Hastanelerde, adliyelerde, okullarda sıradan bir günün olağan iş temposu
‘’302/1 ‘i 305/3 ün yerine alacağız’’ ‘’Batından sonra kemik gelecek’ ‘’Bugün biz de bir disk, bir de frontal abse var’
‘’3/C den 163 numara disiplinden bekleniyorsun’’ ‘’turuncu baş sen yana geç’’ ‘’arka sıra rahat dur’’ ‘’mavi gözlük buraya gel’’
‘’2008/20 nolu dava müştekisi ‘’ ‘’ Bugün 3 hakaret, 1 taksirli iflas, 3 bedelsiz senet var’’ ‘’ 22 link olanı hakim beyefendiye ver’’
‘’U2’ leri 400/B ve 500/C-2 ye aktaralım’’ ‘’Termostattan sonra motora da bakacağız’’ ‘’113 sipariş bugün teslim edilecek’’
İşler, güçler….
Hızla muayene edilmesi gereken hastalar, çarçabuk bitirilmesi gereken çekimler, sıkıntısız tamamlanması gereken ameliyatlar, yetiştirilmesi gereken programlar, ulaşılması hedeflenen puanlar, uyulması gereken kurallar, kanıtlanması gereken kabahatler, tamamlanması gereken duruşmalar, verilmesi gereken cezalar, ulaşması gereken teslimatlar, bitirilmesi gereken tamiratlar, yetişmesi gereken siparişler.
Bunları karşılamak için oluşturulan daha büyük binalar, daha teknik donanımlar, daha sistemli çalışma kısımları, İleri teknoloji eseri aygıtlar, elektronik sistemler, gelişmiş malzemeler, akıllı uygulamalar, istişare üniteleri, elektronik yönlendirmeler, gelişmiş irtibat kanalları, taşınabilir uygulamalar.
Bu tempoya ayak uydurma telaşındaki çalışanlar….
Sipariş edilen bilgisayardan, onarılacak makineden, taşınacak paketten farksızlaşan, tıpkı endüstrideki gereçler üzere nesneleşen beşerlerle dolup taşan kurumlar…
Hastaneler, adliyeler, okullar…
Hasta, hasta yakını, davalı, davacı, öğrenci, veli olarak bir formda pek çok kez başvurduğumuz bu kurumlarda, üzerinden yıllar geçtiğinde bile tıpkı yoğunlukta hissedilen, kararlarımızı, yönelimlerimizi, beklentilerimizi, güvenimizi-güvensizliğimizi etkileyen, kalıcı izler bırakan yaşantılar….
Bu yaşantılar kimi vakit anlaşılmış, pahalı, inançta hissettiren sıcak yakınlaşma anlarıdır.
Karnındaki ölmüş bebeği günlerdir doğurmaya çalışan, lakin hem içindeki sızı hem dışındaki duyarsızlıktan tükenmiş bir bayana, eğilip şefkatle gözlerinin içine bakarak ‘’biliyorum çok güç, lakin bir kez daha deneyelim’’ diyen bir sıhhat çalışanının hissettirdiği dayanak ve inançtır.
Yaşlı bir amcanın, açtığı dava ret edildiğinde, pek sakin ve huzurlu halde “Allah razı olsun hakim hanım” deyip salondan çıkışı ve kendisine sorulduğunda “Yanlış anlamadım davayı kaybettiğimi biliyorum. Her duruşmaya geldiğimde ‘başka kanıtın, belgen var mı diye sordu bana hâkim hanım, tüm dokümanları inceledi, anlattıklarımı o denli nazik ve içten dinledi ki ben ona da kararına da güvendim, demek ki haksızmışım, temyiz de etmem kızım” demesindeki dikkatli ve ihtimamlı ilginin hissettirdiği inançtır.
Köyden ilk sefer kente gelen bir delikanlının parlak beyaz ciltli, mavi gömlek-gri pantolon-lacivert ceket ve siyah kravatlı çocukların ortasında güneşte uygunca siyahlaşmış derisi, oduncu gömleği ile utana çekine sınıfa girdikten sonra kıymetli bir öğretmenin hissettirdiği sıcak yakınlaşma anları ile değişen çizgisidir: ‘Biraz sonra kapıdan yüzü güleç, samimi tebessüm eden, gözleri şefkatten nemli duran, bakışları merhamet sinyalleri gönderen, naif ve narin duran İngilizce Öğretmeni “Yasemin Çevik Hoca” merhaba çocuklar deyip içeri girdi. Kestirim ediyorum ki bu kadar müspet bir başlangıçtan tüm sınıf mevcudu en az benim kadar etkilendi ve keyifli oldu. Giysi ve rengim biraz farklı olunca kısa müddet sonra yanıma geldi. Durumu kısa müddette anladı. O gün ve o an hiç unutamayacağım bir sahne yaşadım. Şefkatli elleriyle başımı okşadı. Bana “Hiç merak etme; ben sana her hususta yardımcı olacağım. Okula da devam edeceksin. Ne çeşit badiren olursa yanıma gel” dedi. Bu iksirli davranışı ve adeta hayattan sözleri kurumuş odun üzere olan cesedime girip canlandırarak hayatlı bir ağaç kararına getirdi; şefkatli ve merhametli bakışları yuvasından kaçmış ruhumu tekrar cesedime getirerek hayat ağacımın çekirdeği kararındaki ruhuma da insanlığın en ehemmiyetli bir dersi olan “sahip çıkma” sanatını nakşetti. Onun o andaki ince dokunuşu elektriğin düğmesine dokunulduğunda karanlığın aydınlığa çevrilmesi üzere karanlık ve muamma zihnimi aydınlığa dönüştürdü. Bana önemli bir kuvvet ve kudret verdi ve “Bismillah” deyip başladım’’(Prof. Dr. Behçet Al’ın, öğretmenler günü paylaşımından alıntıdır).
Kimi vakit da bu yaşantılar anlaşılamamış, bedelsiz ve inançsız hissettiren yalnızlık anlarıdır.
Kocasının hastalığının ne kadar ilerlemiş olduğunu eşine anlatmaya çalışan bir sıhhat çalışanının, bir halde uygun cümleleri ve davranışları bulamayarak, o kişinin hüznünü hafifletememesi ve tahminen de farkında olmadan sakarca söylediği bir kelam ya da yaptığı bir davranış ile eklenen acıların oluştuğu yalnızlık anlarıdır.
Haksızlığa uğradığı için adliye koridorlarında hakkını arama uğraşı içinde olan bir bayanın, davasının gidişatı hakkında bilgi almak için sorduğu sorulara ‘adresinize gelir’’ ‘’çok merak ediyorsanız yarın buraya gelip sorarsınız’’ ‘’işiniz bitti, gidin’’ ‘’sıradaki işlem’’ cümleleri ile hissettirilen anlaşılamama ve değersizlik hislerinin oluşturduğu güvensizliktir.
Yatılı okula yeni başlayan ve şimdi 15-16 yaşlarındaki kızının veli toplantısına gelen bir anneye, özensiz ve dikkatsiz bir okul çalışanının, öteki velilerin ortasında, ‘’sizin çok işiniz var bu çocukla, Allah size yardım etsin’’ kelamlarıyla hissettirdiği telaş, güvensizlik ve yalnızlık anlarıdır.
Bu yalnızlık anlarının en değerli tetikleyicilerinden biri, daha çok bireye, daha süratli biçimde ve daha çağdaş usullerle hizmet vermek üzere, daha çok teknik bilgi ve maharet ile donatılan çalışanların, ne yapacaklarını düzgün bilseler bile o yaşantının his yükünü de göğüsleyerek ne söyleyeceklerini ve nasıl söyleyeceklerini bilememeleri, yani hünerli bir irtibat için gereğince donanımlı olmamalarıdır.
Belki de bu hünerli bağlantının art planda kalmasının nedeni, ağır mesleksel eğitim sürecinden evvel içimizde var olan hassasiyetlerin, vakit içerisinde teknik süreçlerin tartısı ve yoğunluğu altında gitgide kıymetsiz ve gereksiz hale gelmesidir.
Hayatın her alanında, her kurumda teknik bilgi ve hünerli bağlantı gerekli olmakla bir arada neden adliye, hastane ve okullardaki kimi yaşantıların tesirleri bu kadar ağır hissedilmekte ve bu kadar kalıcı izler bırakmaktadır?
İnsanoğlu doğduğu andan itibaren güç vakitlerinde, kendisinden daha akıllı ve güçlü birine yönelmekte, bu kişi tarafından muhtaçlığının anlaşılması ve karşılanması ile inançlı pay ulaşmakta ve kaldığı yerden hayatına devam edip yeni münasebetler kurabilmektedir. Bowlby tarafından Bağlanma sistemi (Attachment System) olarak tanımlanmış olan bu sistem, muhtaçlık olduğu vakitlerde devreye girmekte, gereksinimler karşılanıp inançta hissedilince de yine inaktif pozisyona gelmektedir. Bu durum, tıpkı bir termostatın belirli sıcaklığı bulana kadar ısısını yükseltmesi, gerekli olan ısıya erişildiğinde artık ısıtmaya devam etmemesi, ısı fikir tekrar faal olması üzere bir örnekle açıklanabilir. Termostatın ısısının düşmesi üzere bağlanma sistemi de insanın anlaşılmaya, inanca ve takviyeye en çok muhtaçlığının olduğu güç vakitlerde devreye girmekte, gereksinimini söz edebilmesi ile anlaşıldığı ve inançta olduğunun hissettirilerek gereksiniminin karşılanması sonrasında tekrar inaktif pozisyona geçmektedir.
Hayat olağan akışında giderken ortaya çıkan bir hastalık, maruz kalınan bir haksızlık yahut yeni bir okula başlamak üzere farklı bir ortama giderken hissedilen tasa ve inançta olma gereksinimi bağlanma sistemini aktifleştirmektedir. Hasebiyle öteki kurumlardan farklı olarak hastanelere, okullara ve adliyelere başvuran bireylerin anlaşılma, kıymet görme, emin ellerde ve inançta hissetme muhtaçlığı en ağır seviyededir. Sıhhatin yine kazanılması, adaletin sağlanması ve gelişim için elbette işini teknik olarak güzel bilen maharetli çalışanlar gereklidir. Bununla birlikte zorlanma ile bir arada etkinleşen bağlanma sistemini yatıştırmak için teknik bilgi ve maharet tek başına kâfi olmamaktadır. Ehil seviyedeki çalışanların ilgili, dikkatli, anlamaya çalışan, sıcak yakınlaşma anları ile inanç oluşturan bir hünerli bağlantıya de sahip olması gereklidir. Bu gereksinimler karşılanmadığında ise bağlanma sistemi bunu karşılamak için ya gerektiğinden fazla ve daima etkin olmakta ya da tam aykırısı artık aktivitesini düşürerek gerektiğinde bile devreye girmemekte, muhtaçlık olsa bile yardım istememekte yardım beklememektedir. Termostat örneğinde açıklarsak; termostat ya gereksiz bir ısı artışına sebep olmakta ya da ortam ısısı düştüğünde bile termostat ısıyı artırmamaktadır.
Sağlık, adalet ve eğitim ile ilgili kurumlarda bir halde bağlanma ihtiyaçları karşılanmamış şahıslarda de bu sistem ya çok faal hale gelmekte ya da gerekli olan durumlarda devreye girmemektedir. Çok etkin olan bağlanma muhtaçlıklarının ortaya çıkardığı sıkıntılara en tipik örnekler: bireylerin misal öbür kurumlara emsal içeriklerle tekrar tekrar müracaatta bulunarak sistemde tıkanmaya yol açması, şikayetçi olarak kurumların işleyişini zorlaştırması halinde olabilir. Öte yandan, artık gereken ısıya ulaşamayan termostatın ısıtmayı durdurması üzere bireyin de gereksinimi karşılanamadığında artık gereksinimini tabir etmemesi ve sonuçta da gereken yardım ve dayanağı alamamasına bağlı meseleler; sıhhatle ilgili bir derdi olsa da problemini göz gerisi ederek hastanelere başvurmaması yahut haksızlığa uğrasa da hakkını aramak için bir isimli kuruma ulaşmaması, ya da eğitim-öğrenim yaşlarında iken derslere ilgisinin azalması ve sonuçta eğitiminde aksama yaşanması biçiminde karşımıza çıkabilmektedir.
Diğer taraftan, teknik bilgi ve maharetleri geliştirirken hünerli irtibata de dikkat edildiğindekarşılıklı olarak hissedilen sıcak hisler, hem çalışanlara hem hizmet talep edenlere uygun gelecektir.
Peki bu kurumlarda çalışanların gereksinimleri? Daima artan çalışma temposunun yoğunluğunda, vakit ve performans baskısı altında etkinleşen anlaşılma, paha görme, inançta hissetme muhtaçlıkları ne olacak?
Elbette onların da tıpkı halde yönetici ve sistem kurucuları tarafından hem teknik olarak problemlerinin çözülmesine hem de dikkatli bir halde dinlenme, anlaşılma, yalnızlık ve güvensizlik hislerinden kurtarılıp sahiplenilmiş ve artık ve gelecekte de inançta olacaklarını hissettiren idarecilere, yöneticilere muhtaçlıkları var.
