Obsesif-Kompulsif Bozukluk, toplumda “takıntı hastalığı” olarak da bilinen bir dert bozukluğudur.
En temel belirtileri, hastanın zihnine denetimi dışında giren ve kendi uğraşıyla zihninden
çıkaramadığı kanılar (takıntı, obsesyon, bakınız; merak ettikleriniz => obsesyon), imgeler,
dürtüler ve bunların neden olduğu davranışlar (kompülsiyon, zorlantı) dır. Ömür uzunluğu yaygınlığı
%2-3’tür. Bayan ve erkeklerde çabucak hemen eşit oranda görülür. Ortalama başlangıç yaşı 20’li
yaşların başlarıdır.
Daha evvel “kaygı bozuklukları” nın bir alt çeşidi iken son sınıflandırma sisteminde (DSM-5) başka bir
bozukluk olarak belirtilmiştir. Çeşitli alt tipleri olan bu bozukluğun en sık karşılaşılan tipleri “mikrop,
kir bulaşma” ve “bir işi, hareketi yapıp yapmadığından emin olamama” obsesyonlarının olduğu alt
tiplerdir. Hastalar, bu takıntılı fikirlerin yarattığı tasayı ortadan kaldırmak için bazı
davranışlar gerçekleştirirler. Örneğin, kirli olduğunu düşündüğü bir yere dokunan bir hasta
defalarca ve dakikalarca ellerini yıkayabilir. Konutundan çıkarken ocağı kapatıp kapatmadığından,
ütünün fişini çekip çekmediğinden emin olamayan bir hasta tekrar tekrar bunları denetim edebilir.
Bu davranışların sayısı ve yoğunluğu arttıkça bireyin günlük hayatı kıymetli derecede
etkilenecektir.
Daha sık görülen bu obsesyonlar dışında aşağıdaki obsesyonlara da rastlanır.
– Düzen-simetri obsesyonları: Bu tıp obsesyonu olan şahıslar her şeyi büsbütün gerçek bir şekilde
ve her vakit tıpkı biçimde düzenlemeye çalışırlar. Birilerinin eşyalarına dokunmasına veya
karıştırmasına direnç gösterirler. İstedikleri tertibe ulaşmak için saatlerini harcayabilirler.
– Sayı sayma obsesyonları: Bu obsesyonlara sahip bireyler düşündükleri ya da gördükleri sayıları
saymaktan kendilerini alamazlar. Ellerin muhakkak sayıda sabunlanması, tek ya da çift sayılı mesken ya da
otomobillerin uğursuz kabul edilmesi üzere.
– Dinî obsesyonlar: Bu cins obsesyonlar kişinin zihnine çoğunlukla ibadet yaparken takılır.
Örneğin, namaz sırasında akla gelen küfürler, kutsal kavramlara berbat kelamlar söyleme-küfretme,
abdestin daima olarak bozulduğunu düşünme üzere. Bu durumda sık sık duaları tekrarlar ve
ibadetim kabul olmadı mı korkusuyla tekrar tekrar namaz kılabilirler.
– Ziyan verme/saldırganlık obsesyonları: Bu şahıslar yapmayacaklarını bilseler bile özellikle
sevdikleri birine ziyan vermekten korkarlar ve bu telaşlarını engelleyemezler. (örneğin, “acaba
bıçağı alıp çocuğuma batırır mıyım” gibi). Bu kaygıyı hafifletebilmek için bazen makul eylemleri
belirli sayıda yaparlar ya da ziyan vermesi mümkün objeleri (bıçak gibi) kilit altında fiyatlar.
Obsesif kompulsif bozukluğun tedavisinde ilaçlar (antidepresanlar, kimi antipsikotik ilaçlar vd.) ve
psikoterapi kullanılır. Bunlar bir ortada kullanıldığında tedavinin muvaffakiyet oranı ve kalıcılığı artacaktır.
En sık kullanılan psikoterapi prosedürü bilişsel-davranışçı terapidir.
