Erkeklerden farklı olarak bayanlar; ergenlik periyodu başlangıç belirtileri, adet döngüsü, gebelik, lohusalık, menopoz üzere bariz hormonal değişikliklerin olduğu periyotlar yaşamaktadır. Bu devirlerde bayan, çocuk, eş, iş bayanı, anne, büyükanne ve gibisi roller ortasında tarihî geçişler yaşar. Menopoz yalnızca tıbbi sonlar içinde değil, biyopsikososyal bir bütünlük içinde ele alınması gereken bir durumdur. Menopoz tarif olarak yumurtalıktaki yumurta sayısının tükenmesine bağlı, yumurtlamanın ve aylık kanamaların kesilmesi durumudur. Ekseriyetle 45-55 yaş ortasını kapsayan durum, bayan ömür müddetinin yaklaşık olarak üçte birini içermektedir. Bu periyotlardaki hormonal değişimler çeşitli ruhsal ve bedensel yakınmalara neden olur. Yakınmaların mühleti ve şiddeti şahıstan bireye değişkenlik gösterebilir.
Belirtiler:
Belirtileri dört ana başlıkta sıralayabiliriz:
1.Vazomotor (sıcak basması, gece terlemesi, yüzde kızarma) belirtiler,
2.Ruhsal (sinirlilik, keyifsizlik, kendini beğenmeme, unutkanlık, eza hissi, cinsel isteksizlik) belirtiler,
3.Bedensel (yorgunluk, uyku düzensizlikleri, ciltte kuruluk, baş ağrısı) belirtiler,
4.Ürovajinal (vajinal kuruluk, sık tuvalete gitme vb.) belirtiler.
Bu devirde bayanlar fizikî, ruhsal ve toplumsal değişikliklerle karşı karşıya kalmaktadır. Bayan yaşlanır, emekli olur, çocukları büyür ve konuttan ayrılır, eşini kaybeder, sıhhat problemleri başlar… Tüm bunlar ahenk sağlanması gereken bir kriz olarak algılanmakta, değişen toplumsal ve toplumsal faktörler ile hormonal değişimler çeşitli psikiyatrik tablolara neden olabilmektedir. Ortaya çıkan bozukluklar ise kişinin işlevselliğinde ve hayat kalitesinde bozulmalara neden olabilmektedir.
Risk Faktörleri:
-
Genç yaşta menopoza girmek,
-
İşsizlik, süratli ve ani hormon değişiklikleri,
-
Şiddetli bedensel belirtilerin olması,
-
Geçmişte adet periyotlarında ortaya çıkan ruhsal belirtilerin varlığı,
-
Doğum sonrası ya da geçmiş ömründe depresyon hikayesinin olması,
-
Gençlik ve üremenin ön planda olduğu kültürler,
-
Sosyal takviyenin zayıf olması olarak sıralanabilir.
Neler yapılabilir? :
Bu periyodun güzel anlaşılması, sorunların erken vakitte tanınması ve müdahale edilmesi bayanların hayat kalitesini ve fonksiyonelliğini arttırmak açısından hayati ehemmiyet taşımaktadır. Hayat döngüsünün doğal bir süreci olan menopoz ve tesirleri konusunda bayanların daha fazla bilgilendirilmesi ve desteklenmesi bu süreci keyifli ve fonksiyonel bir biçimde geçirmelerinde onlara yardımcı olacaktır. Bu devirde eklenen duygudurum bozuklukları, depresyon, cinsel fonksiyon bozuklukları, korku bozuklukları yahut uyku bozuklukları üzere psikiyatrik bozuklular mevcutsa uygun ilaç tedavilerinin ve bilişsel davranışçı uygulamaların da tedaviye eklenmesi gerekebilmektedir.
