Gün içinde birebir cümlelerle karşımıza çıkan pek çok hasta oluyor. ‘ Dr. Beyefendi diz ağrılarım geçmek bilmiyor, bir türlü düzelemiyorum, artık dayanacak takatim kalmadı vs..’ üzere dizlerindeki düşünceyi belirten onlarca farklı cümleyle kahırlarını belirtiyorlar.
Bu yazının başlığının sebepleri ortasında en ön sırada gelen gonartroz yada halk ortasındaki ismi ile diz kireçlenmesi nedir ne yapılmalıdır?
Hastalarımız kireçlenme dendiğinde diz içinde birikim olduğunu bunun dizini rahatsız ettiğini düşünmekte lakin rahatsızlığın patogenezinde diz eklemini oluşturan kıkırdak yapıdaki hasarlanma ön planda gelmektedir. Yani aslolan rastgele bir birikim değil kıkırdağın haraplanmasıdır. Tedavi modaliteleri de buna nazaran yapılmaktadır .
Gonartroz’un sebepleri ortasında geçirilmiş travma, enfeksiyon, diz cerrahisi, romatoid artrit üzere sebepler sıklıkla görülmekle birlikte hastalarımızın büyük çoğunluğunda sebep bulunamamıştır. Bu tıp hastalarımızda genetik faktörler, şişmanlık ve diz ekleminin zayıflığı suçlanmaktadır.
Gonartroz’un belirtileri ortasında en önde gelen bulgu kestirim edilebileceği üzere diz ağrısı gelmektedir. Bu ağrı erken yaşlarda yalnızca merdiven inip çıkarken yahut aktivasyonla meydana gelirken ilerleyen devirlerde hastalar en ufak hareketlerini ağrısız yapamaz hale gelmektedir.
Zaman geçtikçe diz eklemi içe yahut dışa yanlışsız eğilmekte (genu varum,genu valgus) bu da hastanın yürüyüşünü zorlaştıran bir etken olmaktadır. Tekrar ileri evre gonartrozda dizde şişkinlik olabilmektedir.
Tanı
Gonartroz teşhisinde anamnez ve fizik muayenenin yanında direkt grafi kıymetlidir. Ayakta basarak çekilen diz grafilerinde hastaların dizinde eklem aralığında daralma, subkondral kıkırdaktaki harabiyet, tibia ve femurdaki kemik çıkıntılar (osteofit) gözlenir.
Gonartroz hastalarında MR birinci tercih edilen görüntüleme usulü değildir. Fakat direkt grafide gonartroz bulgularının görülmediği, kronik diz ağrısı hastalarında meniskal yapılar ve kıkırdaktaki harabiyeti görmek maksadıyla MR istenebilir.
Tedavi Yaklaşımı
Hastanın öncelikle bilmesi gereken şey gonartrozun geriye dönüşümlü bir hastalık olmadığı gayemizin hastalığın ilerlemesini durdurmak olduğudur. Hastaya düşen vazife, dize binen yükü azaltmak maksadıyla kilo almaması, mümkünse kilo vermesi, bunun yanında uyluk ve baldır kaslarını kuvvetlendirmek emeliyle fizik tedavi antrenmanlarını nizamlı yapmasıdır.
Ayrıca son devirde uygulanmakta olan PRP (platelet reach plasma) uygulamalarında maksat kanda bulunan kıkırdak tamir edici (PDGF) hücrelerin çoğaltılarak dize uygulanması ile kıkırdak yenilenmesini sağlamaktır. Bu uygulamada hastanın kendisinden bir ölçü kan alınıp uygun ortamda çalışılarak dize uygulama yapılmaktadır.
Tüm bu uygulamalardan yarar görmeyen, ileri seviye gonartroz hastalarında ameliyat düşünülebilir. Ameliyat kararı verilirken hastanın yaşına ve gonartrozun derecesine nazaran hareket edilir.
Hastalarımızın merak ettiği bir mevzuda cerrahi sonrası komplikasyonlar olmaktadır. Her cerrahide olduğu üzere üstte sayılan ameliyatların da komplikasyonları mevcuttur. Erken periyotta pıhtı atması, infeksiyon, geç devirde ise protez yahut kemik kırılması görülebilir. Lakin bu komplikasyonlar tüm olayların yalnızca %2-4 ünde görülmüştür.