OKB, obsesyon ismi verilen takıntılı fikir, fikir ve dürtüler ile kompulsiyon ismi verilen yineleyici davranışlar ve zihinsel aksiyonlardan oluşan bir ruhsal hastalıktır.Takıntılı fikirlerin günlük ömrümüzü etkileyecek, gündelik fonksiyonlarımızı kısıtlayacak seviyeye gelmesi durumunda OBSESİF-KOMPULSİF BOZUKLUK (OKB) ismi verilen bir ruhsal hastalık akla gelmelidir.
Obsesyon Kişinin zihnine girmesine mani olamadığı, zihninden uzaklaştıramadığı niyet, fikir,imaj ve dürtülerdir. Kişinin isteği dışında gelirler, kişi tarafından mantıkdışı yahut saçma olarak değerlendirilirler ve ağır kahır ve huzursuzluğa yani anksiyeteye neden olurlar. Kompulsiyon Obsesyonların neden olduğu ağır badire ve huzursuzluğu azaltmak ya da ortadan kaldırmak üzere yapılan yineleyici,engellenemeyen davranış ve hareketlerdir.
OKB’nin her 100 bireyden 2-3’ünde görüldüğü saptanmıştır. Yani populasyonda görülme sıklığı %3 civarındadır. Ekseriyetle ergenlik periyodunda ve 20-30’lu yaşlarda başlamasına rağmen, okul öncesi çağdaki çocuklar dahil rastgele bir yaşta görülebilir. Erkeklerde daha erken yaşlarda başlamasına rağmen genel olarak bayanlarda daha sık görülmektedir. Genetik nedenler ,Beyin fonksiyonlarında bozulma ve serotonin,Çocukluk çağı travmaları hastalığın oluşumunda tesirli olduğu araştırmalar tarafından desteklenmektedir.
OKB BELİRTİLERİ 1-Bulaşma Obsesyonu ve Paklık Kompulsiyonu Kişinin vücudunun ve giysilerinin kir, mikrop, toz üzere etkenler; kimyasal hususlar, deterjanlar, zehirler ile idrar, gaita ve öbür vücut salgıları ile bulaşacağına ait takıntıları ve bu takıntıların neden olduğu badireyi gidermek için yaptığı davranışlarıdır. 2-Kuşku obsesyonu ve denetim kompulsiyonu En sık görülen obsesyon vekompüldiyonlardan biridir. Kişi ocak, kombi, şofben,kapı, kilit üzere objelerin açık kalmış olabileceğinden, ütü vs. elektrikli aletlerin fişlerinin prizde takılı kalmış olabileceğinden kuşku duyar (Kuşku obsesyonu) ve emin olmak için tekrar tekrar denetim etme ihtiyacı duyar
(Kontrol kompulsiyonu). Bu kuşku ve denetimler ömrün birçok alanında kendini gösterebilirler. 3-Saldırganlık obsesyonları Diğerlerine ziyan vereceği, elinde olmadan saldırgan davranışlarda bulunacağı biçiminde obsesyonlar Bazen hastalarda elinde olmadan diğerlerine rahatsızlık ya da ziyan vereceği, ağzından beğenilen karşılanmayacak nitelikte sözcükler kaçıracağı, yanındaki insanlara elinde olmadan ziyan vereceği halinde obsesyonlar olabilir. 4-Cinsel içerikli obsesyonlar Kişi için utanç verici kabul edilemez cinsel içerikli kanılar, imajlar bulunur. 5-Dini içerikli obsesyonlar Kişi kendini inanç ve görüşlerine tam zıddı bir biçimde ve çok ağır külfet oluşturacak formda dini içerikli takıntılı kanıları ve imajları düşünmekten alıkoyamaz. 6-Simetri/düzen obsesyon ve kompulsiyonları Simetri ihtiyacı ve tertip takıntıları da sık görülen belirtilerdendir. Kişinin tüm hayatında simetri ihtiyacı ve düzenlilik hakimdir. 7-Sayma ve tekrarlama kompulsiyonları Birtakım OKB’li hastalar rastgele bir günlük aktiviteyi belli bir sayıya kadar saymadan yaparsa işinin rast gitmeyeceğini düşünerek sayma ve tekraren o aksiyonu yapma davranışında bulunurlar. 8-Biriktirme ve saklama kompulsiyonları Sık görülen kompulsiyon tipidir. Kişi “ileride gerekli olabilir” biçiminde bir niyet ile gerekli olmayacak eşyaları bile biriktirebilir / saklayabilir. İleride çöp konut olabilecek tipten biriktirmeler bu kompülsiyonun en uç örnekleridir. 9-Somatik Obsesyonlar Kanser,AIDS üzere önemli hastalıklarının olduğuna dair kuşku etme bunu tespit etme ve denetim etme ismine bir sürü gereksiz tetkik yaptırmayla giden çok tasa durumudur. Lakin tıbbi açıdan bu biçimdeki fikir ve davranışların hastalık sayılabilmesi için günlük fonksiyonlarımızı etkileyecek, kısıtlayacak, bozacak kadar şiddetli ve ağır olmalıdır.
OKB NASIL TEDAVİ EDİLİR? OKB günlük hayat etkinliklerini önemli olarak kısıtlayabilen, aile, meslek ve toplumsal ömürde değerli fonksiyon kayıplarına yol açan, ömür kalitesini düşüren bir hastalıktır. Kronikleşme mümkünlüğünün yüksek olması tedavinin ehemmiyetini arttırmaktadır.
İlaç tedavisi OKB tedavisinde hayli faydalı olmaktadır. Serotonin Geri Alım Engelleyiciler -SSRI-adı verilen bu küme ilaçlar OKB tedavisinde yaygın biçimde kullanılmaktadır. İlaç Tesirlerinin görülmesi için üç hafta kadar beklemek gerekir. İlacın tesirli olup olmadığına karar vermek için en az 8 hafta mühlet geçmesi beklenmelidir. Tesirli olduğuna karar verilirse tedavinin gerekirse günlük doz arttırılarak en az iki yıl sürdürülmesi gerekir. Bilişsel-davranışçı Psikoterapi Obsesif hastalar telaş verici fikirler ile bu niyetlerden kaçarak yahut kaçınarak başa çıkmaya çalışırlar. Ne var ki kanılardan kaçmaya çalıştıkça bu fikirler daha da artmakta ve böylece bir kısır döngü oluşmaktadır. Davranış tedavilerinde emel hastayı tasa veren ve korku oluşturduğu için kaçma ve kaçınma davranışlarına neden olan niyetlerle [obsesyonlar] yüzleştirmek ve bu karşılaştırmanın oluşturduğu korkuyu azaltmak için devreye giren tekrarlayıcı davranışları [kompulsiyonlar] engellemektir. Bilişsel ve davranışçı terapiler hem hastalığın tedavisinde hem de özelikle tekrarların önlenmesinde çok değerli bir yer tutmakta, tedavide bazen tek başlarına bazen de ilaç tedavileri ile birlikte kullanılabilmektedirler. Bilişsel davranışçı terapi tedavi seçenekleri ortasında en değerli yeri tutmaktadır ve hastalığın tedavisindeki aktifliği bilimsel olarak kanıtlanmıştır.
