Doğum yapmak, anne olmak bir bayanın hayatındaki en kıymetli evrelerden biridir. Heyecanla beklenen 9 aylık bir süreç sonunda, doğumla birlikte yeni annelerin kıymetli bir kısmında (%50-80) , beklenen mutluluğun tersine dalgalanan bir ruh durumu ile birlikte ağlamaklı bir hal görülebilir.
Annelik hüznü (baby blues) denen bu durum ekseriyetle doğumdan sonraki 3. ve 4. günlerde ortaya çıkar ve 1 – 2 haftaya kadar sürebilir. Annede ekseriyetle yorgunluk, ağlama hissi, telaş, uyku bozukluğu, konsantrasyon zahmeti, alınganlık görülebilir. Annelik hüznünün, muhtemelen doğum sonrası östrojen ve progesteron hormonlarının ani düşüşü nedeni ile olabileceği düşünülmekte ve anneliğe bir geçit olarak kabul edilmektedir. Bu türlü bir durumda tasaya gerek yoktur, bu hal hormon düzeylerinin olağan istikrarlarına dönmeleri ile son bulacaktır. Ailenin durum hakkında bilgilendirmesi ve kâfi dayanağın verilmesi dışında rastgele bir bir tedavi gerekmez. Bu semptomlar 2 – 3 hafta içinde resen azalarak kaybolur. Şayet bu belirtiler 2 – 3 hafta içinde kaybolmuyor, ağırlaşıyor yahut intihar kanıları, bebeğe bakmakta yetersizlik de ekleniyorsa bu duruma doğum sonrası depresyon ( postpartum depresyon ) ismi verilir.
Doğum Sonrası Depresyon ve Nedenleri; Doğum sonrası depresyon annelik hüznü ile tıpkı belirtileri (değişken ruh hali, mutsuzluk, uykusuzluk, huzursuzluk) lakin daha ağır bir biçimde içerir. Doğum sonrası depresyonda anksiyete (kaygı) çok daha fazladır. Örneğin bebeğin sıhhati ve güzelliği için anneler çok daha fazla , abartılı kaygı hissederler. Bu tasalar bazen kendine yahut bebeğe ziyan vereceğine dair takıntı haline dönüşebilir. Doğum sonrası depresyon daha evvelden geçirilmiş telaş bozukluğu, depresif atak, toplumsal dayanağın eksik olması, gerilimli hayat olayları, evlilik sorunları, annenin evliliğinden memnuniyetsizliği, düşük sosyo-ekonomik şartları, istenmeyen gebelik durumlarında daha sık görülür. Ortalama görülme oranı % 10 – 20 dir. Gebelik ve doğumda var olan hormonların ani düşüşlerinde depresyonu tetiklediği bilinmektedir. Örneğin; doğumdan sonra yumurtalıklarından salgılanan östrojen ve progesteron hormon seviyelerinde önemli bir düşüş olur. Yeniden tiroid hormonu düzeylerindeki değişikliklerinde yorgunluk ve çökünlüğe yol açar.
Belirtileri;
- Nedensiz, ağır bir hüzün hali -Tükenmişlik hissi yahut uyku sıkıntıları (çok fazla yahut yetersiz uyku )
- Değersizlik hissi ya da suçluluk duyguları
- Sinirlilik ve bebeği ret duyguları
- Çocuğun geleceği açısından çok korku hissetme
- Çocuğun bakımı ile yetersizlik
- İstek ve ilgi kaybı
- İştah değişiklikleri
- Durumun düzelmeyeceğine dair olumsuz hisler
- Aktivitelere karşı ilgi kaybı -İntihar düşünceleri
Bu belirtiler doğumdan sonraki 2.8 haftalar içinde başlar.En az 2 hafta en fazla 1 yıl sürer.Tedavi görmeyen bayanlarda 3 ay – 1 yıl ortasında bizatihi düzelir.
Neler yapılmalı?
- Bu sürecin olağan bir durum olmadığı, bir şeylerin yanlış gittiği kabul edilmeli ve yaşanan durum ile ilgili konuşmaktan kaçınılmamalı.
- Aileden, yakınlardan bebeğin ve varsa öteki kardeşlerin bakımı , konutun nizamı üzere başka işler için yardım istenmeli.
- Babayı bu hastalık hakkında bilgilendirip, onun da gerek bebeğin bakımında gerek annenin tedavisinde etkin rol alması sağlanmalı.
- Anne çokça dinlenmeli, sağlıklı beslenmeli, açık havada yürüyüş yapmalı, kendine vakit ayırmalı
Bazen tüm destekleyici tedaviye karşın hastalık belirtileri daha da şiddetlenebilir, o vakit psikoterapi , antidepresan ilaçlar üzere öteki tedavi usulleri düşünülür.