Diz Kapağı Kireçlenmesi
Giriş
Patellofemoral kireçlenmede, diz kapağı etkilenir. Ön diz ağrısına neden olur ve merdiven çıkma ağrılı hale gelir. Diz kapağına tıp lisanında Patella denir.
Anatomi
Patella (diz kapağı), küçük bir yassı biçiminde kemik olup, dizin ön tarafında bir oluk üzerinde yer alır. Patella, uyluk ile kaval kemiğine tendon denilen kirişler aracılığıyla tutunur. Oturur durumdayken, baldırlarımızı dizimiz aracılığıyla düz olarak kaldırmamızı sağlar. Bu hareket sırasında patella uyluk kemiğine ilişkin femoral olukta aşağı ve üst giderek yer değiştirir.
Diz kapağı ve oluk ortasındaki hareketin kolay olması için her ikisine ilişkin yüzeyler kıkırdak ile kaplıdır.
Tanımlama
Patellofemoral eklemdeki kıkırdaklar vakitle aşınarak, kıkırdağın soyulmasıyla eklemin deforme olmasına, patellofemoral artroz ve ya diz kapağı kireçlenmesi denir. Kıkırdak ortadan kalkınca, kemik açığa çıkarak sürtünme bozulur ve hareket ağrılı hale gelir.
- Patella Kırıkları; Kırık sonrası oluşan eklem düzenlikleri ve ya kıkırdak hasarları, sürtünme yüzeylerinde basamaklanma oluşturarak kireçlenmeye sebep olabilir.
- Displazi; Patellanın, femoral oluğa tam oturmaması yahut karşılıklı uyumsuzluğu, çok sürtünmeye ve eklemde istikrarsız basınç oluşumuna yol açarak, aşınma ve kireçlenmeye yol açabilir.
Klinik Bulgular
Patellofemoral artrozda ana şikâyet ağrıdır. Dizinizi her hareket ettirişinizde diz önünde yayılan bir ağrı ve hassasiyet meydana gelecektir. Özellikler ağrılarınız;
- Merdiven kullanma,
- Çömelme,
- Namaza otururken ve kalkarken,
- Alaturka tuvalet kullanırken,
- Ve ilerleyen durumlarda sandalyeden kalkarken ve düz yürüyüşlerde de artacaktır.
Hastalık çok ilerlerse dizinizden, yanınızdaki insanlarında duyacağı sürtünme ve takılma sesleri alınabilir.
Tedavi
Cerrahi Olmayan Tedavi
Genel olarak diz kireçlenmesi üzere tedavi edilir. Tedavinin emeli ağrıyı azaltmak, diz işlevlerini azaltmaktır. Hasta memnuniyeti temel temeldir.
Kireçlemenin erken evrelerinde cerrahi olmayan sistemler kullanılır;
İdman, destekleyici aygıtlar, ömür biçimi değişiklikleri ve başkaları diye, dört ana başlıktan oluşur cerrahi dışı tedavi sistemleri;
Hayat stilini değiştirme; Durumu kötüleştiren merdiven çıkma, bisiklete binme dizi bükerek yapılan işleri kısıtlamak gerekir. Hepsi olmasa da birçok hasta kilolu olup kilo vermeleri sağlanmalıdır. Kilo vererek dize binen yükü ve gerilimi azaltılmalıdır. Kilo vermeye evvel diyet programı ile başlanmalıdır.
Antrenman; Diz etrafı bağ ve kas gücünü artırmak hedeflenir. Çömelme, merdiven kullanma faaliyetleri azaltılır.
Destekleyici aygıtlar; Dizlikler süreksiz rahatlama sağlayabilir.
Öbür Metotlar; Sıcak- Soğuk uygulamaları, elastik bandaj, diz içi kıkırdak iğneleri süreksiz rahatlamalar sağlayabilir.
İlaç Tedavileri
Birçok ilaç tedavisi çeşidi vardır ancak her hastada tıpkı karşılık alınamamaktadır. Sizin durumunuza nazaran hekiminiz bir tercih yapacaktır.
- Anti inflamatuar ilaçlar; Bu cins ağrı kesiciler çoklukla birinci tercihtir. Şişlik ve ağrıyı azaltması beklenir. Ancak bu ilaçları hayat uzunluğu kullanmak kimi yan tesirlere yol açabilir.
- Glukozaminler ve Kondrotin Sülfatlar; Bu tıp ağızdan destek tabletler, ağrıları azaltabilir. Erken dönme kireçlenmelerde yararlı olabilirler. Bu ilaçlar destek besinler olarak geçmekte olup birtakım hastalıklarda tabip teklifiyle kullanılabilir. Bu unsurlar mobiliteyi artırır ağrıyı ise azaltmaktadır. Bu katkı unsurlarından tesir almak için en az 2-3 ay devamlı kullanmak gerekir.
- Kortikosteroidler; Güçlü anti inflamatuar ilaçlardır ve diz içine enjekte edilirler. Bunlar orta ve şiddetli ağrılarda verilir. Şişlik varsa çok yararlı olabilirler. Bu ilaçlar kısıtlı sayıda uygulanmalıdır. Birtakım riskleri de beraberinde barındırır; Enfeksiyon ve kıkırdak hasarı artışı
- Viskosüplementasyon-Diz İçi Kıkırdak İğneleri- ; yapay kıkırdak sıvıları dize enjekte edilebilir bir nevi diz ekleminde kayganlığı artırarak sürtünme ve aşınmayı azaltarak, ağrıda azalma, hareketlerde artış olabilir.
Cerrahi Tedavi
Cerrahi olmaya yollar ile tedavi başarısızsa ameliyat önerilebilir. Çeşitli cerrahi cinsleri mevcuttur.
- Kondroplasti; Artroskopik olarak eklem yüzeyleri temizlenir ve düzgünleştirilir.
- Diz Kapağı Dizilimini Düzeltme; Patellanın her iki yanındaki bağlara müdahale ederek patellanın oluğa yerleşimi sağlanır.
- Kıkırdak greftleri; Genç ve küçük kıkırdak defekti olanlarda, kıkırdak nakli düşünülebilir.
- Tibial Tuberositas Transferi; Burada maksat diz kapağının yerini değiştirerek, oluktaki sürtünme ve aşınmayı azaltmaktır. Pateller baskıyı azaltarak, olukta daha düzgün hareketi sağlanabilir.
- Patellofemoral Eklem Protezi; Burada üstteki tedavilerden yarar görmeyen yahut göreceğini düşünmediğimiz hastalar için farklı bir tedavi planıdır. Kıkırdaklar alınarak patella -femoral oluğa kısmı ya da parsiyel diyeceğimiz bir eklem protezi uygulanır. Protez metal ve polietilen plastikten oluşmaktadır. Şayet dizin öbür eklem kompenetlerinde de kireçlenme varsa, total diz protezi ameliyatı yapılır.
