Omuz etrafı kas yırtıkları sık görülen sıkıntılardır. Rotator manşet ismi verilen bu kas kümesi genç hastalarda şiddetli bir düşme yahut travma sonrasına, yaşlı hastalarda ise aşınma/yıpranmaya bağlı olarak yırtılabilir.
OMUZ ETRAFI KAS (ROTATOR MANŞET) YIRTIKLARININ BULGULARI NELERDİR?
Omuz etrafı kas yırtıklarının en kıymetli bulgusu ağrıdır. Ağrı çoklukla omuzun dış yanından başlayıp kolun ortasına kadar devam eder, ekseriyetle kolunuzu üst kaldırırken ortaya çıkar. Erken devirde kol gövdenin yanındayken besbelli ağrı yoktur. Yüksek raftan bir kutu almaya çalışırken ortaya çıkan ağrı tipiktir. Öteki bir bulgu kolu yana-yukarı kaldırma sırasında ortaya çıkan kuvvet kaybı ve güçsüzlüktür. Bu kuvvet kaybı ağrıya bağlı olabileceği üzere kasın vazifesini yerine getirememesine bağlı da olabilir. Uzun müddetli ve tedavi edilmemiş kas yırtıklarında omuz eklemindeki aşınma ve eskimeye bağlı artroz (kireçlenme) ortaya çıkabilir. Bu türlü bir durumda istirahat ağrısı olabileceği üzere omuz hareket açıklığında kısıtlanmalar da ortaya çıkabilir. Rotator manşet yırtıkları tam kat yahut kısmi olabilir, her ikisinde de misal bulgular vardır, lakin tam kat yırtıklarda kuvvet kaybı daha barizdir.
OMUZ ETRAFI KAS (ROTATOR MANŞET) YIRTIKLARININ TANISI NASIL KONULUR?
Omuz etrafı kas (Rotator manşet) yırtıklarının tanısı dikkatli bir muayene ile başlar. Hekiminiz hastalığın öyküsünü dinledikten sonra omuz hareket açıklığı, kas gücü, özel sıkışma testleri üzere bulgulara dikkat ederek sizi muayene eder. Röntgen grafileri ile kemik yapının durumu, kas içi kireç birikmesi alanları (kalsifik tendinit) ve omuz ekleminde aşınma/eskimenin varlığı araştırılır. Omuz etrafı kas yırtıklarının teşhisinde en pahalı formül manyetik rezonans görüntüleme (MRG) dir. MRG ile yırtığın yerleşimi, boyutları, kasta kullanmamaya bağlı gelişen yağlı dejenerasyonlar ve eklem kıkırdağının aşınması detaylı olarak kıymetlendirilir. Kas gücünüzü pahalandırmak hedefiyle, omuzunuza bir lokal anestezik enjeksiyonu yapıldıktan sonra muayene tekrarlanabilir. Tecrübeli ellerde ultrason tanıya yardımcı olur. Rotator manşetin değerlendirilmesinde son basamak artroskopik incelemedir. Kasın hem alt hem de üst yüzü artroskopik olarak kıymetlendirilir.
OMUZ ETRAFI KAS (ROTATOR MANŞET) YIRTIKLARININ TEDAVİSİ NASILDIR?
65 yaşın üzerindeki hastalarda, kısmi kas yırtığı olan hastalarda, kas gücü ve omuz hareket açıklığı uygun ise birinci tedavi çoğunlukla cerrahi değildir. Anti-inflamatuar ilaçlar, uygun idmanlar ve fizik tedavi usulleri ile tedaviye başlanır. Hekiminizin gerek gördüğü durumlarda omuza yapılacak tek doz kortizon enjeksiyonları ağrı rahatlatılabilir. İlaç, kortizon enjeksiyonu ve fizik tedaviye karşın ağrısı devam eden hastalarda cerrahi tedavi yapılır. İlaç tedavisine yanıt vermeyen kısmi kas yırtıklarında artroskopik tedavi altın standarttır . Yırtığın tipine nazaran yalnızca saçaklanmış bölgenin temizlenmesi ve sıkışmaya yol açan kemik çıkıntıların tıraşlanması süreci yapılabileceği üzere, yırtık tam kat haline getirilip tamir de uygulanabilir.
Kolda kuvvet kaybı olan hastalarda, genç ve kolunu etkin olarak kullanan bireylerde ve tam kat kas yırtığı olan hastalarda cerrahi tedavi gereklidir. Bilhassa 1.5 cm’den büyük tam kat yırtıklar, cerrahi olarak onarılmazsa ilerleme riski çok yüksektir. Cerrahi tedavi yırtığın yerleşimine, boyutuna ve onarılabilir olmasına nazaran artroskopik yahut açık usullerle yapılabilir. Onarılması mümkün olmayan yırtıklarda, genç hastalarda öbür bir bölgeden alınan kas nakilleri (Tendon transferi) yapılabilir. İleri yaşta ve omuz ekleminde ileri derecede kireçlenme (artroz) olan hastalarda omuz protezi ameliyatları gündeme gelir.
ARTROSKOPİK ROTATOR MANŞET TAMİRİ NASIL YAPILIR?
Artroskopik rotator manşet tamiratı, ameliyathane koşullarında ve anestezi altında yapılır. Omuz etrafında değişik noktalardan 1cm uzunluğunda küçük kesiler yapılır. Bu kesilerden yerleştirilen kamera sistemleri ile omuz eklemi ve kas yırtığı bölgesi kıymetlendirilir. Eklem içinde eşlik edebilecek öteki problemler düzeltildikten sonra, kas yırtığı tazelenir ve kemikten ayrılmış olduğu bölgeye dikiş çapası ismi verilen titanyum implantlar ile tutturulur. Hastanede kalış mühleti 1 gecedir. Kimi durumlarda artroskopik cerrahiyi sonlandırıp mini-açık cerrahi ismi verilen küçük bir kesi ile sürece devam etmek gerekli olabilir.
AMELİYAT SONRASI GÜZELLEŞME NASILDIR?
Artroskopik rotator manşet tamiri sonrasında yırtığın boyutu ve tamirin sağlamlığına nazaran 3-6 hafta ortasında bir kol askısı kullanmak gerekir. Hekiminizin uygun göreceği halde 2-3 haftadan sonra pasif hareketler (bir diğerinin yardımı ile yapılan) başlanabilir. Etkin hareketler ve güç antrenmanlarına 6. haftan sonra başlanacaktır. Omuzun son halini alması 6 aya kadar sürer. Altıncı haftadan sonra otomobil kullanmak mümkündür. Zorlayıcı sporlara dönüş altı aydan evvel değildir.
ROTATOR MANŞET ONARILDIKTAN SONRA TEKRAR YIRTILABİLİR Mİ?
Tamir edilen kasın doku kalitesinin yetersiz olması, hasta yaşının ileri olması, uygun olmayan rehabilitasyon, tekrar travma geçirilmesi, kasta yağlı dejenerasyonun fazla olması, sigara kullanımı ve yırtık boyutunun birinci tamir anında çok büyük olması üzere risk faktörlerine bağlı olarak hastaların bir kısmında kas tekrar yırtılabilir. Bu tekrar oluşan yırtık, birçok vakit birinci yırtıktan küçüktür ve hastaların yarısında önemli bulgu vermez. Tekrar ağrı ve kuvvet kaybına sebep olmadığı sürece tekrar bir cerrahi tedaviye gerek yoktur.
TAMİR EDİLEMEYEN ROTATOR MANŞET YIRTIKLARINDA ÖTEKİ TEDAVİ METOTLARI VAR MIDIR?
Bazı durumlarda artroskopik inceleme sırasında rotator manşet tamirinin mümkün olmadığına karar verilebilir. Bu durumda cerrahınız kısmi bir tamir yapabilir yahut yırtığa sebep olan kemik çıkıntıların tıraşlanması ve sürecini gerçekleştirebilir. Genç hastalarda, omuz eklem kıkırdağına harabiyet yoksa, tamir edilemeyen rotator manşet yırtıkları için, omuz etrafı diğer kasların nakli yapılabilir. Bu süreç açık cerrahiyi gerektirir. İleri yaştaki hastalarda omuz eklem kıkırdağı ileri derecede aşınmış ise, tamir edilemeyen yırtıklarda karşıt (reverse) omuz protezi süreci yapılabilir.