Kalça eklemi bedenin çok yük taşıyan eklemlerinden biridir. Eklemi oluşturan iki kemik yapı (femur başı ve asetabulum) mevcuttur ve bu kemiklerin eklemi oluşturan uçlarında 4-5 mm kalınlığında kıkırdak yapı bulunur. Ayrıyeten kalça için beslenmeyi sağlayan eklem sıvısı (sinovyal sıvı) kıkırdakların beslenmesinde faaldir. Kalça kayma hareketi bu kıkırdak yapılar üzerinden ve ağrısız biçimde gerçekleşir. Kıkırdak yapının bozulmasına neden olan patolojiler sonrası dizde, halk ortasında “sıvı kaybı” olarak ta bilinen kalça eklem kireçlenmesi (koksartroz) gözlenir.
Kalça eklem kireçlenmesi nedenleri ortasında en sık gözleneni nedeni tam olarak bilinmeyen ama çeşitli nedenler yahut bunların kombinasyonu sonucu oluşan “Primer (birincil) Osteoartrit” hastalığıdır. Bu hastalıkta ileri yaşlarda sinovyal sıvı içinde kıkırdağa ziyan veren hususlar oluşması sonrası eklem kıkırdağında bozulma oluşmaktadır. Bunun dışında “Sekonder (ikincil) osteoartrit” denilen ve belli çeşitli sebeplere bağlı kıkırdak bozulması da gözlenmektedir. Bu nedenler ortasında travma, doğuştan kalça çıkığı sekeli, eklem yapılarının geçirilmiş kırıkları, geçirilmiş kalça eklemi enfeksiyonu sekeli, romatizmal hastalıklar ve kalça eklemini oluşturan yapılar ortasında sıkışma (Femora-asetabular sıkışma sendromu-FAI) sayılabilir.
Hastalar ortopedi polikliniğe sıklıkla kalça eklemi etrafında ağırlaşan ağrı, kalça hareketlerinde azalma ve topallama ile başvururlar. Ağrı hastalığın erken devrinde uzun yol yürüyünce ve çok merdiven inip çıkarken olurken hastalık ilerledikçe hasta yürümeye başlandığı anda başlar ve gece uykudan uyandıracak boyuta kadar gelebilir. Kalça eklem hareket ölçüsü ağrıya bağlı olarak vakitle azalır. Son evreye gelene kadar bir çok hasta rehabilitasyon, kalça iğneleri, PRP tedavisi ve/veya kapalı kalça eklem ameliyatları geçirmektedirler.
Hastalar bir ortopedist tarafından ayrıntılı hastalık öyküsü alındıktan sonra kalça eklemine özel muayene teknikleri ile kıymetlendirilir. Muayene sonrası ön teşhis oluştuktan sonra pelvis ve kurbağa durumu grafileri, bel grafileri ve belden aşağısını tek grafide gösteren “ortoröntgenografi” istenebilmektedir. Kireçlenme hastalarında eklem aralığında kapanma, “osteofit” denilen kemik çıkıntılar gözlenmesi ve kıkırdak altında minik kistler gözlenmesi tanıyı koydurmaktadır.
Hastalarda hastalığın evrelerine nazaran tedavi şekillenmektedir. Çok erken evrelerede kilo verme, rehabilitasyon, aygıt takviyesi, kalça içi enjeksiyonlar uygulanabilir cerrahi dışı tedavi formülleridir. Cerrahi prosedürler ise hastalığın nedeni ve evresine nazaran değişkenlik göstermektedir. Kalça eklemi sıkışma sendromu (Femorasetabular Sıkışma Sendromu-FAI) saptanan hastalarda kireçlenme riskini azaltmak ve şikayetleri ortadan kaldırmak için kalça artroskopisi (kapalı prosedürle eklem cerrahisi) yapılabilir. Doğuştan kalça çıkığının hafif bir formu olan asetabular yuva yetmezliği tespit edilen genç hastalarda kalça ekleminde bozulma başlamamışsa “Pelvis rotasyonel osteotomi” denilen ve hem ağrıyı azaltan hem de protezi geciktirecek yuva çevirme ameliyatı uygulanabilmektedir.
Kalça protezinde, kalça ekleminin cerrahın tercihine nazaran farklılık gösterebilen kesilerle (ön, yan yahut arttan girişim) eklem çizgisine ulaşıldıktan sonra eklemi oluşturan kemiklerin bozulmuş olan uçları kesilir ve özel setler yardımıyla metal alaşım (Cr-Co-Mo), seramik yahut kalın polietilenden oluşan implantlar ile yeni eklem çizgisinin oluşturulur. Cerrahi sonrası enfeksiyon, pıhtı oluşması (emboli) ve çok nadiren görülebilen damar yaralanması komplikasyonlar ortasındadır. Hastalar bir gün sonra takviyeyle yürütülmektedir. Cerrahi sonrasında erken devirde başlanan fizik tedavi cerrahi sonucunu olumlu formda müspet etkilemektedir.
Hangi şikayetler görülür ?
- Sıklıkla kalça eklemi etrafında ağırlaşan ağrı,
- Kalça hareketlerinde azalma ve topallama,
- Kalça eklem hareket ölçüsü ağrıya bağlı olarak vakitle azalır
