Günümüzde her yaş kümesinde gitgide artan çeşitli spor faaliyetleri nedeniyle
diz yaralanmaları bilhassa de menisküs yaralanmaları sıklıkla görülüyor.
Medicana Konya Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Bölümü’nden Prof. Dr.
Salim Ersözlü, menisküs yaralanmalarının hafife alınmaması gerektiğini
söyledi ve tedavi formülleri hakkında bilgi verdi.
Menisküsler basınca direnç gösterecek biçimde ağır sıkı örgü biçiminde kollajen lifleri bulunan
elastikiyeti olan ve değerli misyonlar üstlenmiş yapılardır. Diz ekleminde her türlü hareket esnasında
şok emici misyonu vardır. Yükün daha geniş bir alana dağılmasını ve eklem kıkırdaklarının yüksek
basınçtan korunmasını sağlar. Ayrıyeten dizin öne-arkaya gitmesine pürüz olur.
Menisküs yırtığı yalnızca atlet hastalığı değildir
Menisküs yırtıkları her yaşta görülebilmekle birlikte oluş sistemleri farklıdır. Genç ve aktif
insanlarda menisküs dokusu çok sağlam olduğundan lakin önemli travmalar sonucu yırtıklar oluşurken,
ileri yaşlarda ise eklem içi aşınmaya bağlı olarak günlük hayatta çok kolay diz hareketlerinde bile
yırtılabilir. Gençlerde menisküs yırtığına neden olan travma ayrıyeten kapsül, ön-arka çapraz bağlar ve
yan bağlarda da yaralanmalara neden olabilir. İç menisküs daha hareketli olan dış menisküse nazaran 5-7
kat daha sık olarak yaralanır ve yırtılır. Menisküs dokusu en sık dizde ani dönme hareketleri ile olmak
üzere, dizdeki her türlü travma sonucu yırtılabilir. Bu travmalar çoklukla atletlerde görüldüğü için
menisküs yırtığı bir sportmen hastalığı olarak kabul edilir. Lakin menisküs yaralanmaları sadece
atletlerde değil, dizini rastgele bir formda zorlamış çabucak herkeste görülebilir.
Menisküs yırtıkları:
1.Uzunlamasına yırtıklar; menisküs kenarına paraleldir, kısmi yahut tam olabilir.
2.Enlemesine yırtıklar; menisküsün üst ve alt yüzlerinin ayrılması formunda olur.
3.Oblik yırtıklar; menisküsün ortasında öne yahut geriye yanlışsız uzanan tüm menisküsü içeren
yırtıklardır.
4.Radial (perifere dikey) yırtıklar.
5.Değişik tip yırtıklar (flep halinde, kova sapı biçiminde, papağan ibiği biçiminde, karışık yahut dejeneratif
menisküs yırtıkları)
Belirtileri nelerdir?
Menisküs yırtıklarının büyük çoğunluğunda ağrı, şişlik ve kilitlenme üzere üç ana belirti vardır. Ağrı en
değerli belirtidir ve sıklıkla yırtık olan menisküs tarafında (iç yahut dış) eklem hizasında olur. Merdiven
inip çıkarken ve çömelirken ağrı artar. Kilitlenme yırtık olan menisküs modülünün eklem aralığında
dizin iki kemiği ortasında sıkışması ile olur ve sıkışma sonucu kilitlenen diz uzun mühlet açılamaz.
Menisküs yırtığı olan dizde sıklıkla sıvı birikmesi de olur. Hasta bunu dizinde şişme ve dolgunluk hissi
olarak algılar. Eklem aralığı boyunca hassasiyet bulunabilir, bu menisküsün yapışma yerlerindeki
yırtılma yahut zorlanmaları gösterir. Menisküs yırtıklarında ayrıyeten eklem hareketlerinde azalma,
takılma ve öbür diz içi yaralanmalara ilişkin bulgular da görülebilir.
Erken teşhis önemli
Menisküs yırtıklarında erken teşhis kıymetlidir. Yırtık bir menisküsle günlük faaliyetine devam eden
bireylerde yırtığın oluşturduğu düzensizlik nedeniyle eklem işlevleri bozulur. Menisküs yırtığının
uzun müddet tedavisiz kalması dizde kıkırdak aşınmasına ve kireçlenmeye neden olabilir. Bu nedenle dize
alınan darbelerle oluşan ağrıları kolaya almadan en kısa müddette doktora gitmek gerekir. Manyetik
rezonans (MRI) görüntüleme sistemi, menisküs yırtıklarında yüzde 80-93 oranında yanlışsız sonuç
verir, ayrıyeten beraberinde öteki eklem yapılarının da görülmesine yardımcıdır.
Nasıl bir tedavi uygulanır?
Birinci olarak yaralanan bacak yükten arındırılarak istirahata alınır. Travmaya maruz kalan dize soğuk
uygulama ile dizdeki kanama ve ödem azaltılmaya çalışılır. Ayrıyeten, medikal olarak ağrı kesici ve
enflamasyon azaltıcı ilaçlarla tedaviye başlanır. Gerekli durumlarda kompresyon gayesiyle dize elastik
bandaj yahut dizlik uygulanarak dizdeki yaralanmanın tesirleri azaltılmaya çalışılır. Birinci tedavi
yaralanmanın şiddetine bağlı olarak ortalama 5-20 gün sürdürülür. Hastanın bu süreçte sportif
aktivite yapmasına müsaade verilmeden hasta izlenir. Bu periyot sonrasında fizik tedavi ve kas güçlendirici
antrenmanlardan faydalanılır.
Birinci tedaviyi takiben hastada tekrarlayan ağrı, dizde şişme ve en değerlisi kilitlenme üzere mekanik
şikayetler varsa cerrahi tedavi uygulanmalıdır. Cerrahi tedavide uygulanan artroskopi tüm dünyada
büyük eklem yaralanmalarının teşhis ve tedavilerinde çok sık kullanılan bir sistemdir. Teknik olarak çok
küçük (0.5 cm) ameliyat kesileri yardımıyla eklem içerisine girilmesi ve fiberoptik kamera yardımıyla
monitör ekranından eklem içerisinin net bir halde görüntülenmesi aslına dayanır. Artroskopi ile
her büyüklükte eklem hastalığının teşhis ve tedavisi mümkündür. Bu yol epey deneyim isteyen
bir süreç olduğundan bu hususta tecrübeli ortopedistler tarafından uygulanmalıdır.
Ameliyat sonrası nelere dikkat edilmeli?
Cerrahi süreç sonrası uygulanacak fizik tedavi ve antrenmanlar de tedavinin kıymetli bir kesimidir.
Ameliyat sonrası azalan kas gücünü tekrar elde etmek, eklem hareketlerini yine kazanmak ve
günlük hayata ve sportif aktiviteye geri dönüşü hızlandırmak gayesi ile fizik tedavi ve rehabilitasyon
epey yararlıdır. Günümüzde menisküs ameliyatları sonrası ameliyat teknikleri ve rehabilitasyonun
gelişmesi ile hastalar 1 gün sonra taburcu ediliyor ve 1 hafta sonra işine dönebiliyor. Spora dönüş
müddeti ise yapılan sürece bağlı olarak 2-4 hafta kadar sürüyor.
Ameliyatın avantajları:
Artroskopinin birçok avantajı vardır. Ameliyat müddeti ve hastanede yatış mühleti epeyce kısadır.
Hastanın işe dönme müddeti öteki ameliyatlara nazaran çok kısadır. Artroskopi sonrası hasta 1 haftada
içinde işine, 1 ayda spora dönebilir. Artroskopi sonrası hasta çabucak basabilir ve hiç koltuk değneği
kullanmaz. Ameliyat yeri çok küçük olduğu için yara güzelleşmesinde sorun olmaz, ameliyat sonrası
iltihaplanma riski çok düşüktür.