Diz, neredeyse tüm bedenimizi taşıyan en büyük eklemimizdir ve tıpkı bir menteşe üzere çalışır. Diz eklemi kaval kemiğinin üst kısmı ile femur yani uyluk kemiğinin alt ucunun diz kapağı ismi verilen hareketli bir yuva içinde birleşir. Üç kemiğin birleşiminden oluşan diz eklemi içerisinde kemiklerin birbirine temas ettiğinde hareket kabiliyetinin rahat olabilmesi için adeta bir yastık vazifesi gören eklem kıkırdağı bulunur.
Diz ekleminin geriye kalan kısımları ince ve yumuşak bir doku olan sinoviyal zar ile kaplıdır. Sinoviyal zar diz kapağını kayganlaştıran ve sürtünmeyi minimuma indiren özel bir sıvı salgılar.
Sağlıklı bir dizin kolaylıkla bükülmesi, eklem üzerine binen yükün taşınması ve kolay kolay hareket etmesi de bu sıvı ve kıkırdak sayesindedir. Kıkırdakta vakit içinde çatlamalar ve aşınmalar başlar ve diz eklemi yük taşıma kabiliyetini kaybetmeye başlar. Diz kendini yenileme yeteneği kısıtlı olması hasarın her geçen gün daha da artmasına neden olur. Dizlerde tutukluk ile başlayan şikâyetler kemiklerin birbirine sürtünmesi arttıkça tutukluk hissi yerini ağrıya bırakır.
Diz Protezi Nedir?
Diz protezi ağrısız eklem hareketliliğini devam ettirebilmek için hastanın dizine ameliyatla takılarak ağrısız ve kaliteli bir hayat sürmesini sağlayan yapay bir eklemdir.
Diz eklemi vakit içerisinde kireçlenme, çok kilo ya da nedeni bilinmeyen etmenlerden ötürü aşınır ve yürüme sırasında eklem yüzeyleri birbirine sürtünerek ağrı ve acı oluşmasına neden olarak hayat kalitesinin önemli oranda düşürür. Bu aşınma sonucu meydana gelen ağrı ve acı yürüme başta olmak üzere kişinin hareketlerinin kısıtlanır.
Diz Protezi Hangi Durumlarda Yapılır?
Diz protezi uygulaması için hastanın ağrısı günlük hayatını sınırlaması gerekir. Diz protezi ameliyatı için en değerli faktör diz ağrısı olmakla birlikte deformasyonun ne kadar büyük olduğu da büyük kıymet taşır. MR (diz emarı), tomografi üzere ileri görüntüleme teknikleri kullanılarak eklemdeki bozulma derecesi saptanır ve eklem gözetici tedavi ile sıkıntılarının çözülüp çözülemeyeceğine karar verilir.
Eklemler hareket kabiliyeti sağlamak için jelimsi bir sıvı ile kaplıdır ve bu sızı vakitle azalarak, her bir harekette kemiklerin birbirine sürtünerek aşınmasına neden olur. Eklem deformesi hastanın günlük ömründen zorluklar yaşanmasına neden olur. Hasta yürümede, merdiven inip çıkmada hatta oturup kalkmada dahi önemli ağrılar çekmeye başlar. Diz eklemi ilaçlarla, fizik tedavi ile tedavi edilemeyecek kadar bozulmuş ise geriye kalan tek tedavi seçeneği diz protezi ameliyatıdır. Diz protezi ameliyatı için hastanın yaşı ve genel sıhhat durumu hayli değerlidir. Hastanın ameliyatı kaldırıp kaldıramaması bu faktörlere bağlıdır.
Diz protezi insan bedeninde 15-20 yıl kalabilecek ömre sahiptir. Diz protezi ameliyatı için hastaların 50-80 yaş aralığında olması bizim için daha uygundur. 50 yaşın altındaki hastalarda mümkün mertebe ameliyat önerilmez ve tedavi ilaçlarlar, fizik tedavi sistemleri ile yapılmaya çalışılır.
50 yaş altındaki hastalarda ameliyat kararı vermek için hastanın iltihaplı romatizmal hastalıklara sahip olması, travmalara bağlı önemli eklem içi kırıkları üzere meselelerin olması şartları biz doktorlara ameliyatı düşündürür.
80 yaş ve üzeri hastalarda da diz ameliyatı önerdiğimiz bir şey değildir ve hastanın günlük hayatındaki aktivite düzeyi göz önüne alınarak diz protezi ameliyatına karar verilir.
Hastanın yaşı prestiji ile genel sıhhat durumundan meydana gelen sıkıntılar, kalp, tansiyon üzere kronik hastalıklar, ilerlemiş kemik erimesi üzere durumlar ameliyat sonrası düzgünleşme sürecini uzatır.
Diz Protezi Ne Vakit Yapılmalıdır?
Diz protezi ameliyatı için hastanın ağrı düzeyi epeyce kıymetlidir. Diz ağrısının katlanılamaz duruma gelmesi ameliyata karar verilmesindeki en kıymetli nedendir.
Hastanın dizlerini bükemez hale gelmesi, diz kapağını açıp kapatamaması üzere bulgular doktor tarafından kıymetlendirilir ve buna nazaran bir tedavi planı oluşturulur. Önceliğimiz hastaya fizik tedavi ve ilaç tedavisi uygulamaktır fakat olumlu sonuç alınamaması durumunda cerrahi yani diz protezi ameliyatı kaçınılmazdır.
Diz Protezi Uygulandıktan Sonra Kişi Hayatına Nasıl Devam Etmelidir?
Diz protezi ameliyatı tam olarak hastanın yapay bir dize eklemi ile ömrünü sürdürmesi manasına gelir. Diz protezi ömrü 15-20 yıl olsa da diz ameliyatı sonrası hasta yüksekten atlama, düşme üzere protezin ömrünü kısaltan ani hareketlerden kaçınması hayli kıymetlidir.
Diz protezi kullanımındaki emel hastanın günlük hayatını idame ettirebilmesidir.
Diz Protezi Ameliyatının Riskleri Nelerdir?
-
Diz protezi ameliyatından sonrası
-
Enfeksiyon,
-
Emboli, (bacak damarlarında meydana gelen kan pıhtılaşmasının hayati organlara ziyan vermesi)
-
Ağrı
-
Protez uygulaması sonrası oluşabilecek uyumsuzluk vs. Üzere teknik sıkıntılar diz ameliyatı sonrası riskleri ortasında yer alır.
Diz ameliyatı öncesi hastanın idrar yolu enfeksiyonu ya da farklı bir enfeksiyon hastalığı varsa tedavi edilir. Kalp, tansiyon vs. Üzere hastalıkları denetim altına alınarak ameliyat öncesi hasta hazırlanır.
Emboli oluşumunun engellenmesi için ise kan sulandırıcı ilaçlar kullanılır.
Diz Protezi Çeşitleri Nelerdir?
Diz protezi diz eklemini meydana getiren kemik yüzeylerinin beden ile tam uyumlu metal yüzeylerle değiştirilmesi sürecine verilen isimdir.
Diz ekleminde oluşan aşınmaya nazaran farklı diz protezi çeşitleri kullanılmaktadır. Total diz protezi ve tek kompartmanlı (unikomparmantal) diz protezi değiştirilen yüzey sayısına nazaran kullanılmaktadır. Diz protezi birebir vakitte çimentolu, çimentosuz ve bağ koruyan, bağkesen üzere farklı cinslere de sahiptir.
Diz Protezi Ameliyatından Sonra Ağrılar Ne Kadar Sürer?
Ameliyat sonrasındaki birinci gün ağrı yoğunluğu fazladır ve bu ağrının nedeni ameliyattan kaynaklıdır. Lakin hastanede ağrının azaltılması için hastaya çeşitli ağrı kesici tedaviler uygulanmaktadır. Ağrı her geçen güz azalarak şiddetini kaybeder.
Diz protezi ameliyatı son evrede olan aşınmalarda tercih edilmektedir. Kireçlenme, aşınma şimdi erken evrede ise dizlere PRP & kök hücre uygulaması, hyaluronik asit tedavisi üzere alternatif tedaviler uygulanabilir.
