Genelleşmiş Anksiyete Bozukluğu (GAB) olan bireylerde “sürekli, çok ve
durumla uygun olmayan bir telaş ve külfet durumu” kelam bahsidir. Aşırı
endişe, kişinin günlük ömrünü olumsuz tarafta tesirler ve hatta olağan yaşam
etkinliklerini sürdürmesini pürüzler. Bu şahıslar her durumda muhtemel en kötü
sonucu düşünürler, herşey kendi kontrollerinin dışındadır, düzgün bir mümkünlük ya
da geriye dönüş mümkün değildir. GAB’da çok tasa ve tasa genellikle
sağlık, aile, çocuk ,okul ya da iş üzere mevzularla ilgilidir. Denetim edilemez
nitelikte olan bu tasa ve kahır hali en az altı ay boyunca çabucak hergün
vardır ve gün boyunca sürer.
GAB’ın hayat uzunluğu görülme sıklığı %5-6’dır. Diğer bir deyişle, her 100
kişiden 5-6’sı ömürlerinin rastgele bir vaktin bu rahatsızlığı yaşayabilir.
Yaygın anksiyete bozukluğunun hayat uzunluğu sıklığı bayanlarda %7,7 ve
erkeklerde %4,1’dir.Kadınlarda görülme sıklığı erkeklere nazaran 2 kat fazladır.
Yaşla birlikte kaygı hassaslığı artar. GAB yaşlılıkta en sık görülen anksiyete
bozukluğudur.
Belirtileri Nelerdir?
Gerçek bir neden yokken ya da nedeni olsa bile durumla uyumsuz olan, aşırı
olan denetlenemeyen nitelikteki tasa ve telaş hastalığın ana belirtisidir.
Çoğu vakit kişi kaygılarının çok olduğunun farkındadır, ancak
endişelenmelerini denetleyemezler ve bir türlü sakinleşemezler. Çevrelerinde
“aşırı evhamlı, çok düşünceli” olarak tanınırlar. Yorgunluk, dikkat bozukluğu
ve konsantrasyon zahmeti, sese karşı hassaslık, uykuya dalamama ve gece
sık sık uyanma dinlendirici olmaya uyku öbür kıymetli belirtilerdir.
GAB’a sıklıkla güya fizikî bir hastalık varmışçasına kendini gösteren bazı
bedensel belirtiler eşlik eder. Bu belirtiler: nedensiz yorgunluk, başağrısı ve
kas ağrıları, yutma zahmeti, titreme ve seyirmeler, terleme, tahammülsüzlük,
bulantı, sersemlik hissi, sıcak basması üzere fizikî yakınmalardır
Genelleşmiş Anksiyete bozukluğu DSM-5 kılavuzuna nazaran tanımlanır.
• En az 6 ay müddetle çabucak her gün ortaya çıkan, birçok olay ya da
etkinlik hakkında (işte ya da okulda muvaffakiyet gibi) çok anksiyete ve
üzüntü (endişeli beklentiler) duyma.
• Kişi, kederini denetim etmeyi güç bulur.
• Anksiyete ve hüzün, aşağıdaki altı semptomdan üçüne (ya da daha
fazlasına) eşlik eder (son 6 ay boyunca semptomlu gün sayısı,
semptomsuz gün sayısından daha fazladır).
Not: Çocuklarda yalnızca bir maddenin
bulunması kafidir.
1. Huzursuzluk, çok heyecan duyma ya da endişe
2. Kolay yorulma
3. Kanılarını yoğunlaştırmada zorluk çekme ya da zihnin durmuş gibi
olması
4. İrritabilite
5. Kas gerginliği
6. Uyku bozukluğu (uykuya dalmakta ya da sürdürmekte zahmet çekme ya da
huzursuz ve dinlendirmeyen uyku)
• Anksiyete, hüzün ya da fizik yakınmalar klinik açıdan besbelli bir strese
ya da toplumsal, mesleksel alanlarda ya da fonksiyonelliğin kıymetli diğer
alanlarında bozulmaya neden olur.
• Bu bozukluk bir hususun (örn. kötüyekullanılabilen bir ilaç, tedavi için
kullanılan bir ilaç) ya da genel tıbbi bir durumun (örn. hipertiroidizm)
doğrudan fizyolojik tesirlerine bağlı değildir
• Anksiyete ya da ıstırap; öbür bir mental bozuklukla daha iyi
açıklanmamalıdır; örn. anksiyete ya da keder bir Panik Atağı olacağı
[Panik Bozukluğunda olduğu gibi] , genel bir yerde utanç
duyacağı [Sosyal Fobide olduğu gibi], hastalık bulaşmış olma [Obsesif-
KompulsifBozuklukta olduğu gibi], meskenden ya da yakın akrabalarından
uzak kalma [Ayrılma Anksiyetesi Bozukluğunda olduğu
gibi], Posttravmatik Gerilim Bozukluğunda travmatik olayın hatırlanması,
kilo alma [Anoreksiya Nervozada olduğu gibi], birçok fizik yakınmanın
olması [Somatizasyon Bozukluğunda olduğu gibi], algılanmış dış
görünüş kusurları (Beden Dismorfik Bozukluğunda olduğu gibi], önemli bir
hastalığının olması [Hipokondriazisde olduğu gibi] ya da delüzyonel
inançların içeriği [şizofreni ya da delüzyonel bozuklukta olduğu gibi]
Nasıl Oluşur?
Stresler GAB’nun gelişiminde kıymetli rol oynar. Çocukluk devri ve genç
erişkinlik çağları ortasında başlayan GAB, yavaş ve sinsi bir gelişim gösterir.
Hastalığın belirtileri devir periyot güzelleşmeler ve alevlenmeler gösterir. Stresli
yaşam olayları olduğunda belirtiler çoğunlukla kötüleşir. Hastalığın
oluşmasında “kalıtsal etkenler, beyin nörokimyasındaki değişiklikler, kişilik
özellikleri ve gerilim verici ömür olayları” tesirlidir. Hastalar yorgunluk, gerginlik,
kas ağrısı ve başağrısı üzere bedensel belirtiler nedeniyle birden fazla zaman
psikiyatri dışı branş tabiplerine başvururlar ve gerçek teşhisin konması ve
uygun biçimde tedavi edilmesi gecikebilir.
Tedavi
GAB tedavi edilebilen bir hastalıktır. Birinci müracaatta kapsamlı bir psikiyatrik
değerlendirmenin yanı sıra, bu belirtilerin rastgele bir fizikî hastalıktan
kaynaklanıp kaynaklanmadığını anlamak için kimi incelemeler
yapılacaktır.Hastaların birden fazla öbür branş doktorlarını dolaştıktan sonra bir
psikiyatriste gelir.Tedavi gören GAB’lı hastaların çoğunluğu tedaviden yarar
görür. Psikoterapi ya da ilaç tedavileri uygulanabilir. Bilişsel Davranışçı
psikoterapiler, relaksasyon (gevşeme) eğitimi üzere tedavi tekniklerinin yararlı
olduğu kabul edilmektedir. Bu usullerden birinin ya da birkaçının birlikte
uygulanmasının faal olduğu bilimsel çalışmalarda gösterilmiştir.
GAB tedavisinde antidepresan ve anksiyolitik ilaçlar kullanılır. Tedavinin
amacı telaş ve tasanın süratle tedavi edilmesidir. Tedavide kullanılan ilaçların
ciddi yan tesirleri ve bağımlılık yapma potansiyelleri yoktur.
İlaç tedavisinin tesiri üç haftadan evvel başlamayacaktır. İlaç tedavisi belirtiler
tamamen düzelene kadar sürmelidir. Tam düzelme sağlandıktan sonrada
tedaviye en az 1 yıl daha devam edilmelidir
