“Mutsuzum, yorgunum, depresyondayım” günlük hayatta sıkça duyduğumuz şikayetler. Kelamı geçtiği kadar sık görülüyor mu?
1) Bir insanın his durumu, hava durumu üzeredir. Kimisinin ki Karadeniz üzere dalgalı, kimisinin ki ege iklimi üzere sıcaktır. Hislerimiz, vakit içinde sevinçten kedere, öfkeden kıskançlığa yavaş salınımlar gösterir. Depresyon sıradışı bir çökme halidir. Yağmur değildir, seldir, baskındır, felakettir, hastalıktır. Mutsuzluk bıktıran bahar yağmurları üzeredir. Baş edebilirsiniz, doğaldır, deva arayabilirsiniz lakin depresyon hastalıktır, işlevselliğinizi bozar. Aile bağlantılarınızı, işinizi götüremez olur, toplumsal işlevlerinizden keyif alamaz olursunuz. Hayat uzunluğu yaygınlığı % 3.5–5.8 kadardır.
Bayan ve erkeklerde görülme sıklığı açısından fark var mı?
2) Çocukken kızlarda her türlü psikiyatrik hastalık 1/3 yahut ½ oranında erkek çocuklara nazaran az görülürken, birinci adetle birlikte menopoza kadar bayanda depresyon oranı iki katına çıkar. Ortalama olarak her 4 yahut 5 bayandan biri hayatının bir devrinde depresyona girer. Erkekte ise bu oran her 10 erkekten biri civarındadır. Ortadaki farkı artıran sebepler, bayanın daha çok yardım araması, kolaylıkla doktora başvurması, erkeğin hem yardım almaması hem de alkol, unsur, sigara ,öfke ve saldırganlığa daha çok yönelmesi ve bu durumun toplumda erkeğe özgül davranış olarak kabul görmesidir. Kitaplarda depresyon görülme oranı ;erkeklerde % 3–12, bayanlarda % 10–20 kadardır.
Depresyon nedir? Bir hastalık mı yoksa “kendini mutsuz hisseden herkes” depresyonda mı?
3)Depresyon; Derin hüzünlü, bazen hem hüzünlü hem bunaltılı bir his durumla birlikte niyet, konuşma, hareket, fizyolojik işlevsellerde zayıflama, durgunluşma yanısıra değersizlik, karamsarlık, isteksizlik his ve fikirleri ile makul bir sendromdur. Depresyon derinleştikçe ömürden vazgeçme, ölsem keşke, intihar fikri, intihar teşebbüsü ve mevtle noktalanacak kadar ağırlaşabilir. Latife ile bile yakınlarınız mevtten kelam ediyorsa mutlaka bir psikiyatristle görüştürünüz. Şayet kişiyi günlük hayattan alıkoymuyorsa, bu his durumu bozukluk olarak nitelendirilemez
. Depresyonun belirtileri neler?
4)Aşağıdaki dokuz depresyon belirtisinden, beşine sahipseniz klinik olarak tedavi gerektiren bir depresyon sahibisiniz demektir. Yalnız bu durum 15 gündür stabil olarak sizinle bir arada olması lazım. İş-gücü kaybı,ailede ve toplumsal hayatta irtibat sıkıntıları oluşur. Beşin altında belirti varsa subklinik depresyondasınızdır, bir psikolog yahut psikiyatristten yardım yahut terapi almanız gerekmektedir. Tüm belirtiler varsa şayet ağır depresyondasınız demektir. Depresyon bazen psikotik olur ve depresyonun en ağır halidir. “Dünyanın makûs gidişinden ben sorumluyum, ay tutulması benim yüzümden” üzere fiilen imkansız şeylerden bahsediyorsa yakınınız yeniden durumu çok acil demektir. Vasiyet düzenliyorsa, mal paylaşımından kelam ediyorsa çok zahmetli olmasına karşın bir gün birden teğe bizatihi rahatlamış görünüyorsa yeniden alarm çalıyor dikkate alınız demektir. Depresyonun belirtileri genel olarak şu biçimdedir ve aşağıya indikçe tablo ağırlaşır:
• Depresif his durumu (irrite bazen öfkelide olabilir)
• Zevk alamama ve ilgide azalma
• Güç kaybı (Hiçbir iş yapmadığı halde daime çok yorgundur)
• İştahta artma ya da azalma (çoğunlukla zayıflar küçük bir orandaki hasta kümesi da kilo alır)
• Uykuda artma ya da azalma (Depresyonluların %85 i uyuyamaz, uykuya dalma uykuyu sürdürme problemdir, berbat hayallerle uyku bölük pörçüktür. Genetik dediğimiz unipolar depresyonda ,sabah erkenden büyük bir acıyla uyanma en teşhis koydurucu hastalık belirtisidir.)
• Unutkanlık ve değersizlik/suçluluk duygusu (Yaşlı hastalarda depresyona bağlı unutkanlığı doğal kabul etmeyip ve mutlaka deva arayınız.)
• Ağırlaşmada yetersizlik (Konsantrasyon bozukluğu sebebiyle genç hastalarda okuma mühleti giderek kısalır, ders başarısı düşer, dikkat kusurları yapar. Başarısı düşen öğrencilerde çocuklara yahut gençlere kızıp eleştirmeden evvel durum üzerinde bir araştırma yapın.)
• Hareketlerde yavaşlama yada artma.
• Yineleyen mevt düşüncesi
Belirti vermeyen maskeli depresyon nasıl ortaya çıkıyor?
5) Duygulanım gösterimleri besbelli olmayan, bedensel belirtilerin ön planda olduğu depresyon çeşididir. Maskeli depresyon, toplumda sanılandan daha sıklıkla görülmektedir. Çok sıklıkla teşhis konulamadığı için, uzun mühlet tanınmadan ve tedavi edilmeden kalır. Daha çok orta yaş ve yaşlı kesimde görülür.
Bu çeşit hastalar ıstıraplarını vücutlarıyla tabir edebilirler. Hatta yüzlerine savunma hedefini güden bir gülümseme maskesi takabilirler. Daima bedenlerinin çeşitli yerlerindeki ağrı ve sızılardan yakınırlar. Ağrı ve sızılarının onları sonuçta felakete götüreceğine inanabilirler. Biraz daha ağır hadiselerde alıştığı hisler hissedilmez olur. Dünyanın renksiz, cansız, meyyit bir yer olduğu fikrine kapılırlar. Pek ağlayamazlar.
Hastalar, bilhassa bedensel yakınmaları ön plana çıkarırlar. Ruhsal meseleleri ya hiç bildirmez ya da çok az bahsederler. Hastalar ağrı yanında iştah ve kilo kaybı, yorgunluk ve güç kaybı üzere şikayetleride vardır. Uygun ve kabullenici bir görüşme, bu hastalardaki depresif belirtileri açığa çıkarabilir. Öte yandan bir çok hasta da ruhsal meselelerini büsbütün bilip kabullenmesine karşın cinsel güçsüzlük, yaygın eklem ve kas ağrıları, uykusuzluk, baş ağrısı üzere şikayetleri ön plana çıkararak içinde bulundukları ruhsal külfetlere bunların neden olduğunu savunurlar.
Maskeli depresyonu, öbür depresyon biçimlerinden ayıran hudut birçok vakit belirlenemez. Depresyon saf psişik belirtilerle gelmediği için bu hastalar, öbür klinik branşların neredeyse hepsini teker teker dolaşabilir. Yaygın kas ve eklem ağrılarından ötürü dahiliye ve fizik tedavi uzmanlarının kapılarını aşındırırlar. Bu da hasebiyle teşhis koyulmasını ve tedaviyi güçleştirir. Bazen de ağrı başta olmak üzere, bedensel belirtilerle, depresyon belirtilerinin hangisinin temel olduğunu belirlemek güç olabilir.
Bunların yanı sıra başlangıçta ilaç, alkol kullanımı ve antisosyal kişilik bozukluğu olmak üzere, değişik psikiyatrik bozukluklar da depresyon tablosunu gölgeleyebilmektedir. Ayrıyeten hipertansiyon, kardiak aritmiler, astım ve diyabet üzere durumlarda kullanılan ilaçların yan tesirleri de, acil bir depresyon tablosunu kamufle edebileceği unutulmamalıdır. Bu tıp depresif durumlar aleksitimik bireylerde daha yaygındır. Bu beşerler öfke, reaksiyon, beklenti, kızgınlık, dilek üzere hislerini çözümleyip aktarmadan evvel sözelleştirip aktarmayan insanlardır.
Danışanlarınızda depresyonu nasıl teşhis ediyorsunuz? Özel uygulanan tetkikler ya da testler var mı?
6) Bir psikiyatrist tam bir tıbbi kıymetlendirme yapmalıdır. Uzman sizin ve ailenizin psikiyatrik geçmişi hakkında sorular soracaktır. Kan testi, röntgen yahut başka laboratuvar testleri majör depresyona teşhis koyamaz. Bununla bir arada, hekiminiz depresyon belirtileri gösterebilecek öbür bir durum olup olmadığına açıklık getirmek için kimi kan testleri isteyebilir. Örneğin, hipotiroidizm depresyonla emsal belirtilere sahiptir. Alkol kullanımı yahut bağımlılığı, kimi ilaçlar, felç yahut yasa dışı ilaçların kullanımı da depresyon belirtilerine neden olabilir. Teşhis koymadan evvel en kıymetlisi fizyolojik tetkiklerin tam olarak yapılmış olmasıdır. Kimi bedensel hastalıkların direkt beyni etkileyerek depresyon ortaya çıkarabilmesinden kaynaklanmaktadır. Hatta bazen depresyon belirtileri bu hastalıkların birinci belirtileri olabilmektedir. Yapılması istenebilen laboratuvar tetkikleri ortasında (1)tam kan sayımı, (2)tiroid bezi hormon seviyeleri (T3, T4 ve TSH), kalsiyum, fosfor, glikoz, (3)idrar tetkiki, kan üre azotu bulunabilir. Birtakım durumlarda ise beyin tomografisi ve manyetik rezonans üzere tetkikler de istenebilmektedir.
Depresyon tedavisinde hangi prosedürler uygulanıyor?
7) Öncelikle; depresyonun hafif seyirli ise, hastaya ilaç tedavisinden evvel davranışlarını ve kanılarını değiştirecek psikoterapi metodu uygulanmaktadır. Ancak şiddetli hale geldiğinde pek işe yaramayabilir ve bu durumda ilaç tedavisi yapılır. İlaçlar hakkında her gün olumsuz bir yorum duyuyorsunuz, hayat kalitemizi yükselten ağır ve psikotik depresyonda ömrünüzü kurtaran kalitede muteber antidepresan ilaçlar mevcuttur. İnternetten bilgi alınır lakin bilim yapılamaz. İnternette ki yanlış bilgilerle tedavilerinizi aksatmayınız en yanlışsız bilgi kaynağınız psikiyatristinizdir.
Psikolog ya da psikiyatriste başvurduğunuzda sizinle birinci görüşmesi tedavinin de seyrini belirleyecektir. İlaç tedavisinde ekseriyetle antidepresan ilaçlar kullanılmaktadır. Bu ilaçlar bedenimizdeki kimi nörotransmitterler üzerinden tesir göstermektedir. Bunun yanında psikoterapinin devam etmesi kişinin gerilim faktörlerini ve olumsuz niyetlerini ortadan kaldırmasına yardım edecek ve güzelleşme vaktini kısaltacaktır. Tedavinin ilerleyen periyotlarında hislerinizin değiştiğini fark edecek ve bilimsel ölçümlerle bunu göreceksiniz. Uzmanlar depresyon tedavisi konusunda hemfikirdir. Bu yüzden vakit geçirmeden doktora başvurmanızda fayda var. Bilişsel Davranışçı terapi depresyon tedavisinde en yüz güldürücü terapi biçimidir.
Büsbütün tedavi ediliyor mu? Tekrar ortaya çıkma riski var mı?
8) Günümüzde depresyon tedavi edilebilen bir hastalıktır. His durum bozukluğu olan insanlarda tedavi sonucu düzelme ihtimali %70′lerdedir ki bu çok büyük bir orandır. Bir vakitler kendisini bedelsiz hisseden hatta mevti bile düşünen bir insanın uygun tedaviyle hayata bakışı o kadar değişiyor ki artık yaşama sıkı sıkıya bağlanıyor.
Kimler risk altında yer alıyor?
9)
• Vefat, boşanma ve ayrılık nedeniyle sevdiğini kaybetmenin üzüntüsü
• Toplumsal izolasyona yol açan bireyler ortası farklar yahut mahrumiyet hissi
• Büyük yaşamsal değişiklikler—taşınma, mezuniyet, iş değişikliği, emeklilik
• Partnerle yahut iş yerindeki yöneticiyle olan münasebetlerde ferdî çatışma
• Fizikî, seksüel yahut duygusal istismar
• Kimi ailelerde majör depresyon jenerasyondan nesile geçer. Bununla birlikte aile geçmişinde depresyon olmayanlarda da majör depresyon görülür.
Depresyonun artırdığı riskler var mı?
10)
• Mortalitede artış
• Fatal kaza olasılığında artış
• İkincil hastalıklara bağlı ölümler
• İntiharlar
• İş kaybı, üretkenlik kaybı
• İş ve okul performansında bozulma
• Madde(sigara,alkol,uyuşturucu) makûs kullanımı
• Aile içi alakaların bozulması
• Fizikî sıhhatin bozulması
Fizikî başka hastalıklar ile bağı hakkında bilgi verir misiniz?
11) Birtakım fizikî hastalıklar depresyona yol açabilir. Bunları şu formda sıralayabiliriz:
• Felç
• Parkinson hastalığı
• Multipl skleroz
• Epilepsi
• Hipertiroidi
• Hipotroidi
• Cushing sendromu
• Hiperparatiroidizm
• Kanser
• HIV
Depresyondan korunmanın bir reçetesi var mı?
12) İşiniz, eşiniz, çocuklarınız, geniş aileniz, arkadaşlarınız, alışkanlıklarınız ve hobileriniz. Sizi hayata bağlar. Her biri ile sağlıklı bir istikrarınız olması lazım. Kimi şahıslar için yalnızca işleri vardır. Sağ eli kırılırsa ortada kalır. Birtakım bayanlar yalnızca eş ve anne olmakla yetinir. Ortalama erkekte İŞ, ortalama bayanda İLGİ kaybı en ağır depresyon sebeplerinden biridir. Sağlam baş sağlam bedende bulunur. Vücut sıhhatimiz, uykumuz, beslenmemiz, alışkanlıklarımız hakikat olmalıdır. İsmimizin önüne geçen en sağlıklı sıfatımız mesleğiniz olmalıdır. Kendinize inanmalı ve sevmelisiniz. ’’Mutluluk muvaffakiyet ve kendini vaaretmekle gelir, sahip olmakla değil, başarıda asla tesadüf değildir.’’ Nizamlı spor yapmakta, hareketli olmakta bedenimizde doğal betaendorfin denilen memnunluk hormonu salgılatır.
Bir sefer bir majör depresyon periyodu yaşadıysanız, bir sonraki için yüksek risk altındasınızdır. Bir öbür depresyon periyodunu önlemenin en âlâ yolu, tetikleyicilerin yahut majör depresyon sebeplerinin şuurunda olmaktır. Ayrıyeten majör depresyon belirtilerini bilmek ve bu belirtilerden rastgele biri sizde varsa erkenden hekiminizle konuşmak hayli önemlidir
Depresyondan korunma için yapılacak şeyler.
Fikirlerimi değiştirerek hislerimizi değiştirebilir, gerilimle başetme, öfke denetimi, irtibat maharetlerini arttırmayı öğrenebiliriz. Hayata ne kadar güçlü tutunursak o kadar az depresyona gireriz. . Hayata bağlayan hayat gayeleri katı ve kalıpçı düşünmek düşünmemek esnek olabilmek ve takıntılı olmamak hislerini hür tabir edebilmek. Siyah beyaz üzere düşünmemek, aksilikleri genelleştirmemek, hayatın bir maraton olduğunu kabul etmek, kendimize de güzel görülü bakabilmek.
