Anksiyete sözünü; endişe ve kahır hissiyle karışık kaygı, dert, gerginlik, gerilimli ve telaşlı olma hali olarak tanımlayabiliriz. Birtakım şahıslar için “Dünya yıkılsa umrunda olmaz” derler, kimileri içinse “herşeyden korkar, çabucak panikler, herşeyi başa takar” derler. Her iki durum da olağan değildir.
Kişinin günlük hayatında nazik, planlı ve üretken olmasına yardım eden hafif seviyedeki anksiyete yararlıdır. Bireydeki dert seviyesi günlük ömürde gerginliğe, dikkat azalmasına, gününün verimsiz ve huzursuz geçmesine yol açacak düzeyde yüksekse ziyanlı anksiyeteden kelam ederiz.
Anksiyetenin şiddeti; hafif korku halinden, mevt ve çıldırma dehşetlerinin da eşlik ettiği ağır panik atak seviyelerine kadar değişebilir. Ziyanlı anksiyete birkaç saat sürmüş olabileceği üzere, birkaç gün, birkaç ay, birkaç yıl ve hatta daha uzun bir müddet devam etmişte olabilir.
Anksiyete belirtilerini kısaca iki kümede toplamak mümkündür; ruhsal ve bedensel belirtiler. Anksiyetenin bedensel belirtileri doğuştan her beşerde var olan ve irade dışı çalışan hudut ağı olarak isimlendirebileceğimiz otonom hudut sisteminin (OSS) çok çalışmasıyla oluşur.
Telaşın ağır olduğu vakitlerde bu şahıslarda; çabuk sonlanma, çabuk ağlama, alıngan olma, yorgunluk, tahlil üretememe, çaresizlik hissi, çıldırma korkusu, ansızın ölme korkusu, el ve ayaklarda titreme, kalp çarpıntısı, göğüste sorun hissi, boğuluyor üzere olma, bazen ishal-bulantı, karın bölgesinde huzursuzluk hissi, iştah ve uyku bozukluğu, baş dönmesi, bayılacak üzere olma, bedende karıncalanma hissi, terleme, üşüme, ateş basması, dikkatini toplayamama, dalgınlık, unutkanlık, vücudunun tümünü yahut bir kısmını değişiyor hissetme, bulunduğu çevreyi tanımakta zorlanma, yabancı bir yerdeymiş üzere davranma vb. belirtilerden bir kısmı olabilir.
Uzun süren telaş bozuklukları bazen beklenmedik acı bir olaydan sonra gelişebileceği üzere, bazen bedensel bir hastalığın ya da sakatlığın oluşması sonrasında da ortaya çıkabilir; örneğin; birdenbire sakatlanma, kalp krizi geçirme, kanser teşhisi konması, tiroit hormonu yüksekliği vb.
Birtakım şahıslarda uzun süren gerilimler bedensel hastalığın ortaya çıkmasına ya da ağırlaşmasına neden olabilir, örneğin; tansiyon yüksekliği, tip-2 şeker hastalığı, mide-barsak hastalıkları, kas ağrıları vb. Anksiyetesi uzun sürmüş bireylerde korkulu duruma ek olarak depresyon üzere ruhsal öbür bir sorun da sıklıkla ortaya çıkar.
Ziyanlı anksiyeteyi azaltmak için günlük ömrün düzenlenmesi, hobi ve uğraşı teklifleri, çeşitli ilaçlar ve psikoterapiler kullanılır. Telaş seviyesi yüksek bireyler çay, kahve, çikolata, kolalı içecekler ve alkolü bırakmalı ya da azaltmalıdır. Günde en az 30 dakika pak ve ılık havada sistemli yürüyüş yahut rahatlatıcı idman yapmalı; kas ağrıları ön plandaysa kasları kademeli germe-gevşetme ve teneffüs antrenmanlarını öğrenip uygulamalıdır.
1 dakika okuma süresi
