Tüm insanların az çok hissettiği, uygun tabir edildiği takdirde doğal bir his olan öfke, denetimden çıkarsa hem şahsa hem de etrafına büyük ziyan veren bir hale gelebilir. İkili bağlantılarınızda, evliliğinizde, iş hayatınızda, arkadaşlıklarınızda dışlanmanıza neden olan bir hale ulaşmışsa, o an gözünüz hiçbir şey görmüyorsa, kendinizi denetim edemeyip etrafınızdakilere, kendinize, eşyalara ziyan veriyorsanız öfke denetim sorunu yaşıyorsunuz demektir. Tekliflerimi izleyip, yazının sonundaki zihin çalışmalarını yaparsanız öfkenizi denetim edip yönetebilirsiniz.
Öfke, kişinin planları, istek ve ihtiyaçları engellendiğinde, uğradığı haksızlığa karşı, kışkırtmalara karşı yahut kendi benliğine yönelik bir tehdit algıladığında yaşadığı en temel hislerden biridir. Bulaşıcı bir his olabilir, karşımızdakinin öfkesi bizim de denetimimizi güçleştirebilir. En sık ortaya koyulan yolu da bu hisleri dışarı vurmak, bağırmak, kızmak, eşyaları kırmak, duvarlara vurmak üzere saldırgan davranışlarda bulunmaktır. Birtakım uzmanlar öfkeyi kısa müddetli delilik şeklinde tanımlıyor. Öfke halini yaşayan kadar, bu bireylerle yaşamak zorunda olanlar da güç anlar yaşayabiliyor. Öfke günümüzde çoğunlukla yıkıcı bir his olarak algılanır. “Öfkeyle kalkan ziyanla oturur” yahut “Keskin sirke küpüne zarar” atasözlerindeki üzere, öfke yanlış kullanıldığında bağlantıları darmadağın eden, iş hayatında başarısızlığa davetiye çıkaran bir histir.
ABD’deki Carnegie Mellon Üniversitesi’nde ve California Üniversitesi’nde yapılan araştırmada, öfkesini sağlıklı biçimde “ifade eden” bu şahısların kalp atışının yavaşladığı ve tansiyonun azaldığı görüldü. Bilim adamları, duygusal halin basitçe tabir edilmesinin vücudun bu duruma verdiği reaksiyona çok değerli tesiri olduğunu vurguladı.
Kaliforniya Üniversitesi’nden psikolog Brett Ford ise, “Doğal öfke amaçlarımıza ulaşmamızı kolaylaştırır, uzun vadede daha memnun ve daha sağlıklı olmamızı sağlar. Öfkenin olumlu taraflarından yararlanabilmenin sırrı ise ne vakit, nerede, niye ve nasıl öfkelenmemiz gerektiğini bilmektir. Bunun için öfkenin denetimi ele geçirmesine müsaade vermeyerek, stratejik olarak öfkeyi nasıl kullanacağımızı öğrenmemiz gerekir” diyor.
Öfkeyi denetim etmek maksadıyla bu duyguyu bastırmaya, inkar etmeye ve yok saymaya çalışmak uygun değildir. Öfkenin sağlıklı olarak yaşanıp aktif bir halde yönetilebilmesi için öncelikle fark edilmesi, kabul edilmesi, neden, nasıl ve ne biçimlerde ortaya çıktığının anlaşılması gerekmektedir.
Öfke duygusu tetikleyenlerin başında haksızlığa uğrama hissi, engellenme, önemsenmeme, yetersizlik, acizlik aşağılanma, yalnızlık, itilmişlik duygusu gelmektedir. Öfkeye çoğunlukla fizikî değişiklikler eşlik eder; kalp atışında hızlanma ve adrenalin hormonunun seviyesinde yükselme gibi… Kışkırtıcılara karşı gösterdiğimiz reaksiyon bireyden bireye değişir; ne kadar öfkelendiğimiz ve bu duyguyu nasıl söz ettiğimiz her beşerde farklıdır. Ekseriyetle öfke duygusu fark edilirken, bu hissin temelini oluşturan başka hisler gereğince fark edilememektedir. Öfkenin kaynağı olan bu hisleri paylaşabildiğimiz anlayabildiğimizde onu yönetebiliriz.
Pek çok kişi öfkeyi içe atmaktansa dışarıya vurmanın daha âlâ olabileceğini düşünür, lakin yapılan bilimsel çalışmalar , öfkeyi dışa vurmanın da bastırmanın da sıhhatimiz için ziyanlı olduğunu göstermektedir. Her iki durumda da kan adrenalin düzeyimiz artar ve uzun mühlet yüksek kalır. Öfke denetim bozukluğu olan şahıslar kalp damar hastalıklarına 3 kat daha fazla yakalanırlar .
Bastırılan öfke depresyona yol açabilir, şahıslar ortası bağlantıları bozabileceği üzere, zihinsel ve fizikî sorunlara de yol açabilir. Yanlışsız söz edilmeyen öfke, baş ağrıları, mide rahatsızlıkları, cilt sorunları, hudut sistemi rahatsızlıkları, sirkülasyon problemleri üzere fizikî sorunlara neden olabilir.
Öfkeyi yanlışsız biçimde söz edebilme hünerine “öfke kontrolü” deniyor. Buradaki temel amaç; saldırganlıktan uzak, şiddet içermeyen, kişinin kendisine ve etrafındakilere ziyan vermeyecek biçimde hissini tabir etme marifetini kazanmasıdır.
Peki öfke denetimi nasıl kazanılır?
1- Birinci adımda öfkenizle ilgili olarak bir farkındalık kazanmalısınız. En çok öfkelendiğiniz şeyler ve öfkeye verdiğiniz reaksiyonlar konusunda bilinçlenin. Öfkeyi tetikleyen hisleri bilirseniz, o alanlarda fikirlerinizi değiştirerek kendinizi frenleyebilmeyi ve öteki istikamete kaymayı daha rahat becerebilirsiniz.
2- Öfkenin birinci sinyali geldiğinde, durun, derin ve sakin bir nefes alın ve nefesinizi yavaşça verirken içinizden ’’Sakin, daha sakin’’ Rahat, daha rahat, ’’Geçiyor, geçiyor’’ telkinlerini söyleyin. Âlâ ve rahat hissettiğiniz bir yeri hayal edin. Bu bir deniz kıyısı, bir orman yahut çiçek bahçesi olabilir, orayı hayal edin, gördükleriniz görün, duyduklarınızı duyun ve uygun hislerle üstteki telkinleri tekrarlayın.
3- Bu his bana ne anlatmak istiyor, ne demek istiyor, manası ne diye düşünün. Öfkenin altında yatan engellenme, önemsenmeme, yetersizlik, acizlik aşağılanma, yalnızlık, itilmişlik duygusu varsa onlarla yüzleşin, duyguların lisanını çözmeye uğraş edin. Öfkelendiğin şeyler kendini tanımanı sağlayabilir. Bir eğitim toplantısında yanımdaki arkadaşım, art sırada hocanın kelamını daima kesen adam her konuşmaya başladığında öfkeleniyor, dikkati dağılıp eğitmeni dinlemeyi bırakıp daima ofluyordu. Eğitime orta verildiğinde arkadaşıma ‘’Arkadaki adam sana ne hatırlatıyor, ne hissettiriyor ‘’diye sordum. ‘’Aynı babamın tavrı’’ dedi, kimseyi dinlemez, kelamını keser, her şeyiyle işgal eder ve boğulmuş hissederim, dedi. Hissettiğimiz öfkenin gerçek manasını fark etmek, onu denetim etmenize yardımcı olur ve sizi daha da geliştirir.
4- Dinlemek ve uygun irtibat kurmak öfkeyi azaltmak için yararlıdır.
5- Gevşemeye yönelik nefes idmanları ve kaslarınızı gevşeme antrenmanları yapın.
6- Öfke ve saldırganlık yerine empatik hislerle anlamaya çalışın.
7- En berbat durumlarda bile olumlu bakışı tercih edin.
8- Öfkelendiğinizde, istemeseniz de yüzünüze bir gülümseme kondurun.
9- Öfkeli ortamdan bir mühlet uzaklaşıp, sakinleşmeye çalışın.
Öfke hissini büsbütün yok edemeyiz, ömürde her vakit istemediğiniz durumlarla karşılaşabiliriz fakat olaylara bakış açınızı değiştirerek yıkıcı öfkemizi yönetebiliriz.
Hipnoterapi ve Psikoterapi yolları öfkenizin kökenini bulup çözmenize yardımcı olabilir.
Kızgınlık ve öfke hislerinizden kısa müddette ve kalıcı olarak kurtulmanız dileğiyle beğenilen çakalın.
