, en küçük bir aktiviteyi bile yapmaktan korkar hale getirdiğinde çoklukla depresyon da bir gölge üzere panik atağa eşlik eder. Bazen de psikiyatri_dışı doktorlar tarafından yanlış teşhis konularak hasta, antibiyotikten nefes açıcıya, çarpıntı ilacından tansiyon ve kalp ilacına, vitamine kadar değişik ilaçlarla tedavi edilmeye çalışılır, lakin bir türlü güzelleşemez.
Ataklar tekrarlamaya devam ettikçe hasta, ataklar ortasındaki devirde gergin, huzursuz ve kaygılı bir biçimde her an yeni bir panik atağının geleceğini beklemeye başlar. Bu kaygılı bekleyişe ‘Beklenti Telaşı ‘ ismi verilir. Atakların birçok vakit, bilinmeyen vakit ve yerlerde gelmesi bu tasayı daha çok artırır. Ataklar sıklaştıkça, kalp krizi geçirip ölme, felç olma ya da denetimini kaybedip çıldırma kaygıları pekişir. Hastalar, konutta kimsenin olmadığı bir vakitte kalp krizi geçirmekten ve hastaneye ulaşamadan ölmekten ya da denetimini kaybederek çıldırıp intihar etmekten, kendisine ya da yakınlarına bıçak ve bu üzere bir şeyle ziyan vermekten, oburlarının bulunduğu ortamlarda çılgınca ve garip davranışlarda bulunarak rezil olmaktan şiddetle korkarlar. Bu kanıların daima aklına gelmesinden ötürü da ağır bir dert ve korku duyarlar. Bir müddet sonra ataklara ve ataklar sırasında gerçekleşeceğine inandıkları “felaketler”e karşı, kimi tedbirler almaya ve kimi davranışlarını değiştirmeye başlarlar. Ataklara neden olabileceğini düşündükleri etkinliklerden, yiyecek ve içeceklerden vazgeçerler. Ataklara karşı meskenden çıkarken alkol/madde/ilaç kullanırlar. Ataklar sırasında kullanmak üzere de yanlarında ilaç, su, yiyecek v.b. taşırlar. Ataklar sırasında olabileceklere karşı tedbir alırlar.
Örneğin atak sırasında denetimini kaybederek çocuklarına ziyan vereceğine inanan hastaların tedbir olarak konuttaki bütün bıçakları kilit altında tuttukları, çocuklarıyla yalnız kalmamaya çalıştıkları, atak sırasında kötüleşerek kendini yitireceğinden ya da bayılacağından korkan bayan hastaların, baygınken çalınır diye takılarını yanlarına almadıkları, onu baygın bulanların yardımcı olabilmesi için konutunun, eşinin/ailesinin adresini, telefon numarasını, hatta tıbbi yardım için ulaşabilmek üzere, hekiminin kartvizitini taşıdıkları görülmüştür. Bu hastalar gerektiğinde acil yardımı çabuk alabilmek için, bütün günlerini hastane bahçesinde geçirmeyi ya da güzergahlarını muayenehane, eczane ve acil servis bulunan yerlerden seçmeyi tercih ederler.
Hangi durumları panik bozukluktan ayırt etmek gerekir?
Panik bozukluğu olanlar sıklıkla hastanelerin acil servislerine başvurmaktadırlar. Hekimler bu şahıslara fizikî bir hastalığının olmadığını söylediği halde ikna olmazlar. Tabibin uygun gördüğü tetkiklerin yaptırılmasından sonra (örneğin: çeşitli kan tetkikleri, tiroid üzere hormon tetkikleri, kardiyolojik ve nörolojik tetkikler) kişinin rastgele bir fizikî rahatsızlığı yoksa, az evvelki saydığımız belirtilere panik bozukluk diyebiliriz. Lakin genel bir tıbbi hastalığın fizyolojik tesiriyle, panik nöbetlere misal nöbetler oluşmuşsa bunu Panik Bozukluktan ayırt etmek gerekir.
Örneğin:
-Tiroid hormon fazlalığı (hipertroidi), kansızlık, demir eksikliği üzere çeşitli hormonal düzensizlik sonucunda, panik bozukluğa misal belirtiler görülebilmektedir.
-Madde bağımlılarında panik bozukluğa emsal belirtiler görülebilmektedir.
-Çeşitli kalp hastalıkları durumunda panik bozukluğa misal belirtiler görülebilmektedir.
-Epileptik bozukluktan kaynaklı panik bozukluğa benzeri belirtiler görülebilmektedir.
Agorafobi nedir?
Hastaların %60’ından fazlası, atakların geleceği yer ve durumlardan kaçınmaya başlarlar. Yalnız başına konutta kalamaz, sokağa yalnız çıkamaz, otobüs, vapur, deniz otobüsü üzere taşıt araçlarına, asansöre binemez, dar sokak ya da köprülerden geçemez, pazar yeri, büyük mağazalar üzere kalabalık yerlere giremez olurlar. Bazen de, lakin yanlarında birisi ile ağır bir kaygı ve rahatsızlık duyarak bu cins yerlere gidebilirler. Hastaların, yalnız başlarına Panik Atağı geleceğini zannettikleri yerlere gidememe, o çeşit yerlerde kalamama durumlarına Agorafobi ismi verilir.
PANİK BOZUKLUĞU NASIL BİR HASTALIKTIR?
Panik Bozukluğu, toplum içinde rastgele 100 kişinin yaklaşık 3-4’ü, bu hastalığı ya daha evvel geçirmiştir ya da hala bu hastalığı yaşamaktadır. Her yaşta başlayabilmek ile birlikte en sık 20-35 yaşları ortasında başlar. Bayanlarda, erkeklere nazaran 2-3 kat fazla görülür.
Panik bozukluğu neden oluşur?
Panik Bozukluğu, günlük yaşantımızda yaptığımız birtakım davranışlarımızın sonucunda ortaya çıkan ve büsbütün ‘doğal ve zararsız’ olan çarpıntı, terleme, nefes sıkışıklığı ya da baş dönmesi üzere bedensel belirtilerin, hasta tarafından makûs bir hastalığın belirtileri olarak kıymetlendirilmesi ve bunun sonucunda da ‘kalp krizi geçiriyorum, öleceğim’, ‘çıldırıyorum’, “felç olacağım” formunda yanlış yorumlanması ile oluşur.
Panik bozukluğun tedavisi mümkün müdür?
Panik bozukluğu, tedavisi mümkün olan bir ruhsal rahatsızlıktır. Rahatsızlığı olan kişinin öncelikle tedaviyi kabullenmesi ve rahatsızlığının ruhsal nedenlerden kaynaklandığına ikna olması gerekir. Bu bilhassa terapiler için çok kıymetlidir. Panik bozukluğu olanlar için en uygun tedavi formülü; ilaç tedavisi ve psikoterapilerin birlikte yürütülmesidir. Panik bozukluğu hastalarının sıklıkla ilaçla ilgili ( bağımlılık, ilacın zehirleyeceği yahut dokunacağına dair) dehşetlerinin da tedavisinde kullanılan ilaçlar bağımlılık yapmazlar. Yan tesirleri ise son derece azdır ve tehlikeli değildir. İstenildiğinde hekim önerisi ile rahatlıkla kesilebilirler.
İlaç tedavisine ek olarak uygulanan psikoterapi ile kişinin olumsuz niyet ve davranış biçimlerinin değiştirilmesi ve hastalıkla çaba etmesi için daha faal olması amaçlanır. Bizim uyguladığımız daha çok ilaç tedavisine eşlik eden hipnoz ile tedavidir. Zira ilaç tedavisine psikoterapi eşlik etmediğinde, şahıslara bu belirtilerle baş etmesi öğretilmediği takdirde panik bozukluğun tekrarlamalarına ve kronikleşmelerine sık rastlamaktayız. Hipnoz altında alıştırma, duyarsızlaştırma (desensitizasyon), üstüne gitme (exposure) çok rahat yapılabilmekte, kongnitif hipnoterapi ile de hastanın yanlış inanışları düzeltilebilmekte, travmatik ömür olayları da tekrar çok konforlu bir biçimde hipnoterapi ile çözümlenebilmektedir. Yapılan araştırmalara nazaran, panik bozukluğun tedavisi için psikoterapilerin birlikte kullanıldığı ilaçlı tedaviler, psikoterapilerin kullanılmadığı ilaçlı tedavilere nazaran daha çok muvaffakiyet sağlamaktadır. Kısaca panik bozukluğu, bir kalp hastalığı değildir.
Panik atağı sırasında insanların öldüklerine, delirdiklerine ya da denetim dışı davranışlarda bulunduklarına ait hiçbir tıbbi bilgi yoktur. Bu nedenle panik nöbeti sırasında; bunun ölümcül olmadığını, delirmeye yol açmayacağını hissettiğiniz zahmetin sonunda geçeceğini düşünmelisiniz.
