Televizyon izlerken bile kendimi kaskatı hissediyorum. Zati hayatımda yolunda giden ne var ki merak ediyorum. Dün oğlumun okulundan çağırıldım. Öğretmenlerinin söylediklerine nazaran son iki deneme imtihanında düşüş varmış. Eyvahlar olsun… Bu türlü giderse istediği üniversiteye giremeyeceğini düşünüyorum. Halbuki anne ve baba olarak elimizden geleni yapıyoruz. Sanırım bir baltaya sap olamayacak. Aklımdan sorular geçiyor. “Nerede yanılgı yaptık sanki?” Derken, birkaç gün evvel yaptırdığım kan analizlerimin sonuçlarını almam ve hekimime götürmem gerektiğini hatırladım.
Kan şekerimin yüksek çıktığını, şimdi diyabet hastalığı tanısı koyulamayacağı, bunun için birkaç testin daha yapılması gerektiğini öğrendim. Ne kadar şanssız olduğumu biliyorum. Üstelik bunu dillendirdiğim için de eşimle sık sık tartışır olduk. Öbür bir doktora daha gitmeyi teklif etti fakat kabul etmedim. “Bende bu şanssızlık varken tabipler ne yapacak ki?” Böyle fikirler zihnime atak ettiğinde aklıma çocukluğum geliyor. Tahminen de birinci hayal kırıklıklarım… On bir yaşımdaydım. Ablamla birlikte kanserle çaba eden anneme bakıyorduk. Umutluyduk lakin bedeni tedaviye karşılık vermiyordu. Çok kısa bir vakit içinde onu kaybettik. İşte o gün anladım ki hiçbir şey yolunda gitmeyecek…
Siz de ömrünüzü sürdürürken sık sık hedefinize ulaşamayacağınızı düşünüyorsanız ve gelecek hakkında olumsuz beklentilere sahipseniz bu yaşantının sebeplerinden biri “karamsarlık” şeması… Bu şema hayatınızda var olan olumlu noktaları yok saymanıza, olumsuz olayları ise abartmanıza sebep olur. Optimist fikirler yerine karamsar fikirleri sunar. Şema nedeni ile oluşan baskın hisler kaygı ve gerginliktir. Yaşama âlâ ahenk sağlayan yetişkinler olabilmemiz için çocukluğumuzda gereksinimimiz olan belirli noktaların karşılanması halinde olumlu tesirlerin ortaya çıktığını görüyoruz. Yani eksiksiz olması gerekmiyor. Bir çocuğun gelişimi için neye muhtaçlığı vardır sorusunun yanıtında, aslında her insanın karşılanmasına muhtaç olduğu bir grup kozmik gereksinimler yatıyor. Bir çocuğun öncelikle inançta hissetmeye, özerkliğe, özsaygıya, kendini söz etmeye, gerçekçi hudutlara ve diğerleri ile bağlılık hissetmeye gereksinimi vardır. Bunlar karşılanırsa çocuğun psikolojisi sağlıklı ilerler. Şayet eksik kalırsa; karşılanmamış bu gereksinimlerin zedeleyici tesiri ile oluşan erken devir uyumsuz şemalar hayat uzunluğu gelişirler. Kendimizle ilgili değiştirilmesi sıkıntı çekirdek inançlarımızdır. Çocuklukta başlayan ve ömür uzunluğu tekrar eden özyıkıcı kalıplardır. İşte bunlardan biri de “karamsarlık” şeması… Bu şema olayların olumsuz tarafını görmenizi sağlar. Sık tetiklenmesi halinde nahoş hisleri getirir. Moral bozukluğu ve hüzün tekrarlandığında yerini depresif belirtilere bırakabilir. Karamsarlık kendi kendini gerçekleştiren bir kehanet üzere hareket eder. Vakitle öğrenilmiş çaresizlikler içinde bocalarken bulabilirsiniz kendinizi. Nasılsa zorluklar daima sizi buluyordur. Zorluklarla karşılaştığınızda olumsuz tarafları gördüğünüz için muvaffakiyet erişilebilir olduğunda bile sonuçlar pek parlak olmayabilir. Evvelden endişelenerek müsabakayı beklediğiniz bu olumsuz durumları engelleyebileceğiniz fikri vardır. Tasa ve kaygı vücudunuza ve zihninize hakimken, aksilikleri engellemek mümkün olmayacağı üzere fizikî sıhhatinizi bozmanız kaçınılmaz hale gelir. “Karamsarlık” şeması duygusal yoksunluğu olan bireylerde sık görülür. Bir şeylerden daima şikâyet eden, bu şikâyetin altında sevgi, ilgi ve anlayış gereksinimlerinin giderilmesini bekleyen bireyler buna örnektir. Hayatımızı ve fizikî sıhhatimizi böylesi olumsuz etkileyen “karamsarlık” şemasının kökenleri neler olabilir? Sorusunun karşılıklarından biri çocukluk çağında önemli zorluklar yaşamış olmaktır (hastalık, vefat vs.).
Yaşamın erken periyodunda yaşanan bu zorluklar bireye optimistliğini kaybettirip karamsar bir bakış açısı kazandırabilir. Bu nedenle gayret edilmesi güç bir şemadır. Bununla bir arada karamsar olan ebeveyn rol model alınıp bireyin davranışları buna nazaran şekillenmiş olabilir. “Karamsarlık” şeması ile çaba ederken geçmişte üzücü olaylar yaşamış olmanızın gelecekte de üzücü olayların sizi beklediği manasına gelmediğini hatırlayın. Ömürden şikâyet etmek yerine ne istediğinize ve gereksiniminiz olanın ne olduğuna karar verin. Karamsarlığın bilançosunun ağır olacağını unutmayın. İyimserliğe sığının…
