Giriş
En sık görülen fizikî şikayetlerden biri omuz ağrısıdır. Omuz, kas ve tendonların kombinasyonu ile birlikte geniş hareket yelpazesi oluşturan birçok eklemden oluşur. Omuz çok farklı yapılar oluşturmasına karşın, çok farklı sorunlara karşı savunmasızdır. Rotator kılıf sorunları, omuz ağrısının en sık kaynağıdır.
Anatomi
Omuz, üç kemiktenoluşur:üst kolkemiği(humerus),kürek kemiği(scapula) veköprücük kemiği(klavikula). Kol omuz eklemine soket formunda rotator manşet tarafından tutunur. Rotator manşetin kas ve tendonları omuz eklemini kürek ve üst kol kemikleri ortasında çepeçevre sarar. Omuzun üst akromion denilen kemiği ile rotator manşet ortasında bursa denilen yağlama denilen kesesi vardır. Bursa kolumuzu hareket ettirdiğimizde rotator manşetin akromion altında rahat kaymasını sağlar. Omuz, üç kemikoluşur:üst kolkemiği(humerus)kürek kemiği(scapula) veköprücük kemiği(klavikula).
Tanımlama
Rotator manşet (Cuff) omuz ağrısının yaygın bir sebebidir. Ağrı aşağıdaki nedenlerden ötürü olabilir;
- Tendinit: Rotator manşet tendonları (kirişler) ziyan ya da tahriş olabilir.
- Bursit: İltihap ve ya kabarma ile oluşan fazla sıvı yahut ödem nedeniyle ağrı olabilir.
- Sıkışma: Omuz ve kolumuzu üst kaldırdığımızda akromion ve rotator manşet ortasındaki boşluk daralmış olur. Bu durumda akromion rotator manşette tahriş yaparak ağrıya sebep olur. Bu duruma omuz sıkışma sendromu denir ki erken tedavi edilmediğinde önemli sorunlara yol açmaktadır.
Nedenleri
Rotator manşet ağrısı genç atletler ve orta yaşlı insanlarda yaygın olarak görülür.
Kolunu üst kaldıran yüzme, tenis, bezbol üzere sporla ilgilenen genç atletlerde yaygın olarak görülür. Kağıt asma, duvar boyacıları, inşaat emekçileri üzere kolunu üst kaldırarak çalışan kişilerdede yatkınlık yüksektir. Ağrı tıpkı vakitte kolay bir yaralanma ilede oluşabilir. Bazen ise görünen besbelli bir neden olmayabilir.
Şikayet ve Bulgular
Rotator manşet ağrısı ekseriyetle omuz önünde bariz şişlik ve hassasiyet ile kendini gösterir. Kolonuzu kaldırırken ağrı ve sertlik yapabilir. Yüksek bir konumdan kolunuzu aşağıya hakikat indirirken ağrıda azalma olabilir.
Başlangıç belirtileri hafif olabilir.ve hastalar erken kademede tedaviyi kabul etmezler. Bu belirtiler şunlardır;
- Günlük aktivite ve ya dinlenme ile geçmeyen hafif omuz ağrısı
- Ağrı omuzun ön tarafından başlayın kolun yan tarafına yanlışsız yayılır
- Kolunu kaldırma ile oluşan ani ağrı
- Tenis ve ya fırlatma sporlarında kolu havaya kaldırma ile oluşan ağrı
Sorun ilerledikçe, belirtilerde artış ve devamlılık;
- Gece ağrısı
- Güç ve hareket kaybı
- Kolunu bel gerisine yerleştirme üzere aktivitelerde zorluk, örneğin düğmelerini zorla ilikleme ve ya fermuarını çekme…
Ağrı ani olarak gelirse ve mevcut rahatsızlık ilerlerse omuz önemli hale gelebilir, sonuç olarak tüm hareketler ağrılı ve kısıtlı olur.
Hekim Muayenesi
Belirtiler, şikayetler ve tıbbı geçmişi tartıştıktan sonra, hekiminiz omuzunuzu muayene edip inceleyecektir. O rastgele bir alanda deformite, kas güçsüzlüğü, hassasiyet vs.. olup olamadığını inceleyecektir. Omuzunuzun hareket kabilietini ölçmek için bir çok farklı taraflara kol hareketi yaptıracak ve kol gücünüzü test edecektir.
Doktorunuz omuz eklemi ilgili öteki sorunlarıda denetim edecektir. Ağrılarınızın kaynağından emin olmak için, boyun kaynaklı fıtık yahut hudut sıkışma, eklem kireçlenmesi, romatizmal artrit üzere hastalıklar ekarte edilecektir.
Doktorunuz kolunuzu farklı durumlara hareket ettirerek eklem hareket açıklıklarını ölçmektedir.
Görüntüleme Tetkikleri
Doktorunuzun teşhisini dogrulama yardımcı öbür testler şunlardır;
Röntgen:Bu tetkik rotator manşet ile ilgili yumuşak dokuları görüntülememektedir. Ekseriyetle kemik yapılarını, eklem ilgisini ve rotator manşette rahatsızlık oluşturabilecek akromiondaki kemik fazlalıkları değerledirilir.
Sol taraf olağan grafi sağ tarafta ise kemik fazlalığı görülmekte olup sıkışma sebebi olmaktadır
MR ve Ultrason
Rotator Manşet üzere yumuşak dokuların tanımlanması ve değerlendirilmesinda MR ve Ulrason daha yararlı olmaktadır. Rotator manşet ve bursadaki ödem, yangı, iltihap yahut hasarı daha âlâ göstermektedir. Birtakım hadiselerde kısmı yırtıklarında görüntülenmesini sağlayacaktır.
Tedavi
Tedavide temel hedef ağrıyı azaltmak ve omuz işlevlerini geri kazanmaktır. Tedavinin planlamasına hekiminiz sizin yaş, aktivite düzeyi ve genel sıhhat durumunuza nazaran karar verecektir.
Ameliyat Dışı Tedaviler
Dinlenme: Hekiminiz ağrınızın artmasına sebeb olacak hareketlerden kaçınmanızı ve kolunuzu istirah ettirmenizi tavsiye edecektir.
Fizik Tedavi: Fizyoterapist başlangıçta omuzunuzu olağan konumda dinlendirecektir. Daha sonra germe antrenmanları ve rotator manşeti güçlendirme programı uygulacaktır. Bilhassa germe antrenmanları hareket açıklıgını artırmak için çok yararlıdır. Ağrılı durum geçtikten sonra kas rotator manşet kaslarını güçlendirme idmanları verilecektir.
Steroid Enjeksiyonu
Dinlenme, ilaçlar ve fizik tedavi ağrınızı ortadan kaldırmıyorsa, lokal anestezil ile kortizon enjeksiyonu faydalı olabilir. Kortizon çok tesirli bir antiinflamatuar ilaçtır. Akromion altındaki bursanın içine enjeksiyon yapılarak ağrı dindirilebilir.
Cerrahi Tedavi
Eğer cerrahi dışı tedavilerle ağrınız ortadan kalkmıyorsa hekiminiz ameliyat önerebilir.
Cerrahide maksat rotator manşet için daha fazla alan oluşturup sıkışmayı ortadan kaldırmaktır. Bunu yapmak için iltihaplı bursa alınacaktır. Akromion kemiğinde fazlalık kelam konusu ise kemiğin ön tarafı akromioplasti denilen bir süreç ile traşlanacaktır. Buna ayrıyeten sobakromial dekompresyonda denilmektedir. Bu süreçler açık yahut kapalı yani artroskopik teknikler ile yapılmaktadır.
Artroskopi omuz etrafında iki yahut üç küçük delikteden kamera ve küçük aletlerle yaoılan kapalı çağdaş bir ameliyattır. Hekiminiz televizyon kamerasına bağlı bir sistem ve küçük el aletleri ile bursa ve akromionun ön kısmını kapalı olarak kaldırır.
Hekiminiz artroskopik ameliyat sırasında omuzunuzdaki başka olağan ve patolojik dokuların kıymetlendirme fırsatınada sahip olacaktır.
Açık Cerrahi teknikte ise tabip omuzunuzun önünden küçük bir kesi ile yapacak ve akromion ile rotator manşeti görüntülenmesini sağlayacaktır.
Rehabilitasyon
Ameliyat sonrası kısa bir müddetliğine kolunuz bir kol askılığına alınır. Bu erken güzelleşmeyi sağlayacaktır. Kol askısı antrenman ve kolunuzu kullanmaya başlayınca çıkarılır.
Hekiminiz cerrahi bulgular ve muhtaçlığına dayanan bir rehabilitasyon programı verecektir. Bu idmanlar omuz hareket açıklığı ve gücünü tekrar sağlayacaktır. Ekseriyetle ağrıdan tam kurtulma ve rahatlam ila 4 ayı almakla birlikte 1 yıla kadar uzayabilir.