Üzülmekten korunmaya çalışmanın en sık (beyhude) prosedürlerinden biridir kötüsünü düşünmek, berbatına hazırlanmak. “Ben en kötüsünü düşüneyim ki sonra üzülmeyeyim” ya da “sonra daha çok üzülüyorum” telaffuzlarını çok sık duyarım seanslarda. Güya artık olmadan üzüldüğünde, korktuğu olay olduğu vakit hiç üzülmemek mümkünmüş üzere bir inanış vardır. Ya da bugünden taksitle üzülerek, azar azar kendilerini kedere alıştırdıklarını düşünür bazıları. Halbuki kederin önden peşin ödemesi ya da taksitlendirmesi olmaz.
Az üzülmek mümkün müdür? Porsiyon ile üzülünebilir mi? Üzülecekseniz üzülürsünüz; ne kadar üzülmeniz gerekiyorsa o kadar üzülürsünüz. Paha verdiğiniz bir şey ise gelecekte kaybı yaşanacak aslında üzülmenizden daha doğal hiçbir şey olamaz. Aksi halde esasen aslında istememişsiniz oburunun hayalinin peşinden koşmuşsunuz demektir (ki bence bu en acısıdır). Üzüle, üzüle sonunda üzülmeyeceğini düşünenlere soruyorum, sonraki gün, sonraki gün düşündüğünüzde daha az üzülebiliyor musunuz sahiden? Yanıt hayır olur genelde. Kaygılanılan/korkulan gerçekleştiğinde bir sefer üzülmek yerine her gün düşünüp her gün tıpkı ölçüde üzülmek, üzüntüyü azaltmaya değil lakin katlamaya fayda. Hatta tahminen de hiç gerçekleşmeyecek bir olay için boşuna kederler yaşanır sıklıkla. Gerçekleşse de misli misli üzülünmüş olur.
Peşin peşin önden üzülüp tek seferde bitirdiğinizi bir daha da hiç düşünmeyeyi becerebildiğinizi varsayalım (böyle birini hiç görmedim). Tıpkı ölçüde üzülüyorsanız şayet ne değişir hayatınızda yarın değil bugün üzülmek ile? O halde engellenmeye çalışılan yalnızca keder değil, hayal kırıklığıdır birebir vakit da. Belki de ıstıraptan değil yalnızca hayal kırıklığından kaçılmaya çalışılır. Kendi ile ilgili, sevdikleriyle ilgili hayal kırıklıklarının önüne geçilmeye çalışılır. Fakat hayal kırıklığı ‘ümit’ demektir, ‘hayal etmek’ demektir. Hayal kırıklığı, ‘hayali için çabalamak’, ‘yaşamak’ demektir. Yaratmanın başlangıcıdır düş gücü. Nobel ödüllü muharrir Bernard Shaw “Dilediğinizi düşler, düşlediğinizi gayeler, amaçladığınızı yaratırsınız sonunda.” demiştir. Hayal kırıklığı yaşamamak için hayal etmeden yaşayan bir insanın yarını da kalmaz.
Kırılmalarımızdan ders almak, affetmek, bir daha hayal etmek, elinizden gelenin en uygununu yapmak demektir âlâ yaşamak. Müspet düşün olumlu olsun, olumlu enerjiyi kozmosa gönder vs telaffuzları daima buradan çıkar. Elbette salt fikir gücüyle yahut müspet gücün enerjisi ile tek başına hiçbir şey olmaz. Hareket gereklidir. Lakin güçten kastedilen şey sizi aksiyona itecek içsel güçtür. Hayal edip, o memnun gelecek ile yeterli hissedip, içinizde hissettiğiniz o düzgün enerjiyi aksiyona dönüştürebilirsiniz. Tabiki herşey elimizde değil. Gerçekleşmeyebilir de; o vakit da dönüp hayalinizi gözden geçirmek gerekir. Gerçekçi temeller de kıymetlidir. Masal değil hayallerimizi kuruyoruz sonuçta. Kendi masalımın presi/prensesi olmayayım mı, memnunluk hakkım değil mi diyeceksiniz şayet memnunluk bugünde anı yaşamakta yatar, umut yarında.
Peşinen karamsar olmanın kötü yanlarından biri de, bir olayın tüm makus olasılıklarını ve devam senaryolarını (ben bunlara korkunun paralel cihanları diyorum) düşünüp, hepsine topluca üzülme alışkanlığıdır. Ki buna çoğunlukla yaygın anksiyete bozukluğu tanısı eşlik eder. Bu tip beşerler bunu çoğunlukla aksiliklerle başedemeyeceği korkusu ile yapar ki, evvelden düşünüp tedbir alabilsin. Korku bizi alarme eder ve tedbir almamıza, kendimizi korumamıza yardım eder. Lakin gereğinden fazla telaşta, o kadar fazla mümkünlük, detay ve uzak gelecek düşünülür ki, birebir anda birden çok rogramın çalışıp yavaşlayan bir bilgisayar üzere dona kalırlar, harekete geçemez hale gelirler.
Ben bunu kredi çekip taksitle ödeyebilecek iken krediyi topluca kapamaya çalışma olarak görüyorum. Bırakın vakti geldiğinde üzülün, önden kapamanın kime yararı var sizi zora sokmaktan diğer. Ödeyebileceğiniz kadar ölçüsü vakti geldiğinde öderseniz. “Bir de o denli değil bu türlü oluyormuş o vakit da bu türlü makûs sonuçlanır, bu türlü makûs olurum” formunda düşünürken, tıpkı vakit diliminde olması mümkün olmayan farklı gelecekler için (farklı paralel cihanlar için) tıpkı anda üzülünür. Bu türlü bir acıyı da zaten kimse sırtlayamaz. Neyseki tıpkı anda birden çok yerde yaşayamıyoruz. Hepsi tıpkı anda da olmayacak. Tıpkı anda iki senaryonun duygusal yoğunluğunda “bu aksilikler ile baş edemeyeceğim” üzere düşünmek de çok doğaldır. Güçsüz değilsiniz.
Gelecekten korkmayalım mı pekala? Tabiki kaygılanalım üzülürüz diye. Telaş insanoğlunu ayakta tutan en değerli histir. Böylece tedbir alınabilir. Lakin üzülmeyelim geleceğimize. Zira daha gelmedi, şimdi bizim bile değil. “Olunca çok üzüleceğim kelam, lakin artık değil” diyelim. Birinci makûs mümkünlük aklımıza geldiğinde görüntüyü kapatalım zihnimizdeki. Dehşet sineması izlemeyelim. Hayal kanalını açalım. İzlerken birinci berbat mümkünlük için artık bugün ne yapabiliriz ona odaklanalım hayalin verdiği güç ile. Elimizden geleni yapalım. Denetimimizde olmayanlar için yeniden başa dönelim ve “Olunca kelam üzüleceğim lakin artık değil” diyelim. Istıraptan korkmayalım. O da memnunluk üzere bir hissimiz sonuçta. Hiçbir şey sonsuza kadar sürmez. Hislerimiz da. Biz kanılarımız ve hareketlerimiz ile hislerimizin ömürlerini uzatabiliriz yalnızca. Istırap de gelir ve geçer. Taşıyabileceğinize itimadın. Birçok insan gerçek ıstırapları nasıl taşıyabildiklerini şaşkınlıkla karşılar. Ancak vakti geldiğinde. Artık değil.
Hadi hayal kuralım.
