Bu hastalıklardan birisi de Bipolar Bozukluk ya da İki uçlu Duygudurum Bozukluğu. İki uçlu diye isimlendiriliyor zira hastalık atakları sırasında ya çok coşku, güç, inançla giden ya da çok tasa, ümitsizlik, güvensizlik ve güç düşüklüğü ile giden bir tablo oluyor. Vakit zaman her iki devrin özelliklerinin de olduğu karma bir tablo da görülebiliyor. Çoğunlukla bu ataklara niyet bozukluğu da eşlik ederek kişi ve etrafı için yıpratıcı ve ziyan verici sonuçlara yol açabiliyor.
İyi haber, bu atakların tedavi ile denetim altına alınabiliyor olması ve tedavi devam ettiği sürece bu hastalığa sahip olan kişinin büyük olasılıkla hayatını olağan akışında sürdürebiliyor olması. Can sıkıcı kısım ise atakların tekrarlayabilme ihtimalinin var oluşu.
Genetik olarak hassas olan bir biyoloji, dış etkenlerden çarçabuk etkilenebiliyor ve insanların bir kısmı için zorlayıcı olan dış etkenler bu bireylerde yeni bir atağın ortaya çıkması için bir tetikleyici olabiliyor. Örneğin mevsim geçişleri bilhassa ilkbahar ve sonbahar ayları, uyku nizamının bozulması, ilgilerde yaşanan meseleler, çatışmalar, sıkıntı hayat şartları, geçim ıstırabı üzere gerilim etkenleri yeni bir atağa davetiye çıkarabiliyor.
Bir de bunlara eklenen artık bir hastalık teşhisinin olması ve bunun getirdiği bir etiketleme, ayrıştırmayı takiben iş, aile, toplumsal omurdaki değişiklikler, kaybedilenler ve bunlara ahenk sağlama gayreti. Yani artık bir hastalığın getirdiklerine katlanma ve onunla birlikte yaşamaya çalışma. Bu o kadar da kolay bir süreç değil elbette ve vakit zaman da yeni ataklara yer hazırlayan zorluklardan. Yani bir yükü kaldırmaya çalışırken eklenen öteki yüklerin yükü.
Diğer yandan uygun ilaç tedavisinin kesinlikle devam ettirilmesi ile birlikte hastalığın tanınması, anlaşılması uyku-uyanıklık ritminin, toplumsal tetikleyicilerin fark edilmesi ve denetim altına alınması ile ataksız uzun yıllar geçirmek de hayli mümkün.
Bu noktada ilaç tedavisi ile birlikte kullanılan Kişilerarası bağlar Toplumsal Ritim Terapisi ya da kısa ismiyle KİPT-SRT yardımımıza koşar. Zira bipolar bozukluğu olan pek çok hastanın ve yakının da açıkça lisana getirdiği üzere yalnızca ilaç kullanmak tek başına kâfi olmuyor.
Kişilerarası Alakalar Toplumsal Ritim Terapisi, 1990’larda Prof. Dr. Ellen Frank ve Western Psychiatric Institute (ABD) çalışanları tarafından Kişilerarası Münasebetler Terapisinin bipolar bozukluk hastalarına uygulanmak üzere geliştirilmiş ve daha sonra da araştırmalarla bu hasta kümesinde bilhassa yeni ataklara karşı kollayıcı aktifliği kanıtlanmış bir psikoterapidir.
Kişilerarası Bağlantılar Toplumsal Ritim Terapisi, bilhassa hastaların yaşadıkları kişilerarası meseleler, uyku ve toplumsal ritmindeki bozulmaların atakları tetiklediğinin hasta tarafından da fark edilmesini ve bu biçimde hayatında yapacağı düzenlemelerle tedavi süreçlerini kolaylaştırmasını amaçlamaktadır.
Uyku ve uyanma vakti, yemek vakti üzere toplumsal zamanlamalarda düzensizlikler bedenin vakte bağlı nizamlı işleyişini de olumsuz tarafta etkilemektedir. Toplumsal olaylar ve gerilimli durumlar bu nizamı bozabildiği üzere; bu tertibin bozulmasıyla bedenin biyolojik ritmi de etkilenerek ruhsal durumu olumsuz etkileyebilmektedir.
Özellikle günümüzde uyku ve yemek vakitlerimizin güneşin doğuşu ve batışı yerine; esnek mesai saatlerine, geciken yemek saatlerine, atlanan öğünlere, TV programlarına nazaran ayarlanmış olması zati biyolojik ritmimizi olumsuz tarafta etkilemektedir. Biyolojik ritimdeki bu bozulmalar hastalığı olmayan birinde dikkat ve duygusal zahmetlere yol açsa da kısıtlı kalabilmekte meğer ki bipolar bozukluk tanısı ya da yatkınlığı olanlarda yeni bir atağı tetikleyebilmektedir.
Kişilerarası İlgiler Toplumsal Ritim Terapisinde ataklar için tetikleyici olabilecek uyku- uyanıklık saatleri, toplumsal aktivite saat ve sistemleri ortaya konularak bunların hastalığa tesirlerinin anlaşılması sağlanır. Yapılacak ayarlamalar ile toplumsal ritim düzenlenmeye çalışılır. Hastalığın belirtileri, ilaçların tesirleri ve yan tesirleri, hastalığın seyri, sistemli ilaç kullanımının kıymeti de anlatılarak hasta bilgilendirilir.
Stres değerli bir tetikleyici olduğundan, hastanın atakları tetikleyen gerilim faktörlerini anlaması ve ilişki kurması da kıymetlidir. Kişilerarası İlgiler Psikoterapisinde de üzerinde çalışılan yas, çatışmalar, rol geçişleri ve kişilerarası ilişki/beceri yoksunluğu sorun alanlarından bir yahut birkaçı üzerine çalışılır. Böylelikle bu alanlar üzerine çalışılması ve toplumsal ritimde uygun düzenlemelerin yapılabilmesi ile atakların azaltılması mümkün olmaktadır.
Hastalık tanısı aldıktan sonraki periyotta “sağlıklı ben” algısının kaybı ya da sevilen bir kişinin kaybı kelam konusu olduğunda yas üzerinde çalışılır.
Özellikle atak başlangıcı ve atak sırasında hasta etrafı ile daha fazla çatışmaya girebilmekte ve bu nedenle uzun vadede de ilgiler bozulabilmektedir. Ayrıyeten hastalığın getirdiği yükler ve değişikliklerde çatışmalara yol açabilir. Bu durumda kişilerarası çatışmalar üzerine odaklanılır.
Boşanma, çocukların meskenden ayrılması, emeklilik, doğum, çalışmaya başlama, terfi üzere durumlarda ortaya çıkan rol değişimi, kişinin toplumsal ve biyolojik ritmini de değiştirebilir. Hastalıkla bağlı kaygılar de bu duruma ahenk sağlama konusunda zahmete neden olabilir. Bu durumlarda gerilim etkeni olarak rol değişimleri üzerinde çalışılır.
Daha çok ruh sıhhati çalışanının daha çok hastaya aktarabilmesi dileklerimle….
