ARTROZ NEDİR?
Artroz eklemlerin iltihapsız romatizmasıdır. Bir yahut birçok eklemde ağrı ile seyreder. Ağrı ile birlikte eklem tutukluğu, eklemden ses gelmesi, hareket kısıtlılığı ve form bozuklukları olabilir. Aslında bedende kireç fazlalığı diye bir olay yoktur. Artrozda değişiklikler kartilaj dejenerasyonu (yıpranması) sonrası eklem kıkırdağında başlar. Hastalık ilerledikçe eklem kenarlarında kemik çıkıntılar oluşur. Bir ya da birden çok eklemde görülen eklem yıpranması ya da yaşlanması olarak tanımlanabilir. Öncelikle, omurga (özellikle bel ve boyun bölgeleri), kalça, diz, ayak, el parmakları üzere çok işleyen, hareketli ve/ya da beden tartısını taşıyan eklemlerde ortaya çıkar. Ağrı daha çok hareketle olup dinlenmekle geçer lakin kimi durumlarda uzun müddet hareketsizlik sonrası tutukluk olarak kendini gösterir lakin bu tutukluk yarım saati geçmez. Kartilaj jel üzere ve katmanları vardır, tartıya karşı şok absorban özellik gösterir, eklem ve kartilajı çevreleyen sinoviyum kayganlığı sağlar. Artrozun ana nedeni eklem kartilaj yüzüne fazla mekanik yük ve kartilajın bu yükü kaldıramamasıdır. Artroz daha çok ağır fizikî aktivite gerektiren işlerde çalışanlar, ağır antrenman yapan bireyler, tekrarlatıcı hareketlerin fazla yapıldığı iş, hobi ya da idman aktiviteleri yapan şahıslarda daha fazla görülür. Kilo fazlalığı değerli bir risk faktördür.
RİSK FAKTÖRLERİ
Yaş: Artroz orta-ileri yaşların hastalığıdır. Yaş ilerledikçe hastalık görülme sıklığı artar. Yaşlanma ile elastisitenin kaybı ve rejenerasyon yani doku yenilenmesinin azalamasına bağlıdır.
Kalıtım: Bilhassa el parmak eklemlerinde şişlere neden olan ve “nodüllü osteoartrit” diye bilinen çeşidinde kalıtımın katkısı çok barizdir.
Cinsiyet: Diz ve ellerde görülen osteoartrit bayanlarda daha sık görülür. Kalça eklemi osteoartriti ise bayan ve erkeklerde eşit oranda görülmektedir.
Kilo: Fazla kilo ve şişmanlık eklem üzerine binen yükü artırarak bilhassa diz osteoartriti gelişme mümkünlüğünü yükseltmektedir.
Eklemlerde yapısal bozukluklar: Eklemlerde doğuştan görülen kalça çıkığı, düz tabanlık, skolyoz üzere ya da sonradan kaza, travma, hastalık üzere nedenlerle gelişen yapısal bozukluklar, eklemin işleyişini aksatarak osteoartrit gelişme riskini artırmaktadır.
Eklem hastalıkları: Osteoartrit, eşlik eden öbür rastgele bir hastalık olmaksızın görülebileceği üzere, eklemlerde görülen bilhassa iltihabi nitelikli hastalıkların eklemde yaptığı yapısal bozukluklara bağlı olarak da gelişebilir. Gut, iltahabi romatizmal hastalıklarda eklem tutulumu üzere nedenlere bağlıdır.
Eklemlerin çok kullanılması: Mesleksel nedenlerle ya da ömür şekline bağlı olarak makul eklemlerin çok kullanılması osteoartrit riskini artırmaktadır.
ARTROZ DÜZEYİ VE KİREÇLENME TEDAVİSİ
Artroz gençlere göre yaşlılarda daha fazla görülen eklem hareketlerini zorlaştıran ağrılı bir hastalıktır. Eklem bölgesinde kemik yapıların birleştiği kısımda yapısal hareketi sağlayan eklem sıvılarının çekilmesi, eklem yüzeylerinin hasara uğraması ve düzgünsüzlük kazanması sonucu oluşur. Kıkırdak yapıda gerçeklesen bu hasar yaşlı ve gençlerde birebir boyutlarda ve tıpkı acılarda seyreden durumdur. Erkeklere nazaran bayanlarda daha sık görülmektedir.
Kolesterol, yaşlanma, damar hastalıkları,böbrek hastalıkları, metabolizma bozuklukları hastalığın ortaya çıkmasının tetikleyen etmenlerdir. Hastalığın temelini ise,kıkırdakların kalıtsal yapısındaki bozukluklar, kol bacak kaslarına nazaran orantısız beden ölçülerine(şişmanlık) sahip olması bu durum sonucunda eklemlere çok yük binmesiyle dokunun hasar görmesi, travma durumları ve eklemlere fazla yüklenilerek yapılan daima işler artroz’a sebep olmaktadır.
Artroz olan kişi rahatsızlığı çabucak fark edebilir, ancak yinede klinik testler ve röntgenlerle hastalığın boyutu, hasarın boyutu incelenmeli bunu nazaran tedavi formülleri seçilmelidir. Ayrıyeten problemli eklen bölgesinden sıvı alınması sıvının incelenip durumun boyutlarının anlaşılması da çok kıymetlidir. Tedaviye başlamak için öncelikle hasta ile konuşulmalı birinci tedavi prosedürü olarak doğal yollar tercih edilmelidir. Doğal olan bu yollar hafif idman, eklemdeki yükü azaltmak için kilo verme, iş hafifletme üzere formüller olup acıyı azalatmak içinde ağrı kesiciler kullanılması önerilmektedir.
Artroz ileri seviyelere ulaşmadıysa kaplıcalardaki şifalı sularında eklem bölgelerine güzel geldiği, tedavi için uygun olduğu söylenilmektedir. Glukozamin ile condroiti isimli iki ilacın eklem bölgelerindeki kaygan sıvıyı oluşturma ve eklem bölgelerindeki kıkırdak dokunun onarılmasında tesirli olduğu saptanmıştır. Şayet hastalık ileri seviyeye ulaşmışsa ameliyat yapılması gerekmektedir. Ameliyatta belden aşağısı uyuşturularak diz protezi takılır. Ameliyat sonrasında hastaların birçok operasyondan mutlu kalmakta ve bu tedaviyi önermektedirler.
NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Artrozun direk tedavisi yoktur, genelde şikayetleri ve semptomları azaltmak ve daha ileri kartilaj hasarının önlenmesi hedeflenir. Öncelikle ağrı ve inflamasyonu azaltmak için non-steroid anti inflamatuar ilaçlar, muayene bulgusuna nazaran sıcak ya da soğuk uygulama lakin akut atakta soğuk uygulama, fizik tedavi, antrenman, kinesioband tedavisi, kuru iğneleme, mezoterapi vb tedaviler yanında ağızdan, kas içine yahut eklem içerisine kondroprotektif (kıkırdak koruyucu) tedavi yapılabilir. Hyaluronik asit eklem içi enjeksiyonu sinoviyal sıvı azalmasını destek ederek eklem kayganlığını arttırır. Glucosamin kondritin daha çok başlangıç seviyesinde tesir gösterir. Fizik tedavi ve rehabilitasyon mevcut tedavi yolları içinde en mantıklısı ve ucuzudur. Hastaya ziyan vermeden hastalığın belirtilerini hafifletir ve artrozun ilerlemesini yavaşlatır. Artrozlarda 15 ile 21 seanslık tedavi ekseriyetle kâfi olmaktadır. İlaç tedavisinin yanında öncelikle ekleme binen yükü ve travmayı azaltmayı hedeflemelidir. Bunun için eklem stabilitesi restore edilmelidir. Hareketsizlik hem eklem metabolizmasını düşürerek, hemde eklem etrafı kasların zayıflaması sonucu ekleme yüklenmenin artması ile artroza neden olur ya da şiddetlendirir. Bu açıdan hareket gereklidir, lakin çok zorlayıcı hareket ya da spor aktiviteleri de artroza neden olabilir. İlaç, fizik tedaviye ve başka tedavilere yanıt alınamayan ağır hadiselerde cerrahi tedavi yapılır.
