Obsesif kompulsif bozukluk (OKB) birinci defa 1838 yılında tanımlanıştır. Yineleyici obsesyonlar ve/veya kompulsiyonların görüldüğü, ekseriyetle süreğen, kimi vakit da dalgalı seyreden, kişinin günlük fonksiyonlarını değerli seviyede etkileyen bir hastalıktır. Obsesyon, kişinin isteği dışında ısrarlı ve zorlayıcı bir halde aklına gelen, kişi tarafından mantık dışı ve saçma olarak görülen, anksiyete ortaya çıkarıcı, yineleyici özellikte olan fikir, dürtü ya da imgelerdir. Kişi obsesyonlarını zihninin birer eseri olarak görür. Kompulsiyonlar ise kişinin obsesyonlarına karşılık olarak ya da muhakkak kurallara nazaran gerçekleştirmek zorunda olduğunu hissettiği yineleyici ve muhakkak bir gayeye yönelik olan törensel davranışlar ya da zihinsel hareketlerdir. Kompulsiyonlar, obsesyona eşlik eden anksiyeteyi gidermek, dehşet yaratan bir durumu etkisizleştirmek ya da önlemek üzere yapılır. Lakin yapılan aktiflik, önlenmek istenen şeyle gerçekçi bir biçimde bağlı değildir ya da çoktur. Kişi kompulsiyonlarını engelllemeye çalıştığında ağır bir anksiyete yaşar. OKB belirtilerini gruplandıracak olursak;
Kompulsif temizleme/el yıkama ile bir arada olan bulaşma/hastalık konusundaki obsesyonlar;
Kontrol etme obsesyonları ile birlikte olan kuşku obsesyonları;
Simetri, sistem ve sayılarla ilgili obsesyon ve kompulsiyonlar;
Biriktirme, toplama kompulsiyonları;
Obsesyonel yavaşlık
Obsesyon ve kompulsiyonları anlayalım
En sık rastlanan kirlenme/bulaşma obsesyonlarında kirli olduğu düşünülen yerlerden mikrop, idrar, dışkı vb. şeylerin bulaşabileceği telaşı yaşanır. Bulaşmayı önlemek için eşyalara dokunmaktan, beşerlerle yakın temas kurmaktan kaçınabilirler. Sık ve yineleyici biçimde el yıkama bu obsesyonlar nedeni ile oluşan kompulsiyonlardır. Bir aksiyonun yapıldığında emin olamama ise kuşku obsesyonu olarak tanımlanır. Bu tıp obsesyonu olan bir kişi ütüyü prizden çekip çekmediğinden ya da kapıyı kilitleyip kilitlemediğinden emin olamaz. Bu obsesyon genelde bir tehlike durumununa işaret ettiğinden, akabinde güvenliği sağlamakla bağlantılı denetim etme kompulsiyonları gelir. Kişi ütüyü prizde unutup unutmadığını ya da kapıyı kilitleyip kilitlemediğini tekrar tekrar denetim edebilir. Bu cins kompulsiyonlar meskende yaşayanların can güvenliğini sağlamak ve bir grup felaketlerin ortaya çıkmasını önlemek gayesiyle yapılmaktadır. Simetri ve tertip obsesyonları, objelerin ve olayların makul bir nizam ve pozisyonda olması ya da eşyaların tam bir simetri içinde bulunmasıyla bağlı obsesyonlardır. Bu tıp obsesyonlara cevap olarak, bir istikrar ve simetri sağlamak üzere eşyaları muhakkak bir sıra ve sistem içinde tutmaya çalışma üslubundaki simetri/düzenleme kompulsiyonları ortaya çıkar. Saldırganlık obsesyonlarında, kendine ya da diğerlerine yönelik öldürme, yaralama, çeşitli formlarda ziyan verme niyetleri görülür. Bu şahıslar bıçak, makas üzere sivri objeleri bulundurmakta, sevdikleri şahıslarla yalnız kalmaktan, mevt haberleri ile karşılaşmamak için gazete okumak ya da televizyon izlemekten kaçınabilirler.
Ayrıca obsesyonlar, utanç verici ve kabul edilemez olarak nitelenen cinsel temalarla bağlantılı olabilir. Günahla ilgili niyetler ve gibisi dini temaların yer aldığı obsesyonlar ülkemizde sık görülen obsesyon tipidir. Diğer bir obsesyon tipi ise hayatı tehdirt eden bir hastalıpa yakalanma formunda ortaya çıkan bedensel obsesyonlardır. Bu çeşit obsesbyonlar sıklıkla kanser, AIDS, cinsel yolla bulaşan hastalıklara yakalanma korkusu biçiminde ortaya çıkar. Bu cins dehşetlere hastalıkla alakalı olduğu düşünülen vücut kısmının konrol, onaylama arayışı üzere kompulsiyonlar eşlik eder.Gerçek manada maddi ya da manevi pahası olmayan birçok şeyin saklanıp biriktirildiği, ihtiyaç duyulmadığı halde satın alındığı kompulsiyon tipi biriktirme kompulsiyonlarıdır. Bu çeşit kompulsiyonlarda, kullanım kıymeti olmayan çeşitli objeleri atmaya ya da elden çıkarmaya yönelik ağır bir endişe vardır. Kişinin konuttaki ömür alanını değerli ölçüde kısıtlayacak boyutlara ulaşabilir. Yineleyici şekilde dua etme, sayı sayma, makul sözleri yineleme üzere düşünsel süreçler zihinsel kompulsiyonlardır. Sık görülürler.
Obsesif kanılar ve törensel davranışlar, kişinin günlük etkinliklerini yerine getirirken yavaşlamasına neden olur. “Obsesyonel yavaşlık” olarak tanımlanan bu durum bazen kişinin yaşantısını felç hale getirecek aşırılıkta olabilmekte ve kişinin günlük işlerini yapması saatlerini alabilmektedir.
Obsesif Kompulsif Bozukluğun Tedavisi
Obsesif kompulsif bozukluğun tedavisi, farmakoterapi (ilaç tedavisi ) ve bilişsel davranışçı terapi uygulamaları ile sürdürülür. Dirençli OKB de alternatif tedavi yaklaşımları ve güçlendirme tedavileri uygulanmaktadır. Yüz güldürücü sonuçlar alınmaktadır.
