Giriş
Diz bedenimin en büyük eklemi ve en karmaşık eklemlerden biridir. Diz bir çok yapıyı içinde barındırır. Bu yapılar bazen istem dışı olarak ziyan görebilir.
Menisküs yırtıkları diz de en sık görülen yaralanmalardır. Sportmenler, bilhassa futbol üzere kontak sporlarında menisküs yırtılma açısından risk altındadır. Fakat rastgele bir yaşta herkeste menisküs yırtığı olabilir. Dizini tam bükerek çalışanlarda mesleksel açıdan risk altındadırlar.
Anatomi
Diz eklemi üç kemikten oluşur. Tibia ( Kavak Kemiği), Patella (Diz Kapağı) ve Femur (Uyluk Kemiği) .
Uyluk ile Kaval kemikleri ortasında şok emici görevleri olan iki adet yarımay biçiminde kıkırdak yapılı menisküs isimli yapılar vardır. Menisküsler sert ve lastiksi yapıdadırlar.Adeta bir otomobilin amortisörü görevine sahiptirler
Tanımlama
Menisküs yırtıkları farklı biçimlerde olabilir. Yırtığın görünüş haline nazaran isimlendirilir. En yaygın görülenleri, boylamasına, kova sapı, enlemesine, kanat tipi yahut kompleks yırtıklardır.
Spor yaralanmaları ile birlikte olan menisküs yırtıklarında ön çapraz bağ yırtıkları eşlik edebilir.
Sebepler
Sportif yaralanmalar;Sportif aktivitelerde ani diz dönmesi ve çarpmalarda menisküs yırtıkları oluşabilir.
Belli meslek kümeleri;Menisküs yırtıkları toplumsal medyadan bilindiği üzere yalnızca sportif yaralanmalarda olmaz. Uzun müddet çömelerek paklık yapan konut hanımları yahut ayakta kalınan mesleklerde yüksek risk mevcuttur.
Kireçlenmiş dizler;Kireçlenmiş dizlerde kompleks yırtıkların olması mümkündür. Kıkırdak vakitle incelir, zayıflar ve eklem yüzeleri pürtüklü hale gelerek düzensizleşir. Bu bireylerde, sandalyeden kalkma yahut otomobile binme üzere kolay günlük aktivitelerde bile yırtıklar oluşabilir.
Menisküs yırtıldığında nasıl anlaşılır?
Menisküsünüz yırtıldığında bir “pop” sesi alabilirsiniz.
Birçok insan yahut birtakım sportmenler yırtık menisküsleri ile oynamaya yahut günlük aktivitelerine devam ederler. Bu hastalarda, ikinci ve ya üçüncü günlerinde diz sertleşir, takılır ve şişkin hale gelebilir.
Menisküs yırtıklarında en sık görülen belirtiler;
- Ağrı
- Şişlik ve Sertlik
- Dizde Güvensizlik
- Diz hareketlerinde kısıtlılık ve ya kilitlenme
Tedavi edilmezse yırtık kesim diz ortasına sürüklenir, kilitlenme ve ya kaymaya sebep olabilir.
Fizik Muayene ve Hasta Hikayesi
Klinik belirtiler ve hasta öyküsü alındıktan sonra hekiminiz dizinizi muayene edecektir. Diz eklem sınırında hassasiyete bakılacaktır. Hassasiyet yırtılma için ekseriyetle bir sinyaldir.
Menisküs için ana muayene McMurray testidir. Hekiminiz dizinizi evvel bükecek ve sonra düzeltirken döndürme yapacaktır. Şayet menisküs yırtığına sahipseniz bu hareket sırasında click sesi ve ya hassasiyet oluşabilir.
Birtakım değişik diz sorunlarında de birebir bulgulara yol açtığından hekiminiz ayırıcı teşhis ve teşhis için Röntgen ve MR çekilmesi önerilebilir.
Röntgen menisküs yırtıkların göstermez lakin eklem kireçlenmesi ve kemik patolojileri hakkında bilgi verir.
MR ise menisküs yırtıklarının teşhisinde altın standarttır.
Tedavi
Tedavi ameliyat dışı yollar ve ameliyat ile tedavi formunda ikiye ayrılır.Ortopedi hekiminiz yırtığın tipine, uzunluğuna ve pozisyonuma nazaran tedaviye karar verecektir.
Cerrahi Dışı Tedavi Yöntemleri
Eğer yırtık küçük ve dış kenar da ise cerrahi gerekmeyebilir. Takiplerde ağrılar devam etmezse cerrahiye gereksinim yoktur.
RICEprotokolü birçok sportif yaralanmalarda tesirlidir;
Rest
Dinlenme… Koltuk değneği kullan
Ice
Buz …. Günde birkaç sefer, her seferde 20 dk soğuk uygulama
Compression
Sıkıştırma… Elastik bandaj kullan
Elavation
Yükseltme… Şişliği azaltmak için kalp düzeyinin üstünde tut
Ağrı ve şişlik için nonsteroid ilaçlar kullanılabilir.
Cerrahi Tedavi
Eğer şikâyetleriniz devam ediyorsa, hekiminiz cerrahi tedavi önerebilir. Cerrahi artroskopi olarak yapılır. Prosedür; Bu ameliyat, bir kamera yardımıyla kapalı olarak yapılır. Diz açılmaz ve kanama olmaz. Gelişmiş özel el aletleriyle menisküs yırtıkları tamir ve ya temizlenir. Menisküs yırtıkları cerrahi olarak iki formda tedavi edilir. Tamir edilenler ve tamir edilemeyenler formunda ikiye ayrılır.
Tamir edilenler özel dikiş tekniği ile dikilir. Tamir edilemeyenler ise menisektomi süreci ile temizlenir.Menisküslerin dış üçte biri kanlamadan güçlü kırmızı alan olarak isimlendirildiğinden özel dikiş tekniği ile cerrahi tamir planlaması yapılır.
Buna rağmen menisküs iç üçte biri ise kan kaynağından yoksundur ve beyaz bölge olarak isimlendirilir. Güzelleşme potansiyelleri yoktur. Komleks, flep, kanat ve boynuz tipi yırtıklar menisektomi ile kesilerek eklem içinden temizlenirler. Tedavi planlamasında yaş, aktivite düzeyi ve bağlantılı yaralanmalarda tesirli faktörlerdir.
Rehabilitasyon
Ameliyat sonrası kısa bir mühlet diziniz bir dizlik içinde hareketsiz kalması gerekebilir.
Düzgünleşme tamamlandığında düzgünleştirme idmanları verilecektir. Eklem hareket açıklığını artırma ve sonra güçlendirme idmanları verilecektir.
Hekiminiz fizik tedavi önerebilir fakat ekseriyetle meskende verilen antrenmanlar kafidir.
Ameliyat sonrası eskisi üzere olur muyum?
Menisküs yırtıkları son derece yaygın olarak görülür. Gerçek teşhis, tedavi ve rehabilitasyon ile hastalar çoklukla eski hayatlarına kusursuz geri dönerler.