Şişmanlık, depo yağlarının, yağsız beden kütlesine oranla olağan kabul edilen bedellerinin üzerine çıkmasıdır. Şişmanlık bir hastalık olmakla birlikte birçok hastalığında oluşumunda rol almaktadır. Bilhassa günümüzde mevt oranı en yüksek olan kalp damar hastalığının yanı sıra diyabet, kanser, gut, safra tası, böbrek ve pankreasta işlevsel bozukluk, karaciğer yağlanması üzere birçok hastalığın başlangıcında da rol oynar. Şişmanlık bilhassa gençlerde utanç verici bir olay olarak algılandığı için bireyin kendisini nahoş hissetmesine sebep olabilir. Yaslılarda ise ağır bedenin taşınması güç olduğu için eklemlerde ağrıların artmasına yol açar. Son yıllarda dünyanın çeşitli yerlerinde yapılan araştırmalar ekonomik taraftan gelişmiş ülkelerde, şişmanlık ve buna bağlı olarak hastalıkların sıklığının arttığı belirtilmektedir. Ülkemizde yetiksin erkek nüfusunun % 26,4’ü hafif, % 7,6’si ileri derecede şişmandır. Bayanlarda hafif şişmanların oranı % 38,5, şişman olanları ise % 25,6’dir. Şişmanlık kent nüfusunda köylerden daha yüksektir.
NEDENLERI
Şişmanlık uzun süren güç dengesizliği sonucudur. Bunun muhakkak baslı nedenleri 5 kümede toplanabilir;
1. Fazla yeme,
2. Fizikî hareketlerin azlığı,
3. Ruhsal bozukluklar,
4. Metabolik ve hormonal bozukluklar
5. Birtakım ilaçlar (Örn; antidepresanlar, glikokortikoitler)
ŞİŞMANLIĞIN ÖNLENMESI
Çoklukla şişmanlamak kolay, zayıflamak ise güçtür. Bu nedenle şişmanlığın tedavisinden evvel, önlenmesi doğrudur. Şişmanlığın önlenmesinde en değerli konu küçük yastan itibaren güç istikrarına uygun bir diyetin uygulanmasıdır. Bu ise bireyin besinlerin güç bedelleri ile güç harcaması konusunda şuurlu olması ve güç istikrarına uygun beslenme alışkanlığı kazanması ile olur.
Şişmanlığın tedavisi nasıl olur?
Şişmanlığın tedavisinde en çok uygulanan metotlar;
1. Diyet tedavisi,
2. Fizikî aktivitelerin arttırılması,
3. İlaç tedavisi,
4. Cerrahi tedavi,
5. Akupunktur,
6. Hipnoz,
7. Davranış Terapisi’dir.
Bunların içerisinde diyet ve fizikî aktivitenin bir diyetisyen denetiminde bir arada uygulanması şişmanlığın tedavisinde en uygun sonucu veren uygulama olarak görülmektedir. Günümüzde şişmanlık ülkemizde de bilhassa masa başı islerde çalışan insanlarımızın en büyük sıkıntısıdır. Bu nedenle zayıflama dalı bilhassa İstanbul, İzmir ve Ankara üzere büyük vilayetlerimizde hayli ilgi görmektedir. Birçok özel zayıflama merkezleri kurulmuş ve çeşitli yollarla şahısları zayıflattıklarını ileri sürmüşlerdir. Bu teknikler ortasında diyet dışında birçok usul ileri sürülmüş lakin bu mevzuda basarîli olamamışlardır. Bilhassa zayıflarken en değerli hususlardan biri de, bireylerin sıhhatlerini yitirmemelerini sağlamaktır. Bilhassa piyasada bulunan zayıflama ilaçları, çeşitli rejimler,(İsveç diyeti, İlişkin ferce diyeti, Atkinson diyeti gibi) ve diyetisyen unvanını kullanarak bu isi yapmaya çalışan şahısların, beşerler üzerinde onarılması güç meselelere yol açtıkları yapılan araştırmalarda kanıtlanmıştır. Şişmanlığın tedavisi, zayıflama ve muhafaza olmak üzere iki kısımda ele alınmalıdır. Lakin bu metotla sağlıklı kalıcı bir kilo kaybına ulaşılabilir. Şişmanlığın tedavisi sonucu olarak şu söylenebilir; Diyetisyen denetiminde uygulanan diyet programlarının dışında, hiçbir sistem, ilaç, makine yahut piyasada bilhassa mecmualarda yer alan sihirli diyetlerin bilimsel tarafı bulunmamaktadır. Ve bu teknikler ani zayıflamayla bir arada vefata kadar götürebilecek insan organizmasında onarılması güç sıhhat meselelerine neden olabilmektedir. Bu nedenle kilo vermek isteyen bireyler katiyen bir diyetisyen denetiminde kilo vermeli ve öteki sistemlere başvurmamalıdır.
İdeal kilo nedir? Nasıl tespit edilmelidir?
Günümüzde birçok oran, tartı ve boya dayalı olarak şişmanlık durumunun saptanmasında kullanılmaktadır. İçlerinde kullanılan en geçerli oran BKI (Beden Kitle İndeksi)’dır. Buna nazaran; KI = Tartı (kg) oranı < 20 ise zayıf
Uzunluk (m)2 20-24,9 ise normal
25-29,9 ise hafif şişman (toplu)
30-39,9 ise şişman
>40 ise ağır yahut morbid şişmanlıktır.
Ülkü BKI erkekler için 22, bayanlar için 21’dir. Menopoz sonrası ise ülkü BKI 25’dir. Bu kıymetler 19 yas üstü için geçerlidir. Lakin; tartısı oluşturan kas-kemik yapısı şahıstan şahsa değiştiğinden, BKI hesaplaması yalnızca fikir vermesi açısından kıymetlidir.
İdeal kiloma ulaştıktan sonra, bu kilomu koruyabilirmiyim?
Ülkü kiloya ulaştıktan sonra kilo muhafaza periyodu, tekrar diyetisyenin nezareti altında yapılan diyet programlarının uygulanması ile olur. Müdafaa periyodu kilo verme devrinden daha da değerlidir diyebiliriz. Diyetisyen, muhafaza periyodunda kaloriyi biraz daha arttıracak ve kilonun müdafaa tertibini sağlayacaktır. Artık daha çeşitli yiyecekler farklı ölçülerde yenmeye başlanacaktır. Bu devirde diyetisyenin teklifleri ile birlikte, bireye bir ömür uzunluğu sürdürebileceği beslenme alışkanlığı kazandırılır.
Diyet yaparken aktivite yapmalı mıyım?
Diyet yaparken en değerli şeylerden biri de şahsa hareket etme alışkanlığı kazandırılmasıdır. Bu hem diyet sırasında hem de diyet sonrasında kıymetlidir.
Mucize diyetlere inanmalı mıyız?
Mucize diyetler süratle kilo verdiren lakin verdirirken yalnızca yağdan kaybetmenize neden olmayan kas ve su kitlesinden de kaybetmenize neden olan sıhhatsiz diyetlerdir. Bu diyetler uzun müddet yapıldığında beden elindeki yağı güç kaynağı olarak tutarak dışarıdan aldığı az ölçüdeki karbonhidrat ve proteini yağa çevirerek güç olarak kullanır. Bunun sonucunda ise sıhhatsiz zayıflamaktan ötürü bilhassa kalp rahatsızlıkları olmak üzere vitamin yetersizliklerinden oluşan rahatsızlıklar, halsizlik yapmakta hatta ani mevtle sonuçlanacak durumlar oluşabilir.
