Diz eklemi bedenin en fazla yük taşıyan eklemidir. Bu nedenle diz kıkırdaklarına ve de bilhassa diz kapağı kıkırdaklarına çok yük biner. Bu yük çömelme, merdiven inip çıkma üzere hareketlerde kişinin tartısına nazaran birkaç yüz kiloya kadar çıkabilir. Bu nedenle bedenin en kalın kıkırdak katmanı diz kapağı ardındadır.
Dizden niçin ses gelir?
Diz ekleminin bu yükleri ağrısız bir formda taşıyabilmesi kıkırdaklar ortasındaki sürtünmenin çok az olmasını gerektirir. Hangi sebeple olursa olsun kişinin diz kapağının gerisini döşeyen kıkırdağın yıpramasının birinci bulgusu dizden ses gelmesidir. Bu sesler diz hareketleri sırasında bilhassa çömelip kalkarken ortaya çıkar ve daha çok “çıtırdama” formundadır. Bu ses büyük oranda diz kapağı kıkırdağının yüzeyinin bozulması ve hareket halinde bu bozuk yüzeyin karşı kemiklere sürtmesinden kaynaklanmaktadır. Bu durum tıpta “kondromalzai patella” olarak isimlendirilir. Bazen meniskus yırtıklarından da ses gelebileceği unutulmalıdır. Bu durumda dizden gelen sesler daha çok “kütleme” formundadır.
Dizden ses gelmesi kıymetli midir?
Dizden ses gelmesi ekseriyetle orta ve ileri yaşlarda olur. Bununla bir arada gençlerin dizinden de ses gelebilir. Dizden ses gelmesi özelikle orta yaşlarda(30-45) ortaya çıkarsa erken kireçlenmenin habercisidir. Sesle birlikte ağrı varsa ve bu ağrı bilhassa oturup kalkmalarda ,diz kırarak yapılan aktivitelerden sonra oluşuyorsa kesinlikle araştırılmalıdır. Bu evrede yapılacak en gerçek hareket bir fizik tedavi uzmanına başvurmaktır.
Tanı nasıl konabilir?
Bu tip olgularda ağrı olmasa dahi dizden inceleme gereklidir. Seçilecek sistem kıkırdak dokuyu ve menisküsleri çok güzel göterebilmesi nedeniyle manyetik rezonans(MR) incelemesidir. MR ile diz kemiklerinin kıkırdakları detaylı bir biçimde görülebilir.
Ne vakit tedavi edilmelidir?
Dizden ses gelmesi her vakit bir patolojiye delalet etmez. MR’da kıkırdak hasarı yani kondromalazi patella varsa ağrı olmasa bile tedavi uygulanmalıdır. Aksi takdirde diz yavaş yavaş da olsa kireçlenmeye gidecek ve hasar kalıcı hale gelecektir.
Dizdeki erken kıkırdak hasarı nasıl tedavi edilmelidir?
Bu hastaların tedavisinde 3 temel prensip vardır. Birincisi, hasta dizine yeterli bakacaktır. Yani çömelm,e merdiven inip çıkma, uzun mühletler dizleri kıvırarak oturma, bağdaş kurma üzere hareketleri mümkün olduğunca az yapacaktır. İkinci prensip; hasta dizi kuvvetlendirecek antrenmanlar yapacaktır ve sonuncusu kilo almayacak, kilolu ise verecektir. Bu temel prensipler dışında bu dizlerde kıkırdak iğneleri ve fizik tedavi uygulamaları işe yarayabiir. Son yıllarda PRP (trombositten varlıklı plazma) tedavisi başarılı bir biçimde kullanılmaktadır.
PRP tedavisi nedir ?
PRP tedavisi dünyada son 4 yıldır,Türkiye’de ise son 2 yıldır kullanılan bir usuldür. Hastadan damar yolu ile yaklaşık 20 cc kadar kan alınır ve bu kan özel kimi süreçlerden geçirilerek içerisinde çok sayıda trombosit hücresi içeren PRP elde edilir. Kandan elde edilen trombositten zenginleştirilmiş plazma sıvısı doğal bir ilaç üzere tesir gösterir. Enjeksiyon ile eklem içine verilen trombosit hücrelerinden çıkan doğal hormonlar yaralanmanın ve zedelenmenin olduğu bölgede kıkırdak üzere yapıların hücrelerini uyararak o bölgedeki güzelleşmeyi hızlandırır. PRP tedavisi ayda bir kere toplam 3 sefer uygulanır
PRP tedavisi kıkırdak zedelenmelerinde faal bir tedavidir?
İki yıldır çok sayıda diz hastasına uyguladığımız PRP tekniği bilhassa kıkırdak zedelenmelerinde son derece başarılı sonuçlar vermektedir. Yan tesirinin olmaması en kıymetli avantajıdır.
Dizdeki erken kıkırdak zedelenmeleri temel prensiplere bağlı kalarak yapılan PRP tedavisi ile son derece aktif bir biçimde tedavi edilebilmektedir. Unutulmaması geren nokta; erken müdahale edilirse “kireçlenme mukadderat değildir”.
