Ön çapraz bağ (ÖÇB) nedir?
Diz eklemi üç kemikten oluşur; femur (uyluk), tibia (kaval) ve patelladır (diz kapağı). Bu kemikler birbirine bağlar ile bağlanır. Bu yapılar kemikleri bir ortada tutan ve stabiliteyi sağlayan güçlü yapılardır;
- Yan (Kollateral) Bağlar; Bu bağlar dizlerin iç ve dış yanlarında bacağa paralel bağlardır. Dizin yanlara gerçek denetimini sağlar.
- Çapraz (Cruriate) Bağlar; Bu bağlar diz iç kısmı yani eklem içi bağlar olup ön ve art olmak üzere iki adettir ve çapraz olarak uzandıkları için çapraz olarak isimlendirilirler. Bu yapılar dizin öne ve geriye hareketini denetim etmektedirler. Bu bağlar dizin kendi ekseni etrafında dönme kararlılığını sağlar.
Belli meslek kümelerinde ve spor ile ilgilenen etkin erişkinlerde depar atarak koşma, süratli dönüşler, pivot üzere hareketlerde yahut ağır meslek kümelerinde ön çapraz bağ yırtıkları tamir edilmelidir.
Eskiden ön çapraz bağ ameliyatlarında yaş dikkate alınan bir kriterdi lakin şimdiki konsept yaşı değil kişinin aktivite seviyesini dikkate almaktadır
Çocuklarda ve büyüme çağında ön çapraz bağ yırtıkları kemik matüritesi tamamlanana kadar geciktirilir. Zira ameliyatta, kemik uçlarında yer alan büyüme plaklarında yaralanma meydana gelebilir. Büyüme plakları kişinin uzunluğuna uzamasını sağlamaktadır.
ÖÇB yırtık olan bir şahısta diz gevşek hale gelir ve her zorlamada dizde sekonder hasar yani kıkırdak ve menisküs yırtıkları oluşuma riski vardır. Bu durumdan ötürü şimdiki yaklaşım, erişkin ve etkin şahıslarda ÖÇB tamiri yapılmalıdır.
ÖÇB yaralanmalarında diz içi kimi anatomik yaralanmalarda eşlik edebilmektedir. Şöyle ki;
- % 50 menisküs yırtıkları
- %30 kıkırdak hasarı
- %30 yan bağ hasarı
- Eklem kapsülü yahut üsttekilerin kombinasyonu biçiminde olabilmektedir.
Futbolcular ve kayakçılarda sık görülen “Unhappy Triad” denilen durum vardır.
Burada ÖÇB, iç yan bağ ve iç menisküs birlikte yırtılır.
Kombine yaralanmalarda cerrahi çabucak planlanır ve ekseriyetle sonuçları uygundur. ÖÇB ile birlikte olan menisküs yırtıklarının yaklaşık olarak %50 si tamir edilebilir olmaktadır. Biz konseptimiz yırtık menisküs tamir edilemiyorsa tamir etmektir. Ayrıntılar için menisküs yırtıkları konusunu okuyunuz.
İleri yaş, pasif ve artrozlu dizlere ön çapraz bağ ameliyatı düşünülmemelidir.
