- DİZ EKLEMİ NEDİR?
Diz, bedendeki en büyük eklemdir. Günlük rutin aktivitelerin yapılabilmesi için olağana yakın bir diz işlevin gereksinim duyulur. Uyluk kemiğinin (femur) altucu, incik kemiği (kaval/tibia) üstucu ve diz kapağı (patella) diz ekleminin oluşturur. Femur ve tibiaya tutunan büyük bağlar dizin sağlamlık istikrarını, uzun uyluk kasları ise kuvvetini sağlar. Bu ücü kemiğin vazifesi bir biri ile temasta olduğu eklem yüzeyleri kıkırdak ile kaplıdır; yastıkçık vazifesi olan bu kıkırdak sayesinde kemikler birbirleri üzerinde kolay hareket eder.
- TOTAL DİZ PROTEZİ NEDİR?
Aşınmış olan eklem yüzeylerinin, metal ve polietilenden imal edilen, ağrısız eklem hareketi için tasarlanmış özel kesimler ile kaplanarak yapay bir eklem oluşturulmasıdır.
- TOTAL DİZ PROTEZİ ÇOĞUNLUKLA HANGİ HASTALARA UYGULANIR?
Total diz protezi genelikle ileri derecede eklem aşınması oaln şahıslara uygulanır.
Ağrı kesici, diz içi enjeksiyon uygulamaları ve fizik tedavi üzere yollarla günlük ağrınızın tedavi edilememesi,
Ağrınızın rutin günlük aktivitelerinize müsaade etmediği durumlarda,
Dizinizde hareket ile birlikte ileri derecede eğrilik, hareket kısıtlılığı yahut her ikisininde olduğu durumlarda uygulanır.
- DİZ EKLEMİNDE HASARA YOL AÇAN NEDENLER NELERDİR?
- Diz kireçlenmesi (osteoartrit)
- Diz eklem içinin iltihaplanması (romatoid artrit)
- Diz kırığı
- Eklem içi kırıklar
- TOTAL DİZ PROTEZİ KİMLERE UYGULANMAZ?
- Diz ve etrafında faal enfeksiyon varsa,
- Aşırı osteoporoz (kemik erimesi) varsa,
- Genel durum bozukluğu varsa,
- Diz bölgesindeki kaslar gereğince güçlü değilse,
- Diz etrafı hudut yaralanması varsa,
- Hastada genel olarak enfeksiyon varsa yahut geçirilmiş enfeksiyon öyküsü varsa uygulanmaz.
- DİZ PROTEZİNDE YAŞ HUDUT VAR MIDIR?
Diz protezi zarurî haller dışında genç hastalra uygulanmamaktadır. Diz protezi için bildirilen maximum yaş sınırıda yoktur. Ancak 55-60 yaşın altındaki hastalarda mümkün olduğu kadar protez uygulanmasından kaçınımaktadır. 60 yaş ve üzerindeki hastalarda daha sık kullanılmaktadır.
- DİZ PROTEZİNİN ÖMRÜ VAR MIDIR?
Çok değişik sayılar bildirilmesine karşın ortalama olarak 15 yıl boyunca %90 oranında protez değişiminin gerekmeyeceğini söyleyebilir. Buna karşın bu müddet hastanın yaşına, kilosuna, kemik kalitesine, genetik yapısına, aktivite durumuna ve uygulanan protezin yapsına nazaran değişebilmektedir.
- TOTAL DİZ PROTEZİ AMELİYATININ RİSKLERİ NELERDİR?
- Sİnir hasarı (%1’den daha düşük oranda)
- Damar hasarı (%1’den daha düşük oranda)
- Protez etrafında kırık oluşması (%1’den daha düşük oranda)
- Çok nadiren çok kemik oluşumu ve buna bağlı hareket kısıtlılığı
- Kesi yapılan deri etrafında his kaybı
- Erken devirde protezde gevşeme olması (%3’den daha düşük oranda)
- Enfeksiyon oluşması ve protezin çıkarılması (%3 civarında)
- TOTAL DİZ PROTEZİNİN GÖRÜNÜŞÜ NASILDIR? ÇEŞİTLERİ NELERDİR?
- Protez 4 ana modülden oluşur;
- Femoral kompenent: Uyluk kemiğine ilişkin eklem yüzeyi hazırlanıp buraya yerleştirilir.
- Tibial kompenent: Tibia denilen kaval kemiğine ilişkin eklem yüzeyi hazırlanıp yerleştirilir.
- Patellar kompenent: Patellanın eklem yüzeyine yerleştirilir.
- İnsert: Bu modül polietilen materyalden yapılmış olup tibial ve femoral kompenent ortasına yerleştirilen orta modüldür.
Diz protezi tipleri:
- Tek bölmeli protezler
- İki bölmeli protezler
- Üç bölmeli protezler
- Bağlantısız protezler
- Yarı temaslı protezler
- Tam irtibatlı protezler
- DİZ PROTEZİ KOMPLİKASYONLARI NELERDİR?
- Dizde bir mikrar ağrı olması
- Tromboflebit
- Enfeksiyon
- Hareket kısıtlılığı
- Eklem instabilitesi
- Kırıklar
- Patella tendonu kopması
- Peroneus hududu yaralanmaları
- Protez gevşemesi
- Protez aşınması yahut kırılması
- Yumuşak doku sıkışması
- Protezin revizyonu
- YAPAY BİR DİZDEN BEKLENTİM NASIL OLMALIDIR?
Yapay bir diz olağan bir diz değildir ve doğal bir diz kadar güzel olamaz. Ameliyat ile ağrılarınız en az 15 yıl müddet geçmiş olacaktır. Şayet eşlik eden aşka sıhhat meseleleriniz yok ise günlük olağan aktivitelerin birçoklarını rahatlıkla yapabilirsiniz. Hekiminizin talimatları ile yapay dizinizle spor aktivetelerine katılabilirsiniz. Yapay dizinize çok yük bindirecek aktivitelerden kaçınmalısınız. Dizlerinde hareket kısıtlılığı olan hastaların %90’ı total diz protezi sonrası daha uygun bir hareket kabiliyetine sahit olur.
- AMELİYATIM NASIL OLACAK?
Hastaneye, ameliyat öncesi hazırlık için bir gün evvelce yatmanız gerekebilir. Şayet mevcut hastalıklarınız varsa (şeker hastalığı, kalp hastalığı, tansiyon hastalığı, akciğer ahstalığı vb.) ilgi uzmanlar tarafından kıymetlendirilerek ameliyat olup olmayacğınız belirlenir. Anestezi uzmanı tarafında da değerlendirileceksiniz.
Genellikle kullanılan 2 tip anestezi vardır;
- Genel anestezi,
- Spinal ve epidural anestezi
Ameliyat sırasında ağrı/acı duymanız kelam konusu değildir. Ameliyat sonrası ağrıyı engellemek için epidural yahut damaryolundan takılan ağrı pompaları kullanılır. Ortopedi cerrahınız hasarlı kıkırdak ve kemik kısımlarını çıkarıp yerine metal ve plastikten oluşan yeni eklem yüzeylerini yerleştirecektir; bu suretle dizinizin hal bozukluğu ve işlevleri düzelmiş olacaktır.
- AMELİYATTAN SONRAKİ SÜREÇ NASILDIR?
Ameliyatın bitiminden sonra hasta odasına alınır. Ağrı kesiciler, hami antibiyoktikler ve kan sulandırıcı ilaçlar verilir. Sonraki gün yara yerindeki kanın dışarı atılmasını sağlayan dren çekilir. Hasta ayağa kaldırılıp yürütülür. Yürüteç yardımıyla hastaameliyatlı dizine tam yük verdirilerek yürütülebilir. Tuvalete gidebilir, koltukta yahut sandalyede oturabilir. Ameliyattan sonraki kalış mühleti 3-7 gün ortasında olup, hastanın durumuna nazaran değişiklik göstereblir. Pıhtı riskini azaltmak için hastalara 6 hafta mühletle varis çorabı giydirilir. 15-20 günler ortası dikişler alınır. Çoklukla ameliyattan 1 ay sonra hasta değneksiz, bağımsız halde yürüyeblir.
TOTAL DİZ PROTEZİ SONRASI SIK SORULAN SORULAR;
1-AMELİYAT İZİNİN YERİ VE BÜYÜKLÜĞÜ NE KADARDIR?
Yaklaşık 15 cm uzunluğundadır.
2-AMELİYAT NE KADAR SÜRECEK?
Yaklaşık olarak 1 – 1 ½ saat sürebilir.
3-HASTANEDE KAÇ GÜN KALIRIM?
Ortalama 4-5 gün kalabilirsiniz.
4-YANIMDA REFAKATÇI KALMASI GEREKİR Mİ?
Evet, bilhassa birinci günler gerekecektir.
5-GÜVENLİK ALARMLARININ ÇALMASINA NEDEN OLUR MU?
Evet, bilhassa birden fazla eklemde protez varsa alarmlar devreye girer. Hava alanları üzere ileri teknoloji ile denetim yapılan yerlerde bu durum daha sık olur.
6-NE VAKİT DUŞ ALABİLİRİM?
Dikişleriniz alındıktan 24 saat sonra duş alabilirsiniz. Dikişleriniz çoklukla ameliyattan 15-20 gün sonra alınır.
7-NE KADAR MÜHLET DİKKAT ETMEM GEREKİR?
En az 6 hafta dikkatli olmalısınız. Daha ayrıntılı bilgi hekiminiz tarafından poliklinik denetimlerinde size söylenecektir.
- DİZ PROTEZİ AMELİYATI SONRASI ANTRENMANLAR NELERDİR?
Aşağıda tanım edilen idmanları ameliyattan çabucak sonra kendinizi âlâ hissettğinizde uygulmaya başlayın. Bu antrenmanlar, birinci yaptığınızda bir mikrar rahatsızlık verebilir. Ama gerçekte hem güzelleşmeyi hem de ameliyat sonra ağrınızı azaltır.
Bacak kaslarını yatağın üzerindeyke sıkın ve dizinizi aşağıya bastırarak düzleştirmeye çalışın ve 10’a kadar sayın. Bu antrenmanı 10 kere tekrarlayın.
Yatar durumdayken bacağınızı düz olarak kaldırın, 5-10 saniye kadar tutun ve yavaşça bırakın. Bunu yoruluncaya kadar tekrarlayın.
Ayağınızı ayak bileğinden ileri geri basıp çekerek yorulunncaya kadar uygulayın. Bu idmanı her 5-10 dakikada tekrarlayın. Bu antrenman ameliyattan çabucak sonra başlanabilir ve büsbütün güzelleşinceye kadar devam edilmelidir.
Ayak bileğinizin altına havlu yahut takviye yerleştirin. Dizinizi aşağıya yanlışsız kasları sıkıştırarak bastırıp 5-10 saniye kadar tutun. Bu antrenmanı yoruluncaya kadar tekrarlaryın.
Dizinizi yatağın üzerinde kaydırarak kıvırmya çalışın. Kıvırabildiğiniz son noktada 5-10 saniye kadar tutun ve bu idmanı yoruluncaya kadar tekrarlayın.
Sağlam bacağınızı ameliyat olan bacağınızın gerisine dayanak olarak yerleştirin. Bacaklarınızı dizden kıvırabildiğiniz kadar kıvırın ve burada 5-10 saniye kadar tutup bekleyin. Antrenmanı yoruluncaya kadar tekrarlayın.
Sandalye üzerinde oturuken dizinizi bükerek topuğunuzu yere değdirmeye çalışın. Bu konumda 5-10 saniye tutup tekrar dizinizi tam düz yapmaya çalışın. Bunu yoruluncaya kadar tekrarlayın.
- AMELİYAT SONRASI YÜRÜYÜŞ OLMALIDIR?
Ameliyattan 2 gün sonra odanızda ve servis koridorlarındakısa aralıklı yürüyüşlere başlamanız gerekmektedir. Bu yürüyüşler hem iyileşmenize yardımcı olur hem de dizinizin eski gücü ve hareketini kazanmasına yardımcı olur.
