Her yaşta ebeveynlerle çocuklar ortasındaki bağlantı zordur. Her devirde çocuğun kendini tabir etmede farklı davranış biçimleri ortaya koyması, buna paralel olarak ebeveynlerin kendi hayatlarındaki zorlukların çocuğa yansıması her daim kriz çıkarabilme potansiyeline sahip bir bağlantı sürecidir. Aslında insanların günlük ömürde en sık karşılaştıkları sorun bağlantı sıkıntısıdır. Münasebetlerimizde belirleyici faktör kişilik özelliklerimizdir. Kimilerimiz mükemmeliyetçi, kimilerimiz hudutlu, bazılarımızda utangaçtır… Çocuklardaki sorun işte bu farklı kişilik özelliklerinin onlarla bağlantısında olan yansımadır. Örneğin, aile yargılayıcı ise çocuk içine kapanık, baskıcı ise aileye ceza vermek için yaramaz ya da başarısız, sonlu ise kendini söz edemeyen, davranış problemleri gösteren bir çocuk olabilir.
Her alakada olduğu üzere ebeveyn çocuk bağında de temelde itimat, hürmet, anlayış olmalıdır. Çocukların gelişimini tamamlayıncaya kadar onları birey değil de hükmedeceğimiz varlıklar olarak görürsek sağlıklı bir alaka kurma talihini başta kaybetmiş oluruz. Sağlıklı bir münasebette ‘Sözümü nasıl dinletebilirim?’ değil, ‘Onu nasıl anlayabilirim? Nasıl yardımcı olabilirim?’ temelinde hareket etmeliyiz. Pekala bunu nasıl sağlayabiliriz?
-
Hayata bakış keşfi: Çocuğumuzun olayları nasıl gördüğü ve değerlendirdiğini saptamak en büyük adım olacaktır. Hangi pencereden baktığı ve yorumladığını keşfedebilirsek onu anlamaya başlamışız demektir. Örneğin: Ebeveyn kitap oku diyor. Çocuk yapmadığında öteki bir yaptırımla karşılaşacağını biliyorsa yalnızca okumuş olmak için daha evvelki sınıflara ilişkin kısa bir kıssayı okumuş oluyor. Ebeveyn buna reaksiyon gösterdiğinde haksız duruma düşüyor. İşte bu nedenle yaşadığımız çatışmaları objektif bir açıdan tekrar değerlendirmeliyiz. İnançlı alaka kurmanın birinci adımı onun durumu nasıl değerlendirdiğini keşfetmek. Şayet bahis ile ilgili bir fikrimiz varsa bunu çocuğa kabul ettirmeye çalışmadan evvel onun bunu nasıl değerlendirdiğini, yüklediği manası bilmemiz gerekir. Bunu bilmeden kendimizce doğrularımızı yansıtmaya kalkarsa çocuk anlaşılmadığı hissedecek ve itiraz edecektir. İtiraz eden biriyle esasen bağlantı kuramazsınız.
-
Gerçek gereksinimi belirleme: Ebeveyn olarak çocuğumuz için en yeterli olanı düşündür ve yapmaya çalışırız. Meğer bazen bizim dilek ettiğimiz şeylerin çocuğumuz için pek te bir manası olmayabilir. Ya da bizim istemediğimiz bir davranış gösteriyorsa tahminen de kendisinin bir gereksinimini karşılamak için yapıyor olabilir. Yani aslında çocuk yaptığı her davranışı bir gereksinimini karşılamak için yapıyordur. Şayet bu davranışının altta yatan manasına varabilirsek münasebetimizi bu çerçevede sürdürebiliriz. Bize saçma gelen bir olay çocuk tarafından mantıklı bulunabilir ya da bunu yapmaya geçerli bir nedeni olabilir. Onun muhtaçlığını manaya bizim dayanak vermemizi kolaylaştıracak bağlantıyı inançlı kılacaktır.
-
Hislerini anlamak ve onaylamak: çocuğun yaptığı davranışlarda altta yatan duyguyu anlayabilirsek yaptığı davranışlara yansılarımız de değişecektir. Örneğin: sabah kalkınca ‘okula gitmek istemiyorum’ diye ağlayan çocuğa kızarak ‘elbette gideceksin çocuklar okul gider’ dersek çocuk anlaşılmadığını hissedecektir. Okula gitmek istememe tahminen de oyun oynamaktan vazgeçmek için üzülme, ya da okulda yaşadığı bir kasvetin tekrarı olabileceği için kaygı manasına gelebilir. Buradaki zorluk çocuğun hislerini direk tabir etmemesinden kaynaklanan zorluktur. Bilhassa otoriter ailelerde kabul görmeme korkusu çocuğu kendini söz etmesinin önüne geçer. Çocuğun dolaylı anlatımında bizlere uymayan durumlarda onu anladığımızı, onu bu davranışa iten şeyin onda ne hissettirdiğini öğrenmek istemek, çocuğun bize itimatla yaklaşarak kendini tabir etmesinin önünü açar.
-
Çaba Sarf Etmek: Çocuğun bakış açısını keşfeden, muhtaçlıklarını anlayan ve hissini bilen aileler onunla yaşadıkları meselelerin tahlilinde yalnızca bir kesim emek vererek tahlillere ulaşırlar. Uğraş sarf etmek, çocukla aile ortasındaki ilgiyi güçlendirir. Çocuğa vakit ayırmak, gelişimini ve özel ilgi alanlarını desteklemek onu kıymetli hissettirecek, ebeveynine itimadını arttıracak çatışmaların önüne geçecek ve gelecek münasebetlerinde de ışık tutacaktır.
Yani, çocukla inançlı bir irtibat kurmak onun gelişiminden çok daha kıymetlidir. Fizikî olarak sağlıklı ve başarılı olsa da memnun ve huzurlu birey olmanın yolu buradan geçer. Hem muhtaçlığı hem de duygusu anlaşılan çocuk iş birliğine daha yatkındır. Meselelerin tahlilinde iş birliği yaparak sağlıklı ve inançlı bir aile münasebetini yakalamış oluruz.